فلسفه ازدواج یعقوب با دو خواهر چیست؟

درپا سخ این سوال توجه به دونکته لازم است:الف)حرمت ازدواج بادوخواهرازدواج با دو خواهر بطور همزمان از دیدگاه اسلام وبراساس آیۀ شریفۀ 23 سورۀ مبارکۀ نساء که می فرماید - : « «حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهاتُکُمْ....وَ أَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ اْلأُخْتَیْنِ إِلاّ ما قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللّهَ کانَ غَفُورًا رَحیمًا؛ حرام شده است بر شما (ازدواج با) مادرانتان و ... و این که بین دو خواهر جمع کنید(هم زمان با آن دو ازدواج کنید) مگر آنچه در گذشته واقع شده است همانا خداوند آمرزنده مهربان است»(نساء، آیه 23) - ، باطل و حرام شده است. اما ازدواج بادوخواهراگر دردوزمان باشد اشکال ندارد و اینکه گفته شده است حضرت یعقوب نبی علیه السلام با دوخواهر از دختران دائی خود ازدواج نموده است بیشتر در منابع