منشأ کلام ملائکه در بارة خلقت انسان (أتجعل فیها من یفسد فیها)، در قرآن چیست؟

علما درباره ی منشأ کلام ملائکه (أتجعل فیها من یفسد فیها)، اقوال مختلفی را مطرح کرده اند که خلاصه ی آن ها چنین است:1. صدور سخن فوق از جانب ملائکه، به لحاظ ظن و استنباط خود آن ها بوده است؛ زیرا آن ها می دانستند موجود زمینی قطعا مادی و مرکب از شهوت و غضب است و عالم آن ها هم عالم تزاحم و محدودیت است، لذا چنین زندگانیی طبعا خالی از مفاسد و خون ریزی نخواهد بود. علامه طباطبایی این قول را پذیرفته است، (علامه طباطبایی، محمدحسین، ترجمه المیزان، ج 1، ص 147) 2. قبل از انسان، جنیان روی زمین زندگی می کردند که فساد و خونریزی می کردند به همین جهت ملائکه به امر الهی آنان را هلاک کردند. ملائکه، خون ریزی و فساد این ها را به چشم دیده بودند. این ملائکه با این سابقه ی ذهنی، مولود جدید را به مخلوقات فساد کننده پیشین قیاس کردند. طبرسی این قول را به کثیری از مفسرین نسبت داده است، (طبرسی، مجمع البیان، ج 1، ص 72 ـ نشر بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1379 ق).3. از ابن عباس و ابن مسعود هم نقل شده است که کلام ملائکه از روی یقین بوده است؛ زیرا خداوند قبلاً آن ها را از چنین وضعیتی آگاهی داده بود، تا آن ها بیش تر به علم غیبی خدا معرفت پیدا بکنند. امام فخر رازی این وجه را به عنوان قول مطرح کرده است، (فخر رازی، مفاتیح الغیب، ج 2، ص 170).4. گفته ی ملائکه از روی اخبار نبوده است، بلکه صرف استفهام و استخبار و استعلام صورت گرفته است. فرشتگان می خواستند از مصلحت و حکمت آن اطلاع یابند. طبرسی و فخر رازی این قول را مطرح کرده اند، (همان). .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه