تکنوکراسی (حکومت دانایان فن , فن سالاری ) که به معنای مبنا قرار دادن فن و تکنولوژی (تخصص) و برتری آن بر سایر مسائل حتی فرهنگ , سیاست و مذهب می باشد و با توجه به الزامات خاص آن , از منظر دین دیدگاهی ناقص, تک بعدی و مردود است , زیرا ماهیت تکنوکراسی به معنای نگاه تک بعدی به تخصص و فنون و محوریت آن و نادیده گرفتن سایر مسائل است در حالی که از منظر دین هر چند تکنولوژی و تخصص امری لازم است , اما دارای محوریت نبوده و آنچه دارای محوریت است , ارزش ها و مبانی دینی و تعهد است و شرط

تکنوکراسی (حکومت دانایان فن , فن سالاری ) که به معنای مبنا قرار دادن فن و تکنولوژی (تخصص) و برتری آن بر سایر مسائل حتی فرهنگ , سیاست و مذهب می باشد و با توجه به الزامات خاص آن , از منظر دین دیدگاهی ناقص, تک بعدی و مردود است , زیرا ماهیت تکنوکراسی به معنای نگاه تک بعدی به تخصص و فنون و محوریت آن و نادیده گرفتن سایر مسائل است در حالی که از منظر دین هر چند تکنولوژی و تخصص امری لازم است , اما دارای محوریت نبوده و آنچه دارای محوریت است , ارزش ها و مبانی دینی و تعهد است و شرط لازم برای عهده دار شدن هر مسئولیت در کنار برخورداری از تخصص و مهارت لازم , دارا بودن تعهد و صلاحیت لازم آن است همانگونه که در قرآن کریم از زبان حضرت یوسف دلیل شایستگی خود را چنین مطرح می کند « قال اجعلنی علی خزائن الارض انی حفیظ علیم» « یوسف گفت مرا سرپرست خزائن سرزمین مصر قرار ده که نگهدارنده و آگاهم» ( سوره یوسف , آیه 55) همچنین دختران حضرت شعیب دلیل شایستگی حضرت موسی را این گونه بیان نمودند « ان خیر من استأجرت القوی الامین » « همانا او بهترین کسی است که می توانی به کار گیری که نیرومند و امین است » ( سوره قصص , آیه 26) آنچه دربارة کشورهای صنعتی عموماً و آمریکا خصوصاً، می‌توان گفت این است که ثمرة یک قرن کار علمی این شد که آنها اعتماد و اعتقادات خود و حتّی عقیدة به خود را نیز از دست داده‌اند. بر روی تَل این مفاهیم ویران شده و بر بالای این مخروبه، بدون تردید یک چیز مشاهده می‌شود و عینیت تام دارد، یعنی: «تکنولوژی» (پستمن , نیل , تکنوپولی، تسلیم فرهنگ به تکنولوژی، ترجمه دکتر طباطبایی، تهران: سروش، ص 273) مقام معظم رهبری تعبیر« تکنوکرات » را در سخنرانی اخیرشان در حرم رضوی در آغاز سال به کار بردند و فرمودند : « من هفده , هجده سال قبل به دولتی که در آن زمان سر کار بود و به مسئولان گفتم کاری کنید که ما هر وقت اراده کردیم، بتوانیم درِ چاههای نفت را ببندیم. آقایانِ به قول خودشان تکنوکرات لبخند انکار زدند که مگر می شود؟! بله، می شود؛ باید دنبال کرد، باید اقدام کرد، باید برنامه‌ریزی کرد. وقتی برنامه‌ اقتصادی یک کشور به یک نقطه‌ خاص متصل و وابسته باشد، دشمنان روی آن نقطه‌ خاص تمرکز پیدا می کنند»( پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری , بیانات در حرم رضوی , 1/1/92) اما ضرورت توجه به تعهد و ارزش های دینی و مبنا بودن آن که نقطه مقابل تکنوکراسی و خط بطلانی بر این نوع تفکر است , همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده است به عنوان نمونه ایشان در دیدار اعضای دولت سازندگی فرمودند :«این را مکرّر عرض کرده‌ام، باز هم عرض مى‌کنم. به این نکته باید توجّه کنید: گاهى مى‌شود که یک مدیر، در مجموعه کارى خود، طبعاً به افرادى تکیه مى‌کند و همه کارها را شخصاً نمى‌تواند انجام دهد. ناگزیر، کسانى با اختیاراتى در مجموعه‌هایى هستند و گاهى مى‌بینید در صراط و راه دیگرى حرکت مى‌کنند. اوّلین ثمرى که ثمر تلخى خواهد بود، این است که کار این مدیر را لنگ مى‌گذارند. بعد هم، البته کشور ضرر مى‌بیند؛ اهداف ضرر مى‌بیند؛ مردم ضرر مى‌بینند. اما اوّلین مشکلى که به وجود مى‌آید این است که خود آن مدیر، مى‌بیند کارش پیش نمى‌رود. براى خاطر این‌که، به انسانهایى تکیه کرده که اهل نیستند. در محیط وزرارتخانه، باید کسانى را آورد که به این راه و هدف از بُنِ دندان معتقد باشند. این، شرط اوّل است. براى خاطر این‌که، اگر از بُنِ دندان معتقد نباشد، اگر توانایى و کاردانى هم داشته باشد، آن توانایى و کاردانى، در خدمت راهى که شما دارید برایش تلاش مى‌کنید، به کار نخواهد افتاد. این امرى طبیعى است. باید معتقد باشد. بحمداللَّه، امروز بعد از چهارده، پانزده سال که از انقلاب مى‌گذرد، دیگر آن دعواى تعهّد و تخصّصى که اوّل انقلاب بود، وجود ندارد. معنى ندارد که ما بگوییم تعهّد یا تخصّص؟ هم تعهّد، هم تخصّص؛ زیرا، بحمداللَّه، مدیران خوبى تربیت شده‌اند و شخصیتهاى برجسته‌اى هستند... من این‌ جور مى‌خواهم تعبیر کنم و این تعبیر، حاکى و گویاست .من این را عرض می کنم که در محیط وزارتخانه، آن جوّ حزب الّلهى را غالب کنید. با همان بارِ معنایى که کلمه «حزب‌الّلهى» دارد. باید آدمهاى متدیّن بر سرنوشت تشکیلات حاکم باشند.» ( پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری , بیانات در دیدار با اعضای هیأت دولت , 3/6/72) همچنین فرمودند : « در گزینش کسانى که در صحنه‌ سیاسى کشور بناست فعالیت کنند، باید حواسمان جمع باشد. هر یک از اشخاص و شخصیت‌ها و مسؤولانى که در رأس یک مجموعه‌ کارى قرار دارند، تعیین‌کننده‌اند؛ هم ایمان آنها، هم عزم و اراده‌ آنها، و هم کاردانى و کفایت آنها تعیین کننده است ... در این زمینه‌ها باید با احساس مسؤولیت و ملاحظه‌ جوانب و با چشم باز و بصیرتِ کامل وارد شد.»( همان , بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری , 27/12/83) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه