لطفا موسیقی را به طور کامل و چکیدهای از تمام فتواهای مراجع بیان کنید.

پرسش 1. حکم نواختن با آلات موسیقی را بیان کنید. همه (به جز بهجت و صافی):(1) اگر از آلاتی است که به لهو و حرام اختصاص دارد. نواختن آن (در هر حال) جایز نیست ولی اگر از آلات مشترک باشد استفاده از آن به منظور شروع اشکال ندارد. بهجت: اگر از آلاتی است که به لهو و حرام اختصاص دارد، نواختن آن به صورت لهوی حرام است و بنابر احتیاط واجب به صورت غیر لهوی نیز جایز نیست ولی اگر از آلات مشترک باشد استفاده از آن به منظور منافع مشروع اشکال ندارد.(2) صافی: به طور کلی نواختن با آلات موسیقی (لهو) حرام است.(3) پرسش 2. حکم زدن دف و دایره زنگی در عروسی چیست؟ خامنه ای و امام: استفاده از آلات موسیقی برای نواختن موسیقی مطرب و لهوی جایز نیست و بین مجلس عروسی و غیر آن تفاوتی نیست.(4) تبریزی، مکارم، نوری، سیستانی، وحید: استفاده از آلات موسیقی برای نواختن موسیقی لهوی (مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی جایز نیست در بین مجلس عروسی و غیر آن تفاوتی نیست.(5) فاضل، صافی، بهجت: استفاده از آن جایز نیست و بین مجلس عروسی و غیر آن تفاوتی نیست.(6) پرسش 3. برخی کارشناسان تأثیر موسیقی را در رشد و بهره دهی گیاهان و حیوانات و افزایش شیر آنها مفید دانسته اند در این فرض استفاده از موسیقی از نظر فقهی چه حکمی دارد. همه (به جز صافی): نواختن آلات موسیقی مشترک اگر به کیفیت مطرب و لهوی مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی باشد جایز نیست هر چند به انگیزه امور یاد شده باشد. صافی: نواختن آلات موسیقی جایز نیست هر چند به انگیزه امور یاد شده باشد. پرسش 4. در کودکستانها، بسیاری از پیامهای اخلاقی و بهداشتی (بدون قصد آموزش موسیقی) در قالب موسیقی و آهنگ به کودکان و نونهالان آموخته می شود حکم این کار چیست؟ همه (به جز صافی): نواختن موسیقی مطرب و مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی جایز نیست و هدف یاد شده باعث تجویز آن نمی گردد.(7) صافی: نواختن آلات موسیقی جایز نیست و هدف یاد شده باعث تجویز آن نمی گردد.(8) پرسش 5. آیا مرد هم می تواند در شب عروسی غنا بخواند؟ خیر تنها، غنای زن جایز است. مکارم: خیر و غنای زن نیز بنا بر احتیاط واجب جایز نیست. پرسش 6. غنایی که از نظر فقهی موضوع حکم حرمت قرار گرفته، چیست؟ امام، فاضل، صافی، خامنه ای، بهجت و نوری: آوازی است که در گلو غلطانده (چهچهه) و باعث طرب شود و مناسب با مجالس لهو و خوش گذرانی و فساد انجام گیرد. آواز با این مشخصه، خواندن و استماع آن حرام است. خواه در کلام حق باشد یا کلام باطل.(9) تبریزی: آوازی است که مناسب با مجالس لهو و خوش گذرانی و فساد انجام گیرد و محتوای آن کلام باطل باشد - آواز با این مشخصه خواندن و استماع آن حرام است و اگر محتوای آن کلام صحیح و حق باشد، بنابر احتیاط واجب جایز نیست.(10) مکارم و وحید: آوازی است که مناسب با مجالس لهو و خوش گذرانی و فساد انجام گیرد. آواز با این مشخصه خواندن و استماع آن حرام است، خواه در کلام حق باشد یا باطل.(11) سیستانی: آوازی است که مناسب با مجالس لهو و خوش گذرانی انجام گیرد و محتوای آن کلام باطل و یا قرآن، ذکر و دعا باشد آواز با این مشخصه خواندن و استماع آن حرام است و اگر محتوای آن کلام حق و صحیح باشد (به جز قرآن ذکر و دعا)، بنابر احتیاط واجب جایز نیست.(12) پرسش 7. آیا غنا و آوازخوانی زن در مجالس جشن میلاد و اعیاد ائمه علیه السلام و مانند آن نیز جایز است. همه: خیر، غنا و آوازخوانی زن در میلاد و اعیاد ائمه علیه السلام و جشن های دیگر حرام است. پرسش 8. گوش دادن به غنای اطفال چه حکمی دارد؟ همه: اگر به صورت غنا بخوانند، گوش دادن به آن جایز نیست، هر چند خواندن آن برای کودکان اشکال ندارد.(13) پرسش 9. استفاده از آهنگ های مبتذل (موسیقی حرام) در مجالس عروسی زنان چه حکمی دارد؟ گوش دادن به موسیقی حرام - هر چند در مجالس عروسی زنان باشد جایز نیست.(14) تبصره: البته باید دقت کرد که موسیقی با غنا و آوازخوانی دومقوله است آنچه که در مجالس عروسی زنان جایز شمرده شده غنا و آوازخوانی زن است ولی موسیقی لهوی در هر زمانی حرام است. پرسش 10. آیا جایز است همراه غنا و آوازخوانی زن در مجالس عروسی دف و دایره بزنند؟ همه (به جز مکارم): آواز خوانی زن در شب عروسی اشکال ندارد ولی باید از دف و دایره زدن اجتناب شود.(15) مکارم: آواز خوانی زن در شب عروسی بنابر احتیاط واجب نیست و دف و دایره زدن حکم سایر آلات موسیقی را دارد.(16) تبصره (2): باید توجه کرد که دف و دایره زدن در این نوع مجالس غالباً به صورت لهوی مورد استفاده قرار می گیرد لذا مراجع بزرگوار تقلید آن را حرام می دانند. تبصره (2): مراجع بزرگوار تقلید هر چند غنای زن را در مجلس عروسی استثناء کرده اند ولی ترک آن را احتیاط مستحب می دانند. پرسش 11. حکم انتشار کتاب در زمینه مسائل آموزشی و تحقیقی موسیقی چیست؟ همه: اصل نشر و تألیف کتاب در علم موسیقی اشکال ندارد.(17) پرسش 12. حکم نگه داری آلات موسیقی چیست؟ امام، فاضل، خامنه ای، نوری، مکارم و تبریزی: اگر از آلاتی است که به لهو و حرام اختصاص دارد. نگه داری آن ها جایز نیست و باید آن ها از بین برد ولی اگر از آلات مشترک است، اشکال ندارد.(18) سیستانی، بهجت: اگر از آلاتی است که به لهو و حرام اختصاص دارد، نگه داری آن ها جایز نیست و باید آن ها را از بین برد مگر آن که منفعت حلالی (هر چند کم باشد) در برداشته باشد.(19) وحید: اگر از آلاتی است که به لهو و حرام اختصاص دارد، نگه داری آن ها بنابر احتیاط واجب جایز نیست و باید آن ها را از بین برد مگر آن که منفعت حلالی (هر چند کم باشد) در برداشته باشد.(20) صافی: نگه داری آلات موسیقی (لهو) جایز نیست و باید آن ها را از بین برد.(21) پرسش 13. حکم خرید و فروش آلات موسیقی چیست؟ همه (به جز صافی و بهجت): اگر از آلاتی است که به لهو و حرام اختصاص دارد، خرید و فروش آن جایز نیست ولی اگر از آلات مشترک باشد معامله آن اشکال ندارد.(22) صافی: خرید و فروش آن جایز نیست.(23) بهجت: اگر از آلاتی است که به لهو و حرام اختصاص دارد و هیچ گونه منفعت مشروع در بر ندارند خرید و فروش آن حرام است.(24) پرسش 14. حکم آموزش و یادگیری نوازندگی آلات موسیقی چیست؟ همه (به جز صافی): آموزش و یادگیری نوازندگی با آلات مختص (به لهو) جایز نیست و اگر از آلات مشترک باشد، به منظور استفاده مشروع و حلال، اشکال ندارد.(25) صافی: آموزش و یادگیری نوازندگی با آلات موسیقی (لهو) حرام است.(26) تبصره: پاسخ یاد شده در جایی است که هنگام آموزش در عمل نواخته شود و اگر آموزش و یادگیری نوازندگی تنها به صورت تئوری انجام گیرد بی آنکه در عمل نواخته شود، اشکال ندارد. پرسش 15. درآمدی که از رهگذر تکثیر و توزیع نوار و سی دی های موسیقی بدست می آید حلال است یا حرام؟ همه: اگر از نوع موسیقی حرام است خرید و فروش و درآمد حاصل از آن حرام می باشد.(27) پرسش 16. ملاک و مرجع تشخیص موسیقی و غنای حرام در نظام اسلامی کیست؟ وزارت ارشاد، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی - کارشناسان موسیقی، فقیهان و یا عرف؟ همه: در تعیین و تشخیص موسیقی حرام و حلال باید به عرف عام مراجعه کرد.(28) تبصره: البته فقیهان، کارشناسان موسیقی و نهادهای فرهنگی نیز می توانند در زمینه موضوعات اظهار نظر کرده و موسیقی و غنای حرام و حلال را معرفی کنند ولی باید توجه کرد که اینان باید بر اساس تشخیص عرفی نظر خود را بیان کنند نه نظر کارشناسی. پرسش 17. اگر فتوای ولی فقیه با مرجع تقلید در گوش کردن به برخی موسیقی های صدا و سیما تفاوت داشته باشد تکلیف چیست؟ همه: هر کس باید به فتوای مرجع تقلید خود عمل نماید.(29) تبصره: معیار حرمت استماع موسیقی در عنوان « »بیان شده است. پرسش 18. آیا در موسیقی و لهوی بودن آن مطرح است یا محتوی شعرهایی که خوانده می شود و به تعبیر دیگر اگر اشعار خوب و مذهبی در قالب موسیقی مطرب و لهوی خوانده شود آیا باز حرام است. معیار در حرمت موسیقی مطرب و لهوی بودن آن است و محتوای هیچ نقشی در آن ندارد هر چند اشعار مذهبی و اسلام باشد.(30) تبصره (1): باید توجه داشت که موسیقی به معنای آلات لهو است و از آن صدا و آهنگی ایجاد می شود اگر این آهنگ و موزیک مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی باشد حرام است و این امر هیچ ارتباطی با محتوای آواز خواننده که به همراه اجرای موزیک است ندارد. تبصره (2): برخی مراجع بزرگوار تقلید قید «مطرب» را قبول ندارند ر.ک. پرسش 19. آیا زن و شوهر به خاطر تمایل به یکدیگر و افزایش شهوت می توانند به موسیقی گوش فرا دهند؟ همه: گوش دادن به موسیقی حرام جایز نیست و صرف افزایش تمایل به همسر، مجوز شرعی برای استماع آن محسوب نمی شود.(31) پرسش 20. اگر گوش دادن به موزیک باعث نیرو گرفتن و علاقه پیدا کردن به کار باشد. حکمش چیست؟ همه: اگر از نوع موسیقی حرام باشد، گوش دادن به آن جایز نیست (هر چند باعث علاقه پیدا کردن به کار شود).(32) پرسش 21. اگر استماع موسیقی هیچ گونه تأثیری در انسان نداشته باشد آیا باز حرام است. همه: اگر از نوع موسیقی حرام باشد گوش دادن به آن جایز نیست. هر چند در شخص تأثیر نداشته باشد.(33) تبصره: شکی نیست که موسیقی حرام غالباً آثار مخربی دارد و باعث بیگانگی از خدا و تحریک شهوات و آلودگی به مفاسد دیگر می شود ولی حکم تابع این امور نیست یعنی اگر به فرض در موردی موسیقی حرام هیچ تأثیری در روح و روان انسان به جای نگذارد و در کنار آن نیز به وظایف دینی خود و انجام واجبات بپردازد، باز گوش دادن به آن جایز نیست. پرسش 22. حکم گوش دادن به موسیقی که هیچ گونه توجهی به محتوای آن نمی شود و یا اصلاً به زبانی خوانده می شود که معنای آن فهمیده نمی شود چیست؟ همه: توجه نداشتن به محتوای و عدم شناخت زبان خواننده هیچ تأثیری در جواز گوش دادن به موسیقی حرام ندارد.(34) تبصره: باید توجه داشت که موسیقی و غنا دو مقوله متفاوت از یکدیگر هستند و موسیقی نواختن آلات لهو است که اگر مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی باشد گوش دادن به آن حرام است و در مواردی با غنا همراه می شود و اگر به فرض محتوای غنا به زبانی باشد که قابل فهم نیست هیچ گونه تأثیری در جواز گوش دادن به موسیقی لهوی ندارد. پرسش 23. حکم گوش دادن به آهنگ و صداهای مشکوک چیست؟ همه (به جز صافی): گوش دادن به آهنگ و موسیقی های مشکوک اشکال ندارد.(35) صافی: گوش دادن به آهنگ هایی که با آلات موسیقی نواخته شود. جوایز نیست (هر چند مشکوک باشد).(36) پرسش 24. استماع آهنگ بدون کلام چه حکمی دارد؟ امام، فاضل، خامنه ای، بهجت و نوری: گوش دادن به هر آهنگی که مطربی و مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی است جایز نیست. (هر چند مشتمل بر کلام نباشد).(37) سیستانی، تبریزی، وحید، مکارم: گوش دادن به هر آهنگی که مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی است جایز نیست. (هر چند مشتمل بر کلام نباشد).(38) صافی: گوش دادن به هر آهنگی که مطرب و مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی است جایز است و گوش دادن به آهنگی که از نواختن آلات موسیقی تولید می شود، حرام است.(39) پرسش 25. آیا میان انواع موسیقی ها از قبیل: اصیل(سنتی)، کلاسیک، محلی، پاپ و... تفاوتی در حکم است؟ خیر، هیچ گونه تفاوتی میان آنها در حکم نیست و معیار حرمت استماع موسیقی مطرب و لهوی بودن آن است.(40) تبصره: باید توجه کرد که برخی مراجع بزرگوار تقلید، در حرمت موسیقی، قید «مطرب» را شرط نمی دانند. ر.ک: پرسش 26. بعضی از موسیقی های تلویزیون همان موسیقی غربی است که تنها آوازش برداشته شده است آیا گوش دادن آن به صرف اینکه در نظام اسلامی پخش می شود جایز است و به تعبیر دیگر آیا ممکن است مکان پخش موسیقی تأثیر در حکم داشته باشد؟ اگر از نوع موسیقی حرام باشد، گوش دادن به آن جایز نیست و محل پخش تأثیری در جواز و حرمت آن ندارد.