وهابيت با استناد به حديث ذيل، بناء مسجد بر جوار قبور اولياء را تحريم ميکنند. چگونه ثابت ميکنيد که اين استناد صحيح نيست؟ خداوند يهود و نصاري را از رحمت خود دور کند، قبرهاي پيامبران خود را مسجد اتخاذ کردهاند. عائشه ميگويد: اگر بيم اين نبود که قبر پيامبر مسجد گردد مسلمانان قبر او را آشکار ميکردند (و دور او حائلي قرار نميدادند) جز اينکه بيم آن دارم که قبر او مسجد اتخاذ شود صحيح بخاري، کتاب الجنائز، ج 2، ص 88؛ سنن نسائي، ج 2، کتاب الجنائز ص 871 در صورت امکان شبهه را پاسخ دهيد.

از زماني که انديشه سلفيها توسط محمد بن عبدالوهاب ترويج يافت و به احاديثي استناد کرده و به دلخواه خود آنها را توجيه و تفسير نموده و براي مسلمانان مشکلات فراواني ايجاد نمودند و در اين راستا حتي به قبور بزرگان دين که ساليان متمادي هم داراي بنا و بارگاه و گنبد بود و هم مورد احترام کافه مسلمين، تعدّي کردند. با رواج يافتن انديشه وهابيها با استناد به احاديث ضعيف و برداشتهاي نامناسب، بيحرمتي، تخريب و حتي اهانت به اين اماکن مقدس ادامه داشت، يکي از احاديثي که وهابيها به آن استناد ميکنند و از آن عليه ساختن بنا بر قبور ائمه شيعه استدلال ميکنند. حديثي است که در متن سئوال ذکر شده است. که خداوند بخاطر اينکه يهود و نصاري قبر پيامبران خود را مسجد اتخاذ کردند. مورد لعن خود قرار داده است. اولاً: بايد گفت که اگر مراد وهابيها از اين حديث و امثال آن خواندن نماز در کنار قبور و قبرستان است. در فقه شيعه هم خواندن نماز در قبرستان مکروه شمرده شده است. اما اگر منظور ساختن بنا بر قبور انبياء و ائمه و صلحا است، در اين صورت اين حديث با آيات قرآن و هم با سيره مستمره مسلمين منافات دارد. چرا که قرآن کريم در جريان اصحاب کهف ميفرمايند: دو گروه از مردم براي ساختن بنا در کنار غار اصحاب کهف اختلاف کردند، گروهي که «مشرک بودند» گفتند بنائي و حصاري گرد آن بسازيم». و گروهي که افراد مؤمن بودند گفتند براي شان مسجدي بنا ميکنيم که در آن نماز و عبادت خدا به جا آوریم. در عرف قرآن مسجد به محلي گفته ميشود که در آن ذکر خدا و سجده براي خدا بنمايد، طبري مفسر بزرگ اهل سنت در اين زمينه مينويسد: ميان دو گروه از مردمان در رابطه با بناي مسجد در جنب غار کهف اختلاف شد. گروهي که مشرک بودند گفتند: بنائي بر آنها ميسازيم چون آنها فرزندان پدران ما بودند. گروهي که مؤمن بودند گفتند: ما سزاوارتريم به آنها، چون آنها مثل ما اهل ايمان بودند. برايشان مسجدي بنا ميکنيم و در آن نماز ميخوانيم و خدا را عبادت ميکنيم. با توجه به خود آيه و تفسيري که طبري و ديگر مفسران از آيه ارائه دادهاند مشاهده ميشود که خداوند ساختن مسجد در کنار غار کهف، که محل خواب ابدي جوانان با ايمان بود، تخطئه و نهي نکرده، بلکه تأييد ميکند. خداوند در سوره حج ميفرمايد: مساجدي که در آنها ذکر خدا ميشود...». که در اين آيه خداوند مساجد را مخصوص ذکر خود و عبادت خود معرفي ميکند و در آيه ديگري ميفرمايد: «در خانههايي که خداوند رخصت و اذن داده که آنجا رفعت يابد و در آن ذکر خدا شود و صبح و شام تسبيح و تنزيه ذات پاک او کنند. (مانند معابد و مساجد). طبق رواياتي که از ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ از طريق اهل سنت و شيعه نقل شده منظور از بيوت در اين آيه که خداوند اجازه داده مقام و مرتبت آنها بلند شود چه در ظاهر (مثل ساختن و تعمير بناي آن و چه در باطن (معنوي، تکريم و احترام نمودن به آنها، بيوت انبياء و ائمه ـ عليهم السلام ـ ميباشند. امام باقر ـ عليه السلام ـ فرمودند: منظور بيت انبياء است و بيت علي ـ عليه السلام ـ نيز از آنهاست. و در روايت ديگر آمده است که بيوت ائمه و صلحا و حکماء نيز جزء اين نوع بيوت محسوب ميشوند. پس اگر منظور وهابيان از ساختن مساجد، بنا درست کردن روي قبور پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و ائمه ـ عليهم السلام ـ باشد که اين را خود خداوند اجازه داده است که در اين بنا ياد خدا و تسبيح او شود. اما اگر منظور شان نماز خواندن در کنار قبر انبياء ميباشد، بايد از آنها پرسيد وقتي که در کنار کعبه در حجر اسماعيل با اينکه علم به اين دارد که قبر حضرت اسماعيل و هاجر و در اطراف کعبه حدود هزار پيامبر مدفون ميباشند، چرا نماز ميخوانند، حتي در مواقعي قبر انبيا بين کعبه و نماز گزار قرار ميگيرد. بلي يهود و نصاري مساجد را رها کرده و به قبر پيامبران خودشان، که خود بيشتر آنها را کشته بودند عبادت ميکردند، لذا خداوند هم آنها را مورد لعن خود قرار ميدهد. اما وقتي که اين اجازه از طرف خداوند است. و خود رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آن را تأييد ميکنند، ديگر چه بحثي باقي ميماند، حتي خود علماي اهل سنت اين اخبار را نقل ميکنند از ابي هريره نقل شده است؛ وقتي رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ في بيوت اذن الله...) را قرائت نمودند فرمودند: اين خانه (خانه پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ) منظور است. گفته شد يا رسول الله آيا بيت علي و فاطمه هم از آنها هست فرمود: آري، بلکه افضل آن بيوت و خانه هاست. سيوطي مينويسد: آنکه سئوال کرد ابوبکر بود و پرسيد آيا خانه علي و فاطمه هم جزء بيوت انبياء است، حضرت فرمودند: بلي بلکه از افضل آنهاست. بنابراين با توجه به مطالب ذکر شده، اولاً ساختن بنا بر روي قبور انبياء و ائمه و صلحا نه تنها منعي ندارد، بلکه هم قرآن و هم سيره مستمره مسلمين که بر گرفته از اخبار و روايات ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ است صحه ميگذارند چنانچه تا قبل از ظهور فرقه وهابيت همه مسلمين در تعظيم شعائر الهي که قبور انبياء و ائمه نيز جزئي از آن ميباشد. اهتمام کامل داشتند. اما وهابيت از آنجا که راه اجتهاد را بستهاند، رواياتي را در ممنوعيت و تحريم ساخت بنا و مسجد در جوار قبور انبياء دليل خود قرار دادهاند، بدون آنکه به علت صدور روايت دقت کرده باشند. چرا که در روايتي که ذکر شده لعن يهود و نصاري بخاطر اين بود که قبور را قبله خود قرار دادند يعني از آن مسيري و جهتي که ميبايست عبادت خدا را ميکردند، منحرف شدند. لذا وقتي ما حديث را در کنار آيه و روايات ديگر قرار ميدهيم و به سيره مسلمين مينگريم ميبينيم که در تاريخ اسلام تا به حال هيچ کس قبور پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را قبله خود قرار ندادهاند. پس اگر مفاد حديث اين باشد که اگر ما قبور پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را قبله قرار ندهيم و پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ را در عبادت شريک خداوند نکينم به هيچ وجه نميتوان با اين حديث و امثال آن بر تحريم مسجد سازي بر قبور و يا جوار قبور صالحان و پاکان استدلال کرد. وقتي که مسجدي در جوار قبري بنا شود و قبلهاش به طرف کعبه باشد نه قبر موجود، هيچ دليلي بر حرمت آن نداريم چنانچه اکثر تفاسير و شروح حديث به اين نکته اذعان دارند که منهي عنه (يعني چيزي که از آن نهي شد و خداوند هم به خاطر آن يهود و نصاري را لعن کرده) قبله قرار دادن قبر است براي تبرک نه اينکه ساختن مسجد باشد. پس بنابراين همان طور که در کنار کعبه موقع نماز خواندن حتي اگر قبر اسماعيل و هاجر بين نمازگزاران هم واقع ميشود ولي قصد نماز گزاران قبله قرار دادن کعبه است. در ساير جاها هم اگر قبر را قبله قرار ندهند ساخت مسجد مانعي ندارد. و اينکه يهود و نصاري مورد لعن قرار گرفتند به اين خاطر بوده که قبور را قبله قرار ميدادند و سجده بر قبر ميکردند، هر چند که اين حديث و امثال آن بر حرمت ساخت مسجد دلالت ندارند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه