آثار زيانبار خنده های بی مورد و بی جا در آيات وروايات چيست ؟

بايد توجه داشت كه دين اسلام، دين تفكر و تعقل و دين دقت‌ها و ظرافت‌ها است. و در كنار آن در زندگي فردي و اجتماعي، اسلام دين محبت، مودّت، مساوات، مدارا و… است. پيامبر اسلام مي‌فرمايد: «اِنّي بعثتُ لاُتمّمَ مكارم الاخلاق». من مبعوث گشته‌ام تا كرامتهاي اخلاقي را به مردم بياموزم. در جاي ديگر قرآن شريف رسول اسلام را «خُلُق عظيم» معرفي مي‌كند، مي‌فرمايد: وَ اِنّك لعَلي خلقٍ عظيمٍ يعني راستي كه تو را خويي والاست. از مجموعه ی دستورات دين اسلام به دست مي‌آيد كه مي‌خواهد انسان را به سوي تعادل و تعامل در زندگي رهبري نمايد. و در اين راستا، ميدان را تا بي‌نهايت باز گذارده است. هيچ كس در زندگي فردي و اجتماعي «بُن بست» ندارد… به هر حال اگر دين اسلام، دين خوف است، دين رجاء هم هست. اگر به تلاش و توليد همه جانبه تشويق مي‌كند، به معاد درماني هم تشويق مي‌نمايد. «اَلمالُ مالُ الله...» و «الدنيا مزرعه الاخره» و… در كنار هم معناي درست پيدا مي‌كنند. خنده و گريه هم دو بال رشد و يك حالت رواني و دروني هستند كه در كنار هم؛ زمينه‌هاي رشد انسان را فراهم مي‌نمايند. هم گريه باعث رشد انسان است و هم خنده، تبسم و شوخي. هم گريه باعث تخليه انسان است و هم خنده و شوخي‌هاي با پيام. روان شناسان هم بحث‌هاي گريه درماني مطرح كرده‌اند و هم بحث‌هاي خنده درماني. گريه هم انواعي دارد و خنده هم انواع دارد… . امام علي ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايد: «دنيا خانه ی راستي است. براي كسي كه آن را راستگو انگاشت… خانه‌ي پند است براي آن كه از آن پند آموخت. مسجد محبان خداست، و نمازگاه فرشتگان او و فرودآمد ن گاه وحي خدا و تجارت خانه ی دوستان او … با محنت خود از محنت براي آنان نمونه ساخت، و با شادماني‌اش آنان را به شوق شادماني انداخت.» بنابراين، خنده آثار مثبتی دارد به شرطی که همراه با ياد خدا و فراموش نکردن قيامت باشد و باعث غفلت نگردد از جمله : 1. خنده درماني و شوخ طبعي (hummor): طبق نظر علمي خنده و شوخ طبعي از فشار روحي مي كاهد، ماهيچه ها را شل مي كند. فشار خون را كاهش مي دهند، هورمون هاي تنش زا را متوقف مي كنند و دستگاه ايمني را هم تقويت مي كنند. اما با همه اين نكات اگر بخواهيم از شوخ طبعي و خنده به عنوان يك شيوه درماني خاص (به تنهايي) استفاده كنيم حتماً اثر آن لحظه اي و موقتي خواهد بود و از سويي ديگر اين كه خنده بدون صدا و تقسيم و شوخ طبعي نيز مي تواند همين خاصيت را داشته باشد خنده و شوخ طبعي اگر در كنار جهان بيني ديني قرار گيرد باعث نشاط و شادابي است پيامبر اسلام(ص) نيز گاهي وقت ها كه غمگين مي شدند مي فرمودند: اي كاش فلان فرد شوخ طبع اين جا بود. 2. خنده و روابط بين فردي: در فرهنگ عميد خنده چنين معني شده است: باز شدن لبها از شادي و خوشحالي حالتي كه در انسان به واسطه شعف و خوشحالي پيدا مي شود و لبها گشوده مي گردد و گاه با صداي مخصوصي همراه است" بنابراين، اين تعريف و فهم عرفي، خنده يكي از جلوه هاي هيجان شادي است. يعني انسان شاد ممكن است در وقتي بخندد و هنگامي تبسم كند و يا گشاده رو باشد و يا حالت انبساط دروني داشته باشد. بنابراين، آن چه مهم است حالت شادي، خرمي، نشاط و خشنودي است و ممكن نيست انسان هميشه در روابط اجتماعي اش خندان باشد آنچه مهم است حالت خرمي و شادابي و نشاط است كه گاهي نيز ممکن است با خنده همراه باشد. غالباً انسان هاي شاد و خرم از افكار سالمي برخوردارند و حالت خرمي دروني آن ها در چهره و گفتار و رفتارشان موج مي زنند و مثبت انديش هستند به همين خاطر به ديگران و دنيا با ديد مثبت نگاه مي كنند و اگر بعد منفي چيزي را هم در نظر مي گيرند ، فقط به اين منظور است كه راه حلي براي مشكل پيش رو بيابد به همين خاطر نيز روابط اجتماعي خوبي دارند و مردم نيز با آنها احساس راحتي مي كنند چون آنها را همدل خود مي دانند اميد بخش به آن ها و روايت ما نيز به گشاده روي و مزاح و تبسم سفارش شده است. بنابراين، خنده ، تبسم و شادي ممدوح و حلال و مشروع و مورد پسند و توصيه دين ماست. و نيز سفارش شده كه مؤمنان همديگر را شاد كنند پيامبر عزيز اسلام(ص) نيز زياد مزاح مي كردند و مي فرمودند: من در مزاح هرگز غير از حق چيزي نمي گويم . حضرت علي(ع) آن قدر شوخ طبع بودند كه دشمنان تعجب مي كردند كه چگونه اين هم مديريت قوي و سياسي خوبي دارد و هم شوخ طبع و خنده روست. حضرت علي(ع) در كلمات قصار نهج البلاغه دارند: البشاشةُ حبالة المودة؛ گشاده رويي و تبسم دام دوستي است. و اين يعني تبسم و خنده و گشاده رويي يكي از كليدهاي طلايي روابط اجتماعي است.چنان چه در کتاب وسائل الشيعه بابی تحت عنوان " باب الاستحباب المزاح و الضحک من غير اکثار " آمده است يعنی باب مستحب بودن شوخی و خنده به شرطی که زياد نباشد . خنده های بی مورد و مورد مذمت اسلام: آن چه در روايات از جمله خطبه همام از آن مذمت شد. قهقه و خنده با صداي بلند است. در روايت آمده خنده اي با صداي بلند باعث قساوت قلب مي شود و مرگ را از ياد انسان مي بردو قرآن کريم نيز می فرمايد : فليضحكوا قليلاً و ليَبكُوا كثيراً جزاءً بما كانُوا يكسبونَ ؛ از اين پس بايد اندكي بخندند و فراوان بگريند، كه كيفركار و كردارشان است. در اين آيه سخن از گريه و خنده‌هاي طبيعي و عاطفي صرف نيست. بلكه اين جمله تهديدي است به صورت امر، يعني اين منافقان بايد در اين دنياي فاني زودگذر كم بخندند، زيرا هر چه باشد فاني است. گذشته از آن كه خنده در دنيا اندك است چون غم و اندوه آن بسيار است و در آخرت بسيار بگريند، زيرا آن روزي است كه اندازه‌اش پنجاه هزار سال است و چون روزش طولاني است در نتيجه گرية آن ها نيز بسيار خواهد بود. ابن عباس گفته است: مردمان منافق در دوزخ به اندازة عمر دنيا گريه مي‌كنند و در اين مدت اشكشان خشك نمي‌شود و خواب به چشمشان نمي‌رود. بنابراين، گرية آنان در دنيا براي آيندة تاريكي كه در پيش دارند است. گريه براي مجازات هاي دردناكي كه در انتظار آن هااست، گريه به خاطر اين كه همه ی پل‌هاي بازگشت پشت سر خود را ويران ساخته‌اند. گريه به خاطر اين كه اين همه استعداد و سرمايه عمر را از دست داده و رسوايي و تيره‌روزي و بدبختي را به جان خريده‌اند. حديث معروفي كه بسياري از مفسران از پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ ‌نقل كرده‌اند كه فرمود: لو تعلمون ما اعلم لضحكتم قليلاً و لبكيتم كثيراً؛ اگر آن چه را من ـ از كيفرهاي هولناك قيامت ـ مي‌دانم شما مي‌دانستيد، كم مي‌خنديديد و بسيار گريه مي‌كرديد. آثار مخرب و زيان بار خنده های بی مورد در روايات : هر چند خنده برای سلامت روح و جسم انسان مفيداست اما خنده های طولانی که باعث فراموشی آخرت و به هرزه گی گرايد آثار مخربی دارد که به چند نمونه اشاره می شود : 1. ميراندن قلب : امام صادق عليه السلام فرمود : خنده زياد قلب را می ميراند . 2. از بين رفتن دين و ضربه خوردن به ايمان : امام صادق عليه السلام فرمود : خنده دين را از بين می برد چنانچه آب نمک را از بين می برد . 3.کاری شيطانی : امام صادق عليه السلام می فرمايند : قهقهه کار شيطان است . 4. از بين برنده دوستی ها : امام صادق عليه السلام می فرمايند : شوخی و خنده باعث از بيرفتن دوستی ها می شود . کنايه از اينکه چون در خندين های زياد افراد گاهی همديگر را مسخره می کنند و کاهی به هم می خندند موجب کينه ورزی شده و دوستی ها از ميان می رود . 5. بردن آبرو : امام صادق عليه السلام فرمودند : خنده و شوخی باعث آیرو ريزی می گردد . چرا که خنده های طولانی گاهی عيب های همديگر گفته می شود تا بيشتر بخندند و اين باعث آبرو ريزی می شود و برخی نيز گويند که خنده زياد باعث از بين رفتن آب صورت می شود يعنی حجب و حيا از بين می رود که خطرناک تر از اولی است . 6.خنده در ميان قبرها : قبرستان مايه پند گيری و عبرت آموزی است و خنديدن يعنی فراموش کردن مرگ و حساب قيامت ، برای همين از رسول خدا صلی الله عليه و اله و سلم نقل شده که : خداوند چند چيز خوشش نمی آيد و يکی از آنها خنده در قبرستان است. 7.دليل جهالت : امام صادق عليه السلام می فرمايند : خند های بی مورد دليل جاهل بودن خنده کننده است . 8. فقر در قيامت : روز قيامت هر کسی برای نجات خويشتن از عذاب الهی عملی بايستی داشته باشد و گرنه همانند فقراست که چيزی در بساط ندارند . امام باقر عليه السلام می فرمايند : حضرت داوود عليه السلام به حضرت سليمان عليه السلام فرمود : پسرم ! از زياد خنديدن بپرهيز که باعث می شود در روز قيمات خداوند تو را در حال فقر رها سازد . .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه