آیا قرآن کريم به ايرانيان و فارس ها اشاره مي کند؟

قرآن کتاب هدايت است؛ چنان که خود مي فرمايد: إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يِهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ.... اگر در کتاب الهي، نامي از اقوام، قبايل و اشخاص آمده با هدف عبرت و پندآموزي براي بشريت است. لَقَدْ کانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِّأُوْلِي الأَلْبَابِ مَا کانَ حَدِيثًا يُفْتَرَى وَلَکن تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ کلَّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ. واژههای «ايران» و «فارس» در قرآن وجود ندارد، اما در چند آيه به طور ضمني به آن اشاره شده است: 1. سوره روم، آيات 1ـ4: الم ـ غُلِبَتِ الرُّومُ ـ فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ ـ فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ. مفسران بزرگ و اغلب آنها شأن نزول اين آيه را هنگام حضور پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در مکه و جنگي که ميان ايرانيان و روميان رخ داد و ايراني ها پيروز شدند، مي دانند. مشرکان مکه طرفدار ايرانيان مشرک و مسلمانان حامي مسيحيان خداپرست بودند. و غلبه ايراني ها بر روميان سبب خوشحالي کفار مکه گرديد. و خداوند با نزول اين آيه فرمود: روميان پس از شکست از ايرانيان، دوباره پيروز خواهند شد. 2. لفظ «الصابئون» در سوره مائده آيه 69 و «الصَّابِئين» بقره / 62، اشاره به قوم فارس و ايرانيان دارد. البته در مورد «صابئه» اختلاف نظر وجود دارد. علامه راغب اصفهاني، آنها را قومي بر دين حضرت نوح ـ عليه السلام ـ مي داند و قول ديگري نقل مي نمايد که: «به هر کسي که از دين خود به ديني ديگر تمايل کند (صابئي) گويند». ابوريحان بيروني «صابئين» را مذهبي آميخته از مجوسيت و يهوديت مي داند که سلاطين «پيشداديان» و برخي از «کيانيان» که در بلخ زندگي مي کردند، پيروان آن بودند و بقيه صابئيني که در «حران» زندگي مي کردند «حرانيه» ناميده مي شدند. علامه طباطبايي(ره) در تفسير الميزان، اين قول را از ميان نظريات مختلف پسنديده و آن را با ظاهر آيه شريفه (بقره / 62) سازگار مي داند؛ زيرا ظاهر آيه بيانگر اين است که «صابئون» مذهبي در رديف مذاهب ساير اهل کتاب دارند. 3. در آيه 17 از سوره حج مي فرمايد: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَى وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَکوا إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ. محل بحث درباره کلمه «المجوس» مي باشد که به ايرانيان نظر دارد. لفظ «مجوس» فقط يک بار و آن هم در اين سوره و اين آيه آمده است. مراد از مجوس در اين آيه «پيروان زرتشت» است و شايد به ياران ماني هم ناظر باشد. کلمه «مجوس» ايراني الاصل و به وسيله «آرامي ها» با تغيير صوتي و حرفي اندکي به زبان عرب وارد شده است. زرتشت به احتمال قوي در حدود آذربايجان بوده و آن ديار براي آتشکده ها و پرستش آتش مناسب بوده است. دولت ساساني که آخرين حکومت قبل از ظهور اسلام در ايران است داراي تشکيلات و نظام قوي و استواري بوده و دين زرتشتي را رسمي اعلام نمود. آنها از ابتداء با روحانيون زرتشتي متحد و اين رابطه محبت در ميان دين و دولت تا آخر دوره آنان استحکام داشت. اردشير اول دستور داد که کتاب آنها را رسمي و قانوني قرار دهند. بنابراين به طور صريح لفظ «فارس» و «ايران» در قرآن نيامده بلکه با عبارت هاي ديگري نظير: «الصابئون» و «المجوس» و در اوايل سوره روم اشاره شده است. آيه «غلبت الروم» درباره جنگ ميان روم و ايرانيان، «الصابئون» و «الصابئين» به دين آميخته با زرتشت و يهوديت، و «المجوس» به پيروان آيين زرتشت گفته شده است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه