ريا وانواع آن و اخلاص در عمل را به كمك آيات و روايات توضيح دهيد؟

ريا و ظاهرى سازى، يا در اصل اعتقاد به ايمان، و يا در عبادات (واجبات و مستحبّات) يا در وصف عبادت است، مثل آن كه اگر شخص تنها باشد، نماز را تندتر و سبك بخواند، ولى در نزد مردم ركوع و سجود را طول دهد و قرائت و اذكار را با دقّت ادا كند و يا در مجلس عزا گريه كند ولى در تنهايى اين چنين نباشد و تمام اقسام آن شرعاً حرام و گناه كبيره و ناپسند و سبب بطلان عبادت است. خداوند تبارك و تعالى مى فرمايد: (فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً);[1]هر كس اميد ديدار پروردگار خويش را دارد، بايد كار شايسته و خير كند و هيچ كس را در عبادت پروردگارش شريك قرار ندهد. و در حديث نبوى است كه ريا، شرك اصغر است;[2] و درمان آن اين است كه مؤمن بايد توجه كند كه مقدم داشتن رضايت مردم بر رضايت خداى متعال ـ كه هر چه نعمت داريم از آن اوست ـ حماقت است و كسب اعتبار و شخصيت و عزّت در نزد مردم امرى احتمالى است، ولى باطل شدن عبادت به ريا مسلّم و قطعى است. رسولخدا(صلى الله عليه وآله)مى فرمايد: يقول الله تعالى من عمل لى عملا و اشرك فهو له كله و انا منه برىء[3]; خداى تعالى مى فرمايد اگر در عبادت و عملى براى من شريك قرار دادى پس تمام آن عمل را به شريكم واگذار مى كنم و من از آن چيزى نمى خواهم. مكن هرگز به طاعت خودنمايى بران زين خانه نفس خودنما را مرحوم نراقى در جامع السعادات[4] مى فرمايد: ريا گاهى آشكار و واضح و گاهى مخفى و پنهان است. رياى آشكار آن است كه انسان عملى را بدون قصد ثواب در آخرت، و فقط به خاطر خوشايند مردم و تمجيد و تعريف از او انجام دهد، ولى رياى خفى عملى است كه براى خدا انجام مى دهد و به قصد ثواب ولى در خلوت و تنهايى از آن كم مى گذارد، و در حضور ديگران بيش تر و با اهميّت تر انجام مى دهد و خوشحال مى شود كه اگر مردم بفهمند او اين عمل را انجام داده است، مثل نماز شب، يا صدقه دادن و يا كارهاى خير ديگر، به جهت كسب منزلت و احترام در نزد مردم و... خوشحال مى شود. مى فرمايد شكّى نيست كه اين رفتار هم از شايبه ى ريا خالى نيست و بايد سعى كنيم كه اين فكر را هم از خودمان دور كنيم و عمل را خالصاً مخلصاً للّه انجام دهيم و به هيچ احدى غير از خدا كار نداشته باشيم. ضد ريا، اخلاص است كه مقامى رفيع و از صفات مقربيّن است و تحصيل آن بسيار مشكل و بالاترين ملكات حسنه است و قبولى تمام اعمال بستگى به آن دارد و در آيه ى كريمه، شيطان بدبخت گفت: (فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ إِلاّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الُْمخْلَصِينَ);[5] قسم به عزّت خدا، جميع بندگان را گمراه مى كنم، مگر بندگان با اخلاص را. خداوند تبارك و تعالى مى فرمايد: (وَ ما أُمِرُوا إِلاّ لِيَعْبُدُوا اللّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ);[6] و مأمور نشدند، جز آن كه خدا را بپرستند، در حالى كه دين را براى او خالص و پاك كنند. (فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً);[7] هر كس اميد ديدار پروردگار خويش را دارد، بايد كارى شايسته انجام دهد و در عبادت پروردگار خود، هيچ احدى را شريك نكند. رسول خدا(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: ما من عبد يخلص العمل للّه تعالى اربعين يوماً الاّ ظهرت ينابيع الحكمة من قلبه على لسانه[8]; هيچ بنده اى نيست كه چهل روز عمل را با اخلاص فقط براى خدا انجام دهد، مگر آن كه چشمه هاى حكمت و دانش از دل او بر زبانش جارى مى شود. هم چنين امام صادق(عليه السلام) در اين قول خداى تعالى كه مى فرمايد: ليبلُوكُم اَيّكُم احسن عملا; خدا شما را خلق فرمود تا شما را بيازمايد كه كدام يك عمل نيك داريد، فرمود: امر خدا زيادى عمل نيست، بلكه مقصود كردار درست است، يعنى ترس از خدا و نيّت صادق. ارزش عمل، بستگى به نيّت خالص و قربة الى الله دارد.--------------------------------------------------------------------------------[1]. سوره ى كهف، آيه ى 110. [2]. جامع السعادات، ج 2، ص 90. [3]. جامع السعادات، ج 2، ص 290. [4]. همان، ص 300. [5]. سوره ى ص، آيه ى 82. [6]. سوره ى بينه، آيه ى 50. [7]. سوره ى كهف، آيه ى 110. [8]. جامع السعادات، ج 2، ص 313. .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه