در سوره تحریم چرا حضرت مریم به عنوان الگوی جامعه ایمانی معرفی شده است؟

اگر انسان وارسته شد می تواند الگوی دیگر انسانها قرار گیرد. اگر مرد باشد الگوی مردم است نه مردان، واگر زن باشد باز الگوی مردم است نه زنان. این مطلب را قرآن کریم به صورت صریح روشن کرده وچهار زن را به عنوان زن نمونه (دو نمونه خوب: حضرت آسیه علیها السلام همسر فرعون، حضرت مریم علیها السلام ودو نمونه بد: همسر حضرت لوط علیه السلام و همسر نوح علیه السلام) ذکر می کند. قرآن کریم دو نمونه خوب از زنان را نیز به عنوان الگو ذکر می کند، زنان با فضیلتی که ذات اقدس اله را نمونه مردم مؤمن می شمارد ودرباره آنها چنین می فرماید:و ضرب الله مثلا للذین آمنوا امراة فرعون اذ قالت رب ابن لی عندک بیتا فی الجنة و نجنی من فرعون و عمله و نجنی من القوم الظالمین (تحریم، 11) برای کسانی که ایمان آوردند خداوند همسر فرعون را مثل آورده آنگاه که گفت: پروردگارا پیش خود در بهشت برای من خانه ای بساز ومرا از فرعون وکردارش نجات بخش ومرا از دست مردم ستمگر برهان.تعبیر قرآن در آیه این نیست که: همسر فرعون نمونه زنان خوب است، بلکه می فرماید: زن خوب نمونه جامعه اسلامی است وجامعه برین از این زن الگو می گیرد، نه این که فقط زنان باید از او درس بگیرند.ذات اقدس اله در این آیه نیز نمی فرماید: «و ضرب الله مثلا لللاتی امن امراة فرعون » بلکه می فرماید: نمونه مردم خوب، زن فرعون است: و ضرب الله مثلا للذین امنوامقام ویژه مریم علیها السلام: خداوند پس از معرفی همسر فرعون به عنوان الگوی انسانهای مؤمن در آیه بعد برای گرامیداشت مقام خاص مریم علیها السلام می فرماید:و مریم بنت عمران التی احصنت فرجها فنفخنا فیه من روحنا و صدقت بکلمات ربها و کتبه و کانت من القانتین (تحریم، 12) ومریم دختر عمران را، که خود را پاکدامن نگاه داشت ودر او از روح خود دمیدم وسخنان پروردگار خود وکتابهای او را تصدیق کرد واز عبادت پیشگان بود. یعنی«و ضرب الله مثلا للذین آمنوا مریم ابنت عمران »وچون مقام مریم، بالاتر از مقام زن فرعون بود لذا اینها را یکجا ذکر نکرد، بلکه در دو آیه جدا ذکر فرمود، برخلاف آن دو کافره که در یکجا ذکر نکرد، بلکه در دو آیه جدا ذکر فرمود، بر خلاف آن دو کافره که در یک آیه ذکر شدند. حضرت مریم در اثر احصان، صیانت، عفت ودر اثر دریافت آن روح غیبی به جایی رسید که صدقت بکلمات ربها وکتبه وکانت من القانتین گشت.از این چهار نمونه سوره تحریم به خوبی بر می آید که نه مرد نمونه، نمونه مردان است ونه زن نمونه، نمونه زنان. ممکن است کشاورز نمونه، نمونه کشاورزان، صنعتگر نمونه، نمونه صنعتگران، خطاط نمونه، نمونه خطاطان باشد، ولی انسان نمونه، نمونه همه انسانهاست واختصاصی به زن یا مرد ندارد.پس در ارزیابی مقام وکمالات مریم نقش مادر آن بانو را نباید فراموش کرد. گرچه در تربیت مریم سلام الله علیها حضرت زکریا نیز نقش داشت لیکن این امر در مرحله نهایی بود نه در پیدایش ابتدایی، مادر این بانو لیاقت آن را داشت که مادر پیغمبر بزاید وآن خضوع را داشت که فرزندش را به معبد حق اهدا کند، واین که ذات اقدس اله این گوهر را پذیرفت، برای آن بود که می دانست اگر به او فیض عطا نماید امین در حفظ فیض خواهد بود.ارزیابی مقام مریم از نظر مفسریننکته ای که در ارزیابی مقام حضرت مریم باید مورد توجه قرار گیرد این است که قرآن کریم درباره تربیت مریم عذراء علیها السلام می فرماید: هرگاه حضرت زکریا علیه السلام وارد می شد روزی خاصی را در حضور آن بانو علیها السلام می دید.کلما دخل علیها زکریا المحراب وجد عندها رزقا قال یا مریم انی لک هذا قالت هو من عند الله یرزق من یشاء بغیر حساب (آل عمران، 37)هرگاه که زکریا در محراب بر او وارد می شد نزد او نوعی خوراکی می یافت. گفت: ای مریم این از کجا برای تو آمده است؟ او گفت: این از جانب خداست، که خدا به هرکس بخواهد بی شمار روزی دهد.وهمچنین فرشتگان بامریم سخن می گفتند وسخنان مریم را هم می شنیدند بلکه مشافهتا و مشاهدتا گفتار را با شهود می آمیختند، هم مریم آنها را می دید وهم آنها را مرآی مریم قرار می گرفتند. اینها تعبیرات بلندی است که قرآن درباره مریم دارد.ونیز در تبیین مقام والای مریم می فرماید: و اذ قالت الملائکة یا مریم ان الله اصطفاک و طهرک و اصطفاک علی نساء العالمین یا مریم اقنتی لربک و اسجدی و ارکعی مع الراکعین (آل عمران، 42 و 44)وهنگامی را که فرشتگان گفتند: ای مریم، خداوند تو را برگزیده وپاک ساخته وتو را بر زنان جهان برتری داده است. ای مریم، عبادت خدا کن وسجده کن وبارکوع کنندگان راکع باش.یعنی فرشتگان فراوانی با این بانو سخن گفته، واو را از مقام اصطفایش با خبر کردند که تو صفوة الله، مطهره ودر میان زنان عالم ممتازی، دائما به یاد حق باش، سجود، سجود ورکوع را فراموش مکن واز اهل رکوع باش. ونیز بشارت حضرت مسیح را به او دادند: اذ قالت الملائکة یا مریم ان الله یبشرک بکلمة منه اسمه المسیح (آل عمران، 45) وهنگامی که فرشتگان گفتند: ای مریم خداوند تو را به کلمه ای از جانب خود که نامش مسیح، عیسی بن مریم است مژده می دهد. اینها نمونه هایی از گفتگو وحضور فرشتگان در محضر مریم علیها السلام است.اما مطلب اول که همه این کرامتها تعلق به خود مریم علیها السلام دارد، به دلیل ظواهر قرآن است که فرشته ها سخن گفتند، اما نه فقط به عنوان هاتف غیب وسروش نهان، بلکه برای او مشهود شدند. همچنانکه این خطابها ونداها گاهی به صورت تمثل هم تجلی کرده است چنانچه قرآن می فرماید:فتمثل لها بشرا سویا (مریم، 17 و 18) پس چون بشری هماهنگ بر او نمایان شد.آن فرشته گفت که من از طرف حق آمده ومامورم که به تو فرزندی عطا کنم. قال انی رسول ربک لاهب لک غلاما زکیا (مریم، 19)ظاهر این آیات آن است که خود مریم علیها السلام به تنهایی این مقامات را دریافت کرد واین مقام مریم علیها السلام بود که باعث شد زکریا علیه السلام از خدای سبحان فرزندی طلب نماید:هنالک دعا زکریا ربه (آل عمران، 38) این چنین نبود که معجزه زکریا در مریم ظهور کرده باشد بلکه کرامت های مریم موجب آن شد که زکریا از خدا یحیی را طلب کند وفرزند «رضیی » ازخدای سبحان مسالت نماید.علاوه بر این که سفارش به قنوت ودوام عبادت وخضوع مستمر، وسجود ورکوع، نشانه مقام خود مریم علیها السلام است ونیز اوصافی که ذات اقدس اله برای این بانو ذکر می کند، نشانه آن است که شخصیت خود مریم موجب شد تا فرشته ها را ببیند وبا آنها سخن بگوید وسخنان آنها را بشنود. لذا خدای سبحان از مریم به عنوان صدیقه یاد می کند ومی فرماید: و صدقت بکلمات ربها و کتبه و کانت من القانتین (تحریم، 12) و امه صدیقة (مائده، 75.)یعنی عیسی علیه السلام دارای مادری بود که سخنان غیب را تصدیق می کرد، او نه تنها صادق بود بلکه از صدیقین به شمار می آمد. واین صدیق بودن او، وصحه گذاشتن ذات اقدس اله بر این موضوع، نشانگر آن است که همه این فضائل از آن خود اوست.زنان الگو از نظر قرآن، زن در آینه جلال و جمال، آیت الله جوادی آملی، سایت حوزه نتhttp://www.hawzah.net/fa/ .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه