چرا پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در نهج الفصاحه گفته زن در خانه نماز فردي بخواند بهتر است تا در مسجد به جماعت بخواند؟

در بررسي کلمات و بيانات قرآن و سنّت درباره «مسجد» و «جماعت» نکته مهمي که توجه انسان را به خود جلب مي کند، تأکيد و تشويق فوق العاده پيشوايان ديني بر رفت و آمد به مساجد و انس گرفتن با خداست چنان چه نبي اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در حديثي قدسي مي فرمايند: «خانه هاي من در زمين، مساجد است که براي اهل آسمان مي درخشد آن گونه که ستارگان براي اهل زمين مي درخشند». ممکن است اين تشبيه اشاره به اين معنا داشته باشد که همان گونه که ستاره ها وسيله اي براي راهنمايي و هدايت کساني است که در درياها و بيابان ها راه خويش را گم کرده اند، مساجد نيز انوار هدايتي هستند که انسان هاي خدا جو، بايستي مسير هدايت و راه سعادت خويش را از اين مراکز مبارک بيابند. شايد نبي اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نيز از همين معنا خبر داده است: المساجد انوار الله؛ «مساجد انوار الهي هستند». فقهاي اسلام، با استناد به همين تأکيدات فراوان مي فرمايند: زياد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدي که نماز گزار ندارد، مستحب است. حال، با توجه به اين که قشر عظيمي از جمعيت هر جامعه را زنان تشکيل مي دهند! اين سئوال پيش مي آيد که آيا اين فضائل و آثار مذکور، مختص به مردان است يا اين که زنان مي توانند از آثار و برکات خانه خداوند بهره مند شوند. مطالعه روايات موجود در کتب شيعه و سني و نيز دقت در شواهد تاريخي، گوياي اين حقيقت است که نظر اسلام بر آن است که زنان نيز از فضائل و برکات مسجد برخوردار باشند؛ البته به شرط آن که در مسير رفت و آمد به مسجد و نيز در خانه خدا کاملا حجاب و عفت اسلامي را مراعات کنند به گونه اي که آمد و شد آنان به مسجد موجب فساد و مخل به سلامت جامعه اسلامي نباشد که در غير اين صورت،رفتن آنها نه تنها مطلوب نيست بلکه مذموم و نکوهيده نيز مي باشد. خداوند متعال در قرآن کريم مي فرمايند: «اي پيامبر، به همسران و دختران خويش و زنان مؤمنين بگو چادرها (يا مقنعه هاي) خود را فراگير بپوشند، اين کار باعث مي شود آنان (به ستر و عفاف) شناخته شوند و مورد آزار (جسوران) واقع نشوند و خداوند آمرزش گر و مهربان است». در تفسير قمي در ذيل اين آيه شريفه آمده است که «سبب نزول اين آيه آن بود که زنان به مسجد حاضر مي شدند و نماز را به امامت رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به جاي مي آورند؛ ولي شب ها که به نماز مغرب و عشا مي رفتند برخي از جوانان بر سر راه ها نشسته و آنان را مورد آزار و تعرض قرار مي دادند. آن گاه خداوند متعال، اين آيه را نازل فرمود». پس از نزول اين آيه، زنان انصار، هنگام خروج از خانه لباس سياه بلند مي پوشيدند. شهيد مطهري، در پاسخ به سئوالي در مورد حضور زنان در اجتماع مي گويد: «پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در مسجد مدينه، زنها و مردها را اجازه مي داد مي آمدند. زن ها را منع نکرد؛ ولي يک دفعه فرمود: اي کاش اما براي خانم ها، در ديگري از مسجد باز بکنيم که بعد باب النساء را ساختند و الآن هم در همان محل، در مسجد مدينه، دري به نام باب النساء مي باشد که مخصوص خانم ها است، منطق اسلام يک منطق معقول است». به هر حال بر اساس شواهد، يکی از مسلمات تاريخي آن است که زنان در عصر پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در مسجد حاضر شده و نماز جماعت را با آن حضرت به جاي مي آوردند. امير المؤمنين علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايند: «زنان، نماز را با پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به جاي مي آوردند و چون لباس مردان کوتاه بود، به زنان دستور داده شده بود که قبل از مردان سر از سجده بر ندارند». ونيز هنگامي که رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ صداي گريه طفلي را که به همراه مادر خويش آمده بود شنيدند نماز را سريع به جا آوردند». ولي در جانب مقابل از برخي از روايات نيز استفاده مي شود که براي زنان، نماز خواندن در خانه از نماز خواندن در مسجد افضل است، از جمله اين که امام صادق ـ عليه السلام ـ در روايتي مي فرمايند: «بهترين مساجد براي زنان شما، خانه ها است». ولي بسياري از فقها از اين گونه روايات، اهميت حفظ حجاب و مصونيت زنان را استنباط نموده و فرموده اند: مهم آن است که زن بتواند خود را در مسير رفت و آمد به مسجد و نيز در مسجد کاملا محصون و محفوظ نگه دارد و در اين صورت استحباب و فضيلت رفت و آمد به مسجد براي آنان محفوظ است. امام خميني(ره) در اين زمينه مي فرمايند: «براي زن ها نماز خواندن در خانه، بلکه در صندوق خانه و اطاق عقب بهتر است؛ ولي اگر بتوانند کاملا خود را از نامحرم حفظ کنند، بهتر است در مسجد نماز بخوانند». هم چنين پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در روايتي مي فرمايند: «هر گاه همسر يکي از شما براي رفتن به مسجد، اذن خواست، نبايد مانع وي شويد». برخي از روايات ذکر شده در اين باب هم زنان را به رعايت شئون عفت و حياء در مسير رفت و آمد به مسجد دعوت مي کنند مانند اين روايت که زينب، يکي از همسران پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي گويد: رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: «هنگامي که يکي از شما زنان به مسجد مي آيد، نبايد از بوي خوش استفاده نمايد». به هر حال آن چه از مجموع روايات استفاده مي شود، آن است که نماز خواندن در مسجد براي زنان با حفظ شئون و رعايت ضوابط اسلامي، اشکالي ندارد. مسأله حضور زنان در مسجد از بعد ديگري نيز بايد مورد توجه قرار گيرد و آن تأثيرات فرهنگي رفت و آمد انسان به مسجد است. در صدر اسلام، مسجد به عنوان تنها مرکز مباحثات ديني و تعليم و تعلم معارف اسلامي مطرح بوده و در قرون اخير نيز با وجود تشکيل مدارس و مراکز فرهنگي گوناگون، مساجد همچنان کانون اصلي نشر معارف ديني به شمار مي روند. لذا با توجه به تأکيد خاصي که اسلام نسبت به تعليم و تعلّم معارف ديني براي آحاد جامعه اسلامي نموده، شايسته است زنان ضمن حضور در مساجد و بهره برداري از فيوضات معنوي اين مکان مقدس، در جهت آگاهي و درک خويش از مسائل ديني تلاش کنند. اين اقدام بي شک گامي در راستاي تعالي و رشد فرهنگي جامعه اسلامي خواهد بود. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه