خداوند احد است یا واحد و این دو چه تفاوت دارند؟

«احدیت» و «واحدیت» هر دو از اقسام «توحید ذاتی» هستند. «احدیت» به این معناست که خداوند بسیط است و هیچ ترکیب خارجی و ذهنی در او راه ندارد، یعنی اصلا ما در توحید احدیت فعلا با این کاری نداریم که خدا حتما یکی است یا می تواند همتا هم داشته باشد، فعلا در مقام تحلیل خود ذات می گوییم این ذات هیچ اجزائی ندارد. مرکب از اجزا نیست، این یعنی توحید احدیت. قسم دوم «واحدیت» است بدین معنا که خدا تک است و مثل و همتایی ندارد. به تعبیر دقیق خدا نه تنها دوتا نیست، بلکه اصلا دوئیت بردار نیست.(1) با تأمل در آنچه گذشت روشن میشود «واحدیت» از لوازم «احدیت» است، یعنی نمیشود موجودی بسیط باشد و هیچ ترکیبی در او راه نداشته باشد، اما دوتا باشد! این اصلا نشدنی است. چون اگر خدا دوتا باشد حتما باید این دو خدا در کنار اینکه در خدا بودن اشتراک دارند، تفاوت هایی هم داشته باشند تا دوتا باشند، وگرنه اگر هیچ تفاوتی در کار نباشد که دوتا نیستند. بنابراین اگر بخواهد دو خدا وجود داشته باشد باید از یک سری شباهت ها و یک سری تفاوت ها ترکیب شده باشند. طبق تحلیلی که گذشت اگر موجودی کاملا بسیط بوده و هیچ ترکیبی در او راه نداشته باشد اصلا دوئیت بردار نیست، و نمیشود که دوتا یا چندتا باشد. بنابراین خدا هم «احد» است، و هم «واحد»، همانطور که در آیات ابتدایی و انتهایی سوره توحید به هر دوی این اقسام توحید اشاره فرموده است: «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد*...*وَ لَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَد»؛ بگو خداوند احد است... و هیچ همتا و هم کفوی برای او نیست.(2) .

كانون گفتگوی قرآنی

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/27

لینک کوتاه