آیا یک فرد امّی، خود نمی تواند یک متن بیاورد؟

در مورد این پرسش، این نکات را باید متذکر شد: 1. ممکن است فردى امّى بتواند متنى را از پیش خود ارائه کند؛ اما متنى با ویژگى هاى قرآن را هرگز نمى تواند ارائه کند. قرآن، متنى است که با وجود مبارزه طلبى (تحدّى) و وجود انگیزه براى مخالفان، هیچ کسى، حتّى عالمان نیز نتوانسته اند همانندى براى آن عرضه کنند. 2. قرآن داراى ویژگى هایى است که از فردى دانشمند، چه رسد به شخصى امّى و درس نخوانده، آوردن همتایى براى آن، میسّر نیست. به پاره اى از این ویژگى ها اشاره مى شود: الف) به لحاظ زیبایى ها، آراستگى هاى ظاهرى و ادبى و استوارى، مانندى ندارد و با این حال، نه شعر است و نه نثر؛ آهنگین است و آهنگ بردار و با این وجود، از ساختار کلام آهنگین، پیروى نمى کند. قرآن، ژرف ترین و لطیف ترین معانى را در عباراتى ساده و بى تکلّف، بیان کرده است؛در زمینه شاهکارهاى ادبى قرآن، کتاب هاى زیادى به زبان هاى عربى، فارسى و... نگاشته شده است؛ ر.ک: مصطفى صادق رافعى، اعجاز القرآن؛ عبدالحسین ابن الدین، بلاغت محمد،؛ سید محمدحسین طباطبایى، قرآن در اسلام؛ سیدابوالقاسم حسینى، مبانى هنرى قصه هاى قرآن . هم ظاهرى زیبا دارد و هم باطنى ژرف؛ چنان که از على(علیه السلام) نقل شده است که فرمود: «ظاهره انیق و باطنه عمیق».نهج البلاغه، خطبه 18. پیامبر نیز وقتى سخنى از خود (غیر از قرآن) مى گوید، در سطح قرآن نیست و با آن متفاوت است. استاد مطهرى مى گوید: «عجیب این است که کلام خود پیغمبر که قرآن بر زبان او جارى شده است، با قرآن، متفاوت است. از رسول اکرم سخنان زیادى به صورت خطبه، دعا، کلمات قصار و حدیث باقى مانده است و در اوجه فصاحت است؛ امّا به هیچ وجه، رنگ و بوى قرآن ندارد. این خود مى رساند که قران و سخنان فکرى پیغمبر، از دو منبع جداگانه است».مجموعه آثار، ج 2، ص 215. ب) به لحاظ معنى و محتوا، قرآن بسیار عظیم و عمیق است. در این جا، به پاره اى از موضوعات اساسى طرح شده در قرآن، اشاره مى شود: 1. خداوند، ذات و صفات (سلبى و ایجابى) او. 2. معاد، رستاخیز، حشر و برزخ. 3. پیامبران، هادیان بشر به سوى زندگى سعادت مندانه در دنیا و آخرت. 4. خلقت آسمان ها، زمین، کوه ها، دریاها، گیاهان، حیوانات، ابر، باد، باران،تگرگ، شهاب ها و سایر موجودات. 5. احتجاج ها و استدلال ها در مورد خدا، قیامت، پیامبران و... و پاره اى خبرهاى غیبى ضمن این احتجاجات. 6. تاریخ و داستان ها به عنوان آزمایشگاهى انسانى که صدق دعوت پیامبران را روشن مى کند و عواقب نیک مردمى را که بر سنن انبیا رفته اند و عاقبت بد تکذیب کنندگان آنها را مى نمایاند. 7. تقوا، پارسایى و تزکیه نفس. 8. اخلاق خوب فردى، از قبیل شجاعت، استقامت، صبر، عدالت، احسان، محبت ذکر خدا، محبّت خدا، شکر خدا، توکّل به خدا، تعقّل و تفکر، علم و آگاهى و... . 9. اخلاق اجتماعى، از قبیل اتحاد، تواصى (توصیه متقابل) بر حق و صبر، تعاون بر نیکى و تقوا و... . 10. احکام از قبیل نماز، روزه، زکات، خمس، حج، جهاد، بیع، رهن، اجاره، هبه، نکاح، حقوق زن و شوهر، حقوق والدین و فرزندان، طلاق، لعان، ظهار، وصیت، ارث، قصاص، دین، قضا، شهادت، حَلف (قسم)، ثروت، مالکیت، حکومت، شورا، حق فقرا، حق اجتماع و... .مجموعه آثار، ج 2، ص 218 - 220؛ براى تفصیل بیشتر ر.ک: به همین منبع و نیز به ج 4، ص 531 - 614. بنابراین، کتابى با چنین ویژگى هاى منحصر به فردى، معجزه است و نه تنها یک شخص امّى عادى؛ بلکه اگر همه دانشمندان و عالمان جمع شوند، نمى توانند همانندى براى آن بیاورند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه