ساواك چه زماني توسط چه كسي و با چه اهدافي تشكيل شد؟

شكل‌گيري:ساواك نام سازمان امنيتي ايران در عصر پهلوي بوده كه برخلاف نام آن تداعي ‌كننده شكنجه و جاسوسي و ناامني در اذهان جامعه و برگرفته از سازمان‌هاي سيا و موساد مي‌باشد كه همواره مردم از آن در رعب و وحشت بوده‌اند. وقتي در سال 1335ش. آمريكا به كمك شاه ايران آمد، دوستان آمريكايي او پيشنهاد تشكيل دو سازمان اطلاعات خارجي و امنيت داخلي را مانند، دو سازمان سيا و اف. بي. آي، آمريكا دادند؛ هسته اوليه اين سازمان در فرمانداري نظامي تهران شكل گرفت و روز 11 مهرماه 1335 خبر آن در مطبوعات به چاپ رسيد. چندي بعد لايحه تشكيل «سازمان اطلاعات و امنيت كشور» كه بعداً به خاطر اختصار ساواك نام گرفت، توسط دولت تهيه و به مجلس سنا فرستاده شد. در مجلس سنا عده‌اي از سناتورها به شدت با لايحه مذكور مخالفت كردند، از جمله خواجه نوري اين قانون را ظالمانه‌ترين قانون دولت خواند، وي با اشاره به ظلم و ستم‌هايي كه از سوي مأموران نظامي با استفاده از اين قانون مي‌تواند صورت گيرد، اين قانون را، موجب محروم شدن مردم از تمام حقوق دمكراتيك و آزادي‌شان دانست. گلشائيان وزير دادگستري و امير احمدي در رد خواجه نوري صحبت كردند و او در جواب آنها اين شعر را خواند:شنيدم گوسفندي را بزرگيرهانيد از دهان و چنگ گرگيشبانگه كارد بر حلقش بماليدروان گوسفندان از وي بناليدگه از چنگال گرگم در ربوديو ليكن عاقبت گرگم تو بوديسناتور جمال امامي نيز با اين لايحه مخالفت نمود و گفت: امروز بايد تمام كوششمان اين باشد كه مردم را راضي نگه داريم.... مردم ايران خطاكار نيستند؛ ولي كارد به استخوانشان رسيده، جنب و جوش مي‌كنند...[1]سرانجام پس از مخالفتها در سال 1336ش. پس از تصويب مجلس شوراي ملي ساواك فعاليت خود را به رياست تيمور بختيار آغاز كرد.از آغاز تأسيس 1336 تا 1357 چهار نفر كه همه افسر ارشد بودند، در پي يكديگر در رأس ساواك قرار داشتند 1. بختيار، 2. پاكروان، 3. نصيري، 4. ناصر مقدم.[2] لذا در تاريخ معاصر ايران نام سازمان امنيت همواره با ترس و وحشت باقي است.اهداف:1 . كشف توطئه‌هاي داخلي و خارجي عليه حكومت استبدادي شاه2 . چون سازمان دقيقاً براي رسيدن به اهداف خاصي تأسيس شده و كاملاً از سوي استعمارگران به عنوان سازماني هدايت شده جهت حفظ منافع استعماري و بنيانگذاري شد.3 . رضا خان براي دوران استبداد خود نظام امنيتي خاصي داشت كه محصول آن جنايات بسيار بود. هيئت حاكمه ايران بعد از شهريور 20 درصدد تبديل آن نظام امنيتي به سازمان تازه‌اي برآمد كه نهضت آزديخواهي در كشور را كاملاً تحت مراقبت و كنترل خويش در آورد، اين سازمان با تشكيلات مخوف و سرّي گسترده كه داشت، كودتاها و اهداف هيئت حاكمه را با قدرت قضايي، پي­گيري و هدايت مي‌‌كرد. به طوري‌ كه هر جنايت ساواك با اين سازمان تحت عنوان سازمان امنيت توجيه مي‌شد.اعضاي ساواك:اعضاي اين سازمان را از 30 هزار يا 60 هزار نفر تخمين زده‌اند، اگرچه شاه تعداد نفرات آن را 3500 نفر ذكر كرده بود؛ ولي روزنامه خارجي نيوزيك در سال 74 ادعا كرد كه سه ميليون ايراني به نحوي از انحاء بعنوان خبرچين براي ساواك كار مي‌كنند و در هر لباسي از كارگر تا دهقان افراد نفوذي داشتند.[3]4. يكي از اهداف مهم فرامرزي تأسيس ساواك كه آمريكائيها بدان توجه ويژه داشتند، مقابله با كمونيسم بود كه رقيب امپرياليسم در شرق بود. آمريكائيها از نفود اين انديشه از طرف اتحاد شوروي در ايران مخصوصاً ارتش ايران باخبر شده بودند؛ لذا از‌ آنجا كه ايران براي آمريكا مهمترين پايگاه اصلي در منطقه محسوب مي‌شد و بايد از لحاظ حفاظت و امنيت يك سيستم امنيتي خوبي داشته باشد، تا در مقابل تهديد از پايگاه غرب محافظت كند، از اين روي اقدام به تأسيس ساواك نمودند.5 . از طرفي تأسيس ساواك به‌ آمريكا اين امكان را مي‌داد، تا تسلط كامل‌ خود را بر ايران در تمام شهرها تأمين كند و از شكل‌گيري احزاب و نيروهاي فعال بر عليه سيستم حاكم باخبر نمايد تا عمق نفوذ آمريكا در ايران حاصل شود.6. ديگر هدف مهم آمريكا اين بود كه تسلط بر نيروهاي نظامي داشته باشد و بعنوان ضد اطلاعات نيروهاي سه گانه انجام وظيفه كند، چون ارتش سازمان اطلاعاتي براساس نياز تأسيس كرده بود كه آمريكا در مقابل آن، ضد اطلاعات را تأسيس نمود، تا در مقابل آن به انجام مأموريت­هاي مخفي محوله بپردازد، در شهرباني و ژاندارمري نيز چنين خبري با تقليد از ارتش ايجاد شده بود كه ضد اطلاعات مأموريتي در بين اين نيروهاي سه گانه ايجاد كرده بود؛ لذا تمام اطلاعات دربارة نيروهاي سه گانه در اختيار نيروهاي آمريكايي قرار داشت، آنها توسط مأموران خود براي برخي از فرماندهان نظامي پرونده‌ جاسوسي روسها را تشكيل داده و متهم به طرفداري از كمونيست نموده بودند.[4]ساواك از سيستم بسيار پيچيده و گسترده‌‌اي برخوردار بود، بطوري­ كه كوچكترين تحركات را گزارش مي‌نمودند.[5] در شهرهاي مختلف از جمله قم جاسوسان متعددي داشتند كه تمام تحركات بيوتات آيات عظام و بيانه‌هاي آنها را گزارش مي‌نمود. امروز اسنادي كه از ساواك بر جاي مانده نشان‌دهنده گستردگي فعاليت اين نهاد ضد مردمي مي‌باشد كه چه جنايتي در تاريخ ايران براي حفظ منافع استعمارگران و طاغوت ستمگر مرتكب شده‌اند.[6]آموزش نيروهانيروهاي اصلي و هسته‌‌اي ساواك تحت نظارت موساد در خارج از كشور و در كشورهاي اروپائي از جمله انگليس و آمريكا و يا در اسرائيل آموزش‌هاي لازم را مي‌ديدند و از خبرگي و مهارت لازم در كار شكنجه و اعتراف گرفتن برخوردار مي‌شدند.اين نيروها به هيچ ارزش اخلاقي و انساني پايبند نبودند و از ناموس خويش نيز در راه اهداف تعريف شده بهره مي‌گرفتند. آنها براي بازجوئي نيز آموزشهاي ويژه‌اي مي‌ديدند،[7] ساواك كه از گستردگي ويژه‌ و اختيارات فراواني در كشور برخوردار و موظف به كنترل نامه‌ها و تلفن­هاي مردم و جاسوسي در ارگان­هاي مختلف و تمام قواي اجرائي كشور بود.[8] در دانشگاه‌هاي خارج از كشور و داخل نيز مأموران ساواك فعال بودند.[9]نتيجه: اين سازمان مخوف در سال 1335 توسط آمريكائيان و به پيشنهاد آنها و با نظر شخص محمدرضا پهلوي براي اهداف خاص از جمله كنترل نيروهاي سه گانه ايران و ايجاد سد دفاعي در برابر كمونيسم و نفوذ شوروي، كنترل فعاليتهاي سياسي طبقات مختلف مردم از جمله فعاليت‌هاي فرهنگي و سياسي علما و مراجع تقليد و دانشجويان و ساير اقشار فرهنگي و علمي در خارج و داخل، و كنترل ادارات دولتي، و سركوب قيام­هاي مردمي و ايجاد خوف و وحشت براي عدم قيام مردم توسط رهبران مذهبي در نتيجه حفاظت از منافع غرب و امپرياليسم و صهيونيسم و حفاظت از سلطه استبداد و نوكري غرب و غارت منابع و ثروت­هاي منطقه خاورميانه و اهداف شوم ديگري تأسيس گرديد.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. ظهور و سقوط سلطنت پهلوي،نويسنده: حسين فردوست،.2. ساواك ،نويسنده: نقي نجاري راد،.3. تاريخ سياسي معاصر ،نويسنده: سيد جلال الدين مدني،. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه