آيا محمد بن حنفيه برادر امام حسين ـ عليه السلام ـ هنوز زنده است؟

محمد حنفيه فرزند امير المؤمنين علي ـ عليه السلام -مادرش خوله، دختر جعفر بن قيس که ملقب به حنفيه بود، می باشد. وی به اين جهت به محمد، بن حنفيه مشهور است. محمد از دليرمردان و شجاعان بود که درجنگ جمل پرچم دار سپاه امام علي ـ عليه السلام ـ بود و در جنگ نهروان هم حضور داشت. در زمان قیام برادرش امام حسین(ع) محمد در مدينه مي زيست. زماني که سيد الشهداء ـ عليه السلام ـ پس از امتناع از بيعت با يزيد، قصد خروج از مدينه به سوي مکه را داشت، او از کساني بود که سعي داشت امام حسين ـ عليه السلام ـ به مکه نرود او به حضرت پيشنهاد مي کرد که حضرت دور از نيروهاي وابسته به حکومت باشد. و در نهايت هم در کربلا حضور نيافت. امام حسين ـ عليه السلام ـبه او وصیت کرداخبار و رويدادهاي مدینه را به امام برساند. بعد از شهادت امام حسين ـ عليه السلام ـ مختار بن ابي عبيده قيام کرد و از قاتلين کربلا انتقام گرفت و گفته شده وي مدعي بود که محمد حنفيه امام است و به نام او بر عراق مستولي شد و گويا نامه اي هم مبني بر تأييد گفته هاي خويش جعل کرد. ولي در منابع معتبر از محمد حنفيه هيچ ادعايی مبني بر امامت خودش وارد نشده بدون شک وی امامت امام سجاد(ع) را بعد از امام حسين ـ عليه السلام ـ قبول داشته است. اقدام مختار سبب شد که تعدادي از شيعيان به دوستي وي دل ببندند و اين دل بستگي تا حدي پيش رفت که در ميان شيعيان ايجاد دو گانگي نمود. مختار طرفداران خود را به مهدويت محمد حنفيه دعوت مي کرد. و طرفداران او که بعدها به «کيسانيه» معروف شدند، بر اين باور بودند که مهدي موعود که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و امام علي ـ عليه السلام ـ بشارت آن را داده، همان محمد حنفيه است. عدم حضور محمد حنفيه در کوفه و تبعيد وي از مکه به طائف و رفتن وي به کوه رضوي، بعدها چنين تصوري در بين معتقدين به مهدويت وي به وجود آورد که وي نمرده است و در کوه رضوي زنده است تا ظهور کند. هر چند با گذشت زمان، طرفداران امامت محمد حنفيه دو دسته شدند و گروهي گفتند: وي مرده است و گروهي منکر مرگ وي شدند. اما آن چه از منابع معتبر تاريخي بر مي آيد، اين است که محمد حنفيه از دنيا رفته است و حتي امروزه کسي بر اين اعتقاد نيست که وي هنوز زنده است و اين اعتقاد مختص به گروه کيسانيه بود که در سده هاي اوليه هجري منقرض شدند. شيخ مفيد (متوفاي 413ق) مي گويد: در زمان ما کسي معتقد به اين مسئله نيست و اصولا کيسانيه منقرض شده اند و فقط در لابلاي کتاب هاي تاريخي و... از عقايد آنها صحبت مي شود. مسعودي مي نويسد: محمد حنفيه در سال 81 هجري قمري در سن 65 سالگي، در زمان خلافت عبدالملک بن مروان در مدينه وفات يافت و در بقيع به خاک سپرده شد و ابان بن عثمان که والي مدينه بود در حضور فرزند محمد حنفيه يعني عبدالله (ابوهاشم)، بر جنازه وي نماز گزارد، مسعودي قول ديگري را نقل مي کند که: گفته شده محمد حنفيه وقتي که از بيعت با ابن زبير امتناع کرد و از دست وي به طرف طائف گريخت، در همان شهر وفات يافت. سمعاني هم آورده است که: عبدالله بن عباس و محمد بن الحنفيه در طائف وفات، يافته اند و در آن شهر مدفون شده اند. بلاذري با کمي تفاوت نوشته است: محمد بن حنفيه در سال 82 که 65 سال سن داشت، وفات يافت و ابان بن عثمان که حاکم مدينه بود با اجازه ابوهاشم، پسر محمد، بر جنازه او نماز گزارد. ذهبي هم آورده است که: محمد حنفيه در سال 81 وفات يافته است. ابن سعد هم از واقدي نقل مي کند که زيدبن سائب از قول ابوهاشم عبدالله بن محمد حنفيه نقل کرده است که وي در حالي که به گوشه اي از بقيع اشاره مي کرد، مي گفت: اين قبر پدرم است، او گفت: پدرم در محرم سال 81 درگذشت. بنابراين با توجه به روايات تاريخي و اذعان فرزند محمد حنفيه مبني بر وفات پدرش، مرگ وي حتمي است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه