خطبه ۴در نهج البلاغه

این خطبه را امام بعد از قتل طلحه و زبیر ایراد کرده است1و 2و از فصیحترین خطبه هاى امام است که مردم را اندرز مى دهد. ومن خطبة له علیه السلام-وهی من أفصح کلامه علیه السلام ، وفیها یعظ الناس ویهدیهم من ضلالتهم، ویقال: إنه خطبها بعد قتل طلحة والزبیر: بِنَا اهْتَدَیْتُمْ فی الظَّلْمَاءِ، وَتَسَنَّمْتُمُ العلْیَاءَ وبِنَا انْفَجَرْتُم عَنِ السِّرَارِ وُقِرَعص سَمْعٌ لَمْ یَفْقَهِ الوَاعِیَةَ کَیْفَ یُرَاعِی النَّبْأَةَمَنْ أَصَمَّتْهُ الصَّیْحَةُ؟ رُبِطَ جَنَانٌص لَمْ یُفَارِقْهُ الخَفَقَانُ. مَا زِلتُ أَنْتَظِرُ بِکُمْ عَوَاقِبَ الغَدْرِ، وَأَتَوَسَّمُکُمْبِحِلْیَةِ الـمُغْتَرِّینَ، سَتَرَنی عَنْکُمْ جِلْبَابُ الدِّینِ وَبَصَّرَنِیکُمْ صِدْقُ النِّیَّةِ، أَقَمْتُ لَکُمْ عَلَى سَنَنِ الحَقِّ فی جَوَادِّ الـمَضَلَّةِ حیْثُ تَلْتَقُونَ وَلا دَلِیلَ، وَتَحْتَفِرُونَ وَلا تُمیِهُونَ الیَوْمَ أُنْطِقُ لَکُمُ العَجْمَاءَذاتَ البَیَان عَزَبَرَأْیُ امْرِىءٍ تَخَلَّفَ عَنِّی، مَا شَکَکْتُ فی الحَقِّ مُذْ أُرِیتُهُ لَمْ یُوجِسْ مُوسَى خِیفَةًعَلَى نَفْسِهِ، أَشْفَقَ مِنْ غَلَبَةِ الجُهَّالِ وَدُوَلِ الضَّلالِ الیَوْمَ تَوَاقَفْنَاعَلَى سَبِیلِ الحَقِّ وَالباطِلِ، مَنْ وَثِقَ بِمَاءٍ لَمْ یَظْمَأ در پرتو ما هدایت یافتید و از فصیحترین خطبه هاى امام است که مردم را اندرز مى دهد. اى مردم بصره از تاریکیهاى جهالت و گمراهى وسیله ما هدایت شدید،3-و به کمک ما به اوج ترقى رسیدید صبح سعادت شما در پرتو شعاع وجود ما درخشیدن گرفت،4-کر باد گوشى که نداى بلند پند و اندرز را درک نکند!مسلما گوشى که با صیحه نادانى و جنایت کر شده است آهنگ ملایم(حق)را نشنود،مطمئن باد قلبى که از خوف خداجدائى نپذیرد،من همواره منتظر عواقب مکر و خدعه شما بودم،و نشانه هاى فریب خوردگان را در شما مشاهده میکردم. تنها بخاطر استتار شما در پرده دین بود که من از شما چشم پوشیدم،اما صفاى دل،مرا از درون شما آگاهى میداد. آن هنگام که در جاده هاى ضلالت سرگردان بودید،راهنما و دلیلى نمى یافتید،شما را به جاده هاى حق رهبرى کردم،تشنه رهبر بودید و او را نمى یافتید،من شما را به سرچشمه حقیقى رهنمون شدم.امروز مهر سکوت را مى شکنم سخنانى ایراد میکنم که درعین فشردگى و اجمال هزاران زبان گویا داشته باشد،دور باد رایى که از دستوراتم تخلف کند،من از زمانى که حق را یافته ام در آن تردید نکرده ام و اگر مدتى کناره گرفتم نه ازاین جهت بود که در حقانیت خود تردید کنم و یا ترسیده باشم،ترس من همچون ترس موسى بودموسى بر خود نترسید،ترسش از این بود که(در غوغاى ساحران)جاهلان پیروزگردند،و مردم را به گمراهى بکشانند! امروز ما بر سر دو راهى حق و باطل قرار گرفته ایم آنکه حق را یافته مطمئن است هرگز تردید نمى کند،همانطور که)اگر آب همراه کسى باشد تشنه نگرددو تشنگیهاى کاذب که معمولا بهنگام وحشت از فقدان آب بر انسان مستولى مى شود،بر او چیره نگردد). توضیح ها: 1-شیخ مفید این خطبه را در کتاب «ارشاد»با کمى اختلاف نقل کرده است.2-ابن ابى الحدید مى گوید: نقل شده است که این خطبه را امام(ع)پس از کشته شدن طلحه و زبیر در حالى که اشاره به جسد آن دو نفر و غیر آنها مى کرد ایراد فرمود. 3-ظلماء»در لغت بمعنى تاریکى است و در این جا اشاره به وضعى است که در جزیرة العرب حکمفرما بود،هم از نظر مذهب و طرز تفکر که مردمى بت پرست بودند،و هم از نظر جنبه هاى طبیعى که در محیط شنزار بدون گیاه،پر از جانوران خطرناک زندگى مى کردند، آنها همیشه به خونریزى و قتل و غارت مشغول بودند. 4-اشاره به این است که پس از ظهور اسلام آن ملت فراموش شده موردتوجه جهانیان قرار گرفتند،و آنها پیشرو ملتها شدند،و این در اثر اسلام و پرتووجود محمد(ص)و على(ع)بود. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه