ایا شهدا بر اعمال ما ناظر هستند و صدای ما را میشنوند و ایا میتوان به انها توسل کرد؟

پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام با توجه به آیات قرآنی و اخبار فراوان رسیده از امامان علیهم السلام ، معتقدند پیامبر و امامان علیهم السلام و افرادی از اهل ایمان از اعمال امت آگاه می شوند, یعنی خداوند از طرق خاصی اعمال امت را بر آنها عرضه می دارد. خدای سبحان در قرآن مجید می فرماید: »و قل اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله و المومنون ; بگو عمل کنید, خداوند و فرستاده او و مومنان اعمال شما را می بینند...«, (توبه , آیه 105) . حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله شاهد و گواه امت است . »یا ایها النبی انا ارسلناک شاهدا «, (سوره احزاب / 45) »فکیبف اذا جئنا من کل امه بشهید و جئنا بک علی هولاء شهیدا ; حال آنها چگونه است آن روز که برای هر امتی گواهی بر اعمالشان می طلبیم و تو را گواه بر اعمال اینها قرار خواهیم داد«, (سوره نساء / 41) . مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می گوید: »هر عملی که انسان انجام می دهد از خیر یا شر خدا و رسولش و مومنان حقیقت عمل خیر یا عمل شر را مشاهده می کند« (المیزان , جلد 9, ص 398) . و منظور از مومنون در آیه 105 سوره توبه ائمه علیهم السلام هستند; یعقوب بن شعیب گوید: از امام صادق علیه السلام راجع به آیه »قل اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله و المومنون « پرسیدم ; فرمود مومنین , ائمه علیهم السلامند . (اصول کافی , جلد 1, ص 318) . اعمال انسانی از خیر و شر به رسول خدا, و ائمه علیهم السلام عرضه می شود. ابو بصیر از امام صادق علیه السلام نقل می کند که : در هر بامداد کردار بندگان نیکوکار و فاسق بر رسولخدا صلی الله علیه و آله عرضه می شود پس بر حذر باشید از کردار ناشایست و همین است معنی قول خدای تعالی »قل اعملوا فسیری الله علیکم و رسوله ...« (اصول کافی , همان ) . اما دیدن و مشاهده آنها به چه صورت است . معروف در میان گروهی از مفسران این است که روئیت در جمله ی »فسیری الله علیکم ...« به معنی معرفت است نه به معنی علم , چرا که یک مفعول بیشتر نگرفته است ولی مانعی ندارد که روئیت را به همان معنای اصلیش که مشاهده محسوسات باشد بگیریم نه به معنی »علم « و نه به معنی »معرفت « این موضوع در مورد خداوند که همه جا حاضر و ناظر است و به همه ی محسوسات احاطه دارد جای بحث نیست , در مورد معصومین علیهم السلام نیز مانعی ندارد که آنها خود اعمال را به هنگام عرضه شدن ببینند, زیرا اعمال انسان فانی نمی شود بلکه تا قیامت باقی می ماند و اضافه بر آن پیامبر شاهد است و مواردی را که دیده شهادت می دهد پس می بیند. به هرحال طرق معرفتی معصومین علیهم السلام نسبت به اعمال انسان ها از سنخ علم غیب است , (تفسیر نمونه , جلد 8, ص 128) . به استناد روایات اموات مؤمنین که شهدای گرانقدر از بالاترین آنهایند . در سرکشی از بازماندگان فقط خوشایندها را میبینند. از طرفی در توبه و انجام اعمال خیرانسان، موجبات محو بدیها و تبدیل آنها به حسنات و خوبیها میشوند. توسل به شهید :الف. توسل جستن به شهید امری جایز و بی اشکال است و شهدا از مصادیق وسیله ای هستند که خداوند در ایه 35 سوره مبارکه مائده برای تقرب به خود امر به تمسک به انها کرده است .توسل در لغت به معنای تمسک جستن به وسیله‌ای برای نیل به مقصود است. خداوند جهان هستی را بر اساس نظام اسباب و مسببات قرار داده است و فیض خود را تنها از طریق مجاری و اسباب اعطا می‌کند«ابی الله ان یجری الامور الا باسبابها».(۱)بنابراین انسان برای رسیدن به مقصود خویش، باید به اسباب و وسایط متوسل شود. مثلا اگر بخواهد زمین خشک و بایری را به مزرعه‌ای سرسبز تبدیل کند، باید زمین را شخم بزند، نهال یا دانه را درون زمین بکارد و به موقع به آن کود و آب بدهد و… بر این اساس، توسل لازمه زندگی انسان در جهان هستی است؛ جهانی که بر آن قانون اسباب و مسببات حکم فرماست.بنا بر این، خداوند که هستی عالم از اوست و ادامه هستی و هر حرکت، نیرو و تغییری وابسته به او و ناشی از فیض اوست، خود برای اعطای فیض خویش، مجاری و اسبابی را قرار داده است. بر همین اساس، خداوند اموری را به عنوان اسباب و وسایل در جهت تقرب و نزدیکی به درگاه خویش و برآمدن حاجات قرار داده است و ما را با توسل به آن امور، امر کرده است که می‌فرماید: «یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَ ابْتَغُواْ إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَ جَاهِدُواْ فىِ سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»(۲) اى کسانى که ایمان آورده اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیله اى براى تقرب به او بجوئید! و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید!«”وسیله” در اصل به معنی تقرب جستن و یا چیزی که باعث تقرب به دیگری از روی علاقه و رغبت می‌شود، می‌باشد. بنا بر این وسیله در آیه فوق معنای بسیار وسیعی دارد و هر کار و هر چیزی را که باعث نزدیک شدن به پیشگاه مقدس پروردگار می شود، شامل می‌گردد.»(۳) هم چنان که نماز و روزه، احسان به یتیم، دستگیری از مستمندان، خدمت به خلق خدا و مانند آن، وسیله تقرب به خداوند هستند، استمداد به ارواح مطهر پیامبران و ائمه علیهم السلام و اولیای الهی(خصوصا شهدا) نیز وسیله تقرب به خداوند است. ۱) بحار الانوار، ج ۲، ص ۹۰٫۲) سوره مائده، آیه ۳۵٫۳) تفسیر نمونه جلد ۴، ص ۳۶۴٫ .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه