نظر شیعه پیرامون امامت و خلافت حضرت علی (ع) چیست؟

امر امامت و خلافت علی (ع) به عقیده شیعه امری است الهی و منصوب از طرف خداوند متعال. ولی از جهت آنکه امر مهم و حیاتی است از همان آغاز کودکی امام علی (ع)، رسول مکرم اسلام (ص) زمینه های آنرا برای شخص امیر المؤمنین علی  (ع) ایجاد نموده است. که به عنوان نمونه به بعضی از موارد آن اشاره می گردد. آمادگی تربیتی: از آنجا که اراده و مشیت الهی بر آن تعلق گرفته که خلافت و جانشین بعد از  رسولخدا (ص) از آن حضرت علی (ع) باشد، بایستی از همان دوران طفولیت علی (ع) در دامان پر مهر و محبت رسولخدا (ص)  و در خانه وحی تربیت شود، و فارغ التحصیل و التهذیب دانشگاه پیامبر اکرم باشد. چنانچه خود مولا این موضوع را در نهج البلاغه توصیف نموده است [i] . 2-  تصریح بر امر خلافت و امامت: سه سال از آغاز بعثت گذشته و در آن مدت حضرت پنهانی مردم را به اسلام دعوت نموده است، حال که به امر حضرت حق دعوت باید علنی باشد و از اقوام و خویشان شروع گردد [ii] ، در اولین جلسه علنی که حضرت محمد (ص) در خانه حضرت ابوطالب تشکیل داد  به تعیین مسئله امامت و رهبری بعد از خود پرداخته است. در آن جلسه بعد از صرف غذا فرمود: هر کس در این جلسه اول به من ایمان آورد، او برادر، وصی و جانشین بعد از من خواهد بود. سه بار اعلام کرد و کسی جز علی (ع) جواب مثبت نداد. " فایکم یؤازرنی علی هذا الامر، علی ان یکون اخی و وصی و خلیفتی فیکم ؟"  کدامیک از شما پشتیبان من خواهد بود تا برادر، وصی و جانشین من باشد؟ [iii] آیه تبلیغ که در آخرین سوره قرآن (مائده) و ماه های آخر عمر مبارک پیامبر نازل شده است [iv] " یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمک من الناس ان الله لایهدی القوم الکافرین ." [v] ترجمه: ای پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملا "به مردم" برسان! و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده ای! خداوند! ترا از "خطرات احتمالی" مردم نگاه می دارد؛ و خداوند جمعیت کافران (لجوج) را هدایت نمی کند. –ترجمه آقای مکارم- این آیه شریفه که هنگام برگشت رسول خدا (ص) از حجة الوداع در وادی غدیر بر حضرت نازل شده است، همانطور که در تاریخ و تفاسیر شیعه آمده که مسئله امامت و جانشینی او را به گروه زیادی که همراه حضرت بودند ابلاغ و اعلام نماید، حضرت به آنها که پیش رفته بودند دستور فرمود برگردند و آنها که عقب مانده بودند برسند وقتی که تمام آنان در آن محل اجتماع نموده، دستور داد از جهاز شتر منبری ساختند و افرادی صدای حضرت را به دیگران می رساندند و اینجا بود که خطبه ای طولانی به نام خطبه غدیر ایراد فرمودند و آنچه لازم بوده برای تعیین مسئله امامت تا امام دوازدهم بیان فرموده است و در پایان به عموم مردم حاضر دستور داد تا با حضرت علی (ع) بیعت نمایند که این مراسم سه روز به طول انجامید و تمام جمعیت حاضر با حضرت علی (ع) بیت نمودند. [vi] قبل از پراکنده شدن جمعیت، امین وحی این آیه را بر پیامبر نازل فرمود: "الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم واخشون الیوم اکملت لکم دینکم و اتمت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا." "امروز کافران از "روال" آئین شما، مایوس شدند بنابراین، از آنها نترسید! و از "مخالفت" من بترسید! امروز دین شما را کامل کردم؛ ونعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را به عنوان آئین "جاویدان" شما پذیرفتم." [vii] ویژگیهای امام از نظر شیعه: به عقیده شیعیان امام ویژگیهایی دارد که بعضی از آنها را متذکر می شویم: 1- امام باید منصوب از خداوند متعال باشد چنانچه پیامبران منصوب از طرف خداوند متعال هستند. "و اذ ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما، قال و من ذریتی  قال لا ینال عهدی الظالمین" "بخاطر آورید" هنگامیکه خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود، و او به خوبی از عهده این آزمایش ها برآمد. خداوند به او فرمود: "من ترا امام و پیشوای مردم قرار دادم!".ابراهیم عرض کرد: "از دودمان من نیز امام قرار بده!" خداوند فرمود: "پیمان من به ستمکاران نمی رسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند شایسته این مقامند.) [viii] آیه شریفه فوق دلالت روشنی بر منصوب بودن حضرت ابراهیم (ع) به عنوان امام از طرف خداوند متعال دارد. به عقیده شیعه امامان (ع) با پیغمبر (ص) جزء در مسئله وحی تفاوتی ندارند لذا همان گونه که پیامبر از طرف خداوند متعال مبعوث می گردد، امام هم باید از طرف خدا تعیین گردد، و پیامبر معرفی او را به عنوان جانشین خود بر عهده دارد. ویژگی دوم امام (ع)، معصوم بودن او است که در آیه قبل ذکر شد و بطور روشن بر عصمت امام (ع) دلالت می شود. عهد من -که امامت باشد- به ستمکاران نمی رسد." به عقیده علمای شیعه کسی شایستگی امامت دارد که از اول عمر تا آخر عمر گناه نکند. و به لطف الهی ائمه شیعه همه اینگونه بوده اند و آیه تطهیر در حق اهل بیت (ع) نازل شده است "انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا . " ترجمه: "خداوند فقط می خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شما را پاک سازد." [x] و در نهایت هم همگی در راه خدا شهید شده اند. ویژگی سوم:   به عقیده شیعه، امام از تمام جهات باید سرآمد انسانهای روی زمین باشد. طبق همین ویژگی است که امام (ع) بر فراز منبر فرموده است: " ایها الناس سلونی قبل ان تفقدونی فلانا بطرق السماء اعلم منی بطرق الارض." [xi] .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه