تخمین زمان مطالعه: 3 دقیقه
در فقه اسلامی، به آبهایی که برای پاکسازی چاه آلوده به شیء نجس از آن خارج میشود، «منزوحات بئر» گفته میشود.«بئر» در لغت، به معنای حفره و چاهی است که از آن آب به دست میآوردند.[1]«نزح»، به معنای خارج کردن تمام آب از چاه است.[2] و در اصطلاح فقهی؛ یعنی خارج کردن مقداری از آب چاه که با برخورد به نجاستى (مثلاً مردار حیوان) نجس شده است.[3]اقوال درباره نجس شدن آب چاه با نجاستموضوع «نجسشدن چاه» و «منزوحات بئر» به زمان ائمه اطهار(ع) و فقهای قدیم برمیگردد. در زیر به برخی از احادیث و دیدگاههای فقیهان متقدم[4] و معاصر اشاره میشود:1. آب چاه با ورود نجاست به آن، نجس شده و باید مقداری از آب آن کشیده شده تا پاک گردد. [5]فقیهانی که دارای این دیدگاه بودند، به روایات متعددی استناد میکردند؛ مانند صحیحه علی بن یقطین[6] که میگوید: از امام کاظم(ع) در مورد چاهی که در آن کبوتر، مرغ، موش، سگ یا گربه بیفتد، سؤال کردم. و امام(ع) فرمود: «اگر مقداری از آب چاه را با سطل خارج کنی، ان شاء الله آب چاه را پاکیزه میکند».[7] برخی فقها معتقدند که این روایت، بر نجاست چاه و وجوب خارجکردن آب از آن دلالت میکند.[8]2. آب چاه به مجرّد برخورد با نجاست نجس نمیشود، مگر اینکه رنگ، بو و یا مزه آن تغییر یابد؛ لذا کشیدن آب از چاه وجوبی نداشته و تنها مستحب است.[9]3. گرچه برخورد نجاست با آب چاه، آنرا نجس نمیکند، اما خارج کردن مقدار معین شده آب از آن، تعبّداً واجب است.[10]دلیل معتقدان به نظر دوم و سوم؛ صحیحه محمد بن إسماعیل از امام رضا(ع) است،[11] که فرمود: «آب چاه، پهنه گستردهای دارد و چیزی آن را فاسد نمیکند، مگر اینکه بو یا مزهاش تغییر کند. در این صورت، مقداری از آب آن خارج میشود تا آن بو و آن مزه از بین برود؛ زیرا برای آن ماده است (یعنی دارای چشمهای است که آب از آن میجوشد[12])».[13]بر پایه دیدگاه اول؛ آن چیز نجسی که اگر در چاه بیفتد، باید بیشترین مقدار حجم آب را برای پاکشدنش خارج کرد، جسد انسان است که باید هفتاد سطل آب از چاه خارج شود تا پاک گردد.[14] و آنچه با خروج کمترین حجم آب، پاک خواهد شد، یکی از انواع گنجشکسانان به نام «صعوه» است که اگر در چاه بمیرد، یک سطل آب کشیده خواهد شد.[15]اما فقیهان معاصر در مورد پاک شدن آب چاه میگویند:«آب چاهى که از زمین میجوشد، اگر چه کمتر از کُرّ باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتى بو، رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نکرده است، پاک میباشد، ولى مستحبّ است پس از رسیدن بعضى از نجاستها، مقدارى که در کتابهاى مفصّل گفته شده، از آب آن بکِشند».[16]«اگر نجاستى در چاه بریزد و بو یا رنگ یا مزه آب آنرا تغییر دهد، (چنانچه تغییر آب چاه از بین برود)، موقعى پاک میشود که با آبى که از چاه میجوشد مخلوط گردد».[17]در نهایت میتوان نتیجه گرفت که شاید روایاتی را که توصیه به خارج کردن آب از چاه دارند، بیش از آنکه در صدد بیان نجاست و طهارت آب باشند، به دنبال حفظ بهداشت جامعه هستند و طبیعی است که در صورت آلودهشدن چاه، کشیدن مقداری آب و جایگزینی آب جدید، به پاکیزهتر بودن آب چاه کمک شایانی خواهد نمود. .
اسلام کوئست
تماس با ما
آدرس : آزمايشگاه داده کاوي و پردازش تصوير، دانشکده مهندسي کامپيوتر، دانشگاه صنعتي شاهرود
09111169156
info@parsaqa.com
حامیان
همكاران ما
کلیه حقوق این سامانه متعلق به عموم محققین عالم تشیع است.