---------------------پی نوشت ها1) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرم س 30؛ خامنه ای، اجوبه س 1164؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 992؛ مکارم، استفتاءات، ج 1 س 524 و 525 و ج 2، س 707 و 710؛ تبریزی، استفتاءات، س 1054 و 1065 و صراط النجاة، ج 1، س 1005، دفتر: سیستانی، وحید و نوری.2) بهجت، توضیح المسائل، متفرقه م 20.3) صافی، جامع المکارم، ج 1 س 1003 و 1015 و 1018.4) خامنه ای، اجوبه، س 1134.5) تبریزی، استفتاءات، س 1054؛ سیستانی، sistani.org، موسیقی ش 2 و منهاج الصالحین، ج 2 م 20؛ نوری، استفتاءات، ج 2 س 571؛ مکارم، استفتاءات ج 1، س 525 و 528؛ دفتر: وحید.6) فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 997 و 1740 دفتر: بهجت، صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 1006 و 1009.7) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 26 و 30؛ خامنه ای، اجوبه، س 1143؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 711، فاضل؛ جامع المسائل، ج 1، س 988 و 993 و 991؛ تبریزی، صراط النجاة، ج 5، س 1149؛ دفتر: سیستانی، بهجت و نوری.8) صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 999 و 1003.9) امام، تحریر الوسیله، ج 1، المکاسب المحرمه، س 13؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 978؛ خامنه ای، اجوبه، س 1132؛ صافی، هداته البلاد، ج 1 م 1697؛ نوری، توضیح المسائل، مسائل مستحدثه؛ بهجت، وسیلةالنجاة، ج 1، م 1449.10) تبریزی، صراط النجاة، ج 5، س 1151 و 1162.11) مکارم، استفتاءات، ج 2، س 701؛ وحید، منهاج الصالحین، ج 3، م 17.12) سیستانی، منهاج الصالحین، ج 2، م 20.13) تبریزی، صراط النجاة، ج 6، س 1441؛ دفتر، همه.14) امام، تحریرالوسیله، ج 1، م 13؛ خامنه ای، اجوبه، س 1134؛ بهجت، توضیح المسائل، متفرقه، م 20 و وسلیةالنجاة، ج 1، م 1449؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 997؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج 2، م 20؛ وحید، منهاج الصالحین، ج 3، م 17؛ تبریزی، استفتاءات، 1057 و التلیقه علی منهاج الصالحین، المکاسب المحرمه، م 17؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 528؛ صافی، هواته العباد، ج 1، م 1698 و جامع الاحکام، ج 2، س 1585؛ دفتر، نوری.15) صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 1015 و هداته العباد، ج 1، م 1698؛ تبریزی، استفتاءات، س 1057؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1740 و 997؛ خامنه ای، اجوبه، س 1134؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج 2، م 20؛ وحید، منهاج الصالحین، ج 3، م 17.16) مکارم، استفتاءات، ج 1، س 528 و 523.17) دفتر: همه.18) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 30 و 41 و ج 3، سؤالات متفرقه، س 116؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 992 و 1000؛ تبریزی، صراط النجاة، ج 1، س 1012؛ دفتر: نوری، خامنه ای و مکارم.19) سیستانی، منهاج الصالحین، ج 2، م 11؛ بهجت، وسیلة النجاة، ج 1، م 1441 و 1442.20) وحید، منهاج الصالحین، ج 3، م 9.21) صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 996.22) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 25؛ خامنه ای، اجوبه، س 1149 و 1164؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 992 و توضیح المسائل، مراجع م 2067؛ تبریزی، صراط النجاة، ج 1، س 1023 و استفتاءات، س 1063؛ وحید، منهاج الصالحین، ج 3 م 8؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 707؛ سیستانی، سایت، موسیقی؛ دفتر: نوری.23) صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 996 و 1020 و 1018.24) بهجت، توضیح المسائل، م 1624 و وسیلةالنجاة، ج 1، م 1441 و 1442.25) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، م 26؛ خامنه ای، اجوبه، س 1144؛ تبریزی، استفتاءات، س 1078؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 992؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 711؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج 2، م 11 و سایت، س 17 و 18؛ دفتر وحید، بهجت و نوری.26) صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 1005 و 1007 و 1020 و 1018.27) خامنه ای، اجوبه، س 1210 و 1165؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 812 و ج 1، س 518 ؛ توضیح المسائل، مراجع م 2055 و 2067 و 2068؛ نوری، توضیح المسائل، م 2051 و 2062 و 2063؛ وحید، توضیح المسائل، م 2063 و 2075 و 2076.28) همان منابع.29) خامنه ای، اجوبه، س 1136؛ دفتر: همه.30) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 25؛ خامنه ای، اجوبه، س 1157؛ بهجت، وسیلةالنجاة، ج 1، م 1449؛ صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 1003؛ نوری، توضیح المسائل، مسائل مستحدثه؛ وحید، منهاج الصالحین، ج 3، م 8 و 17؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 999؛ تبریزی، صراط النجاة، ج 1، س 1008 و 1025؛ سیستانی، sistani.irg، موسیقی، ش 5؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 708.31) خامنه ای، اجوبه، س 1152 و 1155؛ صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 999 و 1005؛ تبریزی، استفتاءات، س 1083 و صراط النجاة، ج 5، س 1149؛ دفتر: امام، بهجت، وحید، مکارم، نوری، سیستانی، فاضل.32) خامنه ای، اجوبه، س 1143 و 1157 و 1147؛ صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 999 و 1005؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 520؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 988؛ تبریزی، صراط النجاة، ج 1، س 1014 و ج 5، س 1149؛ دفتر: بهجت، وحید، نوری، سیستانی و امام.33) امام، استفتاءات، ج 3، سؤالات متفرقه، س 110؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 694 و 698؛ صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 1003 و 1017؛ خامنه ای، اجوبه، س 1131 و 1135 و 1155؛ سیستانی، sistani.org، موسیقی، ش 15؛ تبریزی، استفتاءات، س 1039؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 996؛ دفتر: بهجت، وحید، نوری.34) خامنه ای، اجوبه، س 1141 و 1157؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 701 و 708؛ تبریزی، صراط النجاة، ج 5، س 1152؛ سیستانی، sistani.org، موسیقی، ش 22؛ دفتر: وحید، بهجت، فاضل، امام، صافی و نوری.35) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 31؛ خامنه ای، اجوبه، س 1139؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 999؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 520؛ بهجت، توضیح المسائل، متفرقه، م 20، تبریزی، استفتاءات، س 1050؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج 2، م 20؛ دفتر: نوری، وحید.36) صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 1018 و 1007 و 998 و 997.37) امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 27 و 28؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 995 و 999 و 1005؛ بهجت، توضیح المسائل، متفرقه، م 20؛ خامنه ای، اجوبه، س 1140؛ نوری، توضیح المسائل، مسائل مستحدثه.38) تبریزی، استفتاءات، س 1046 و 1065؛ سیستانی، sistani.org، موسیقی، ش 5؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 703 و 708؛ وحید، منهاج الصالحین، ج 3 م 17.39) صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 1018.40) صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 1002؛ خامنه ای، اجوبه، س 1127 و 1146؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 527؛ تبریزی، استفتاءات، س 1043؛ سیستانی، sistani.org، موسیقی، ش 26 و 22 و 5؛ نوری، استفتاءات، ج 2، س 548؛ دفتر: بهجت، وحید، امام، فاضل. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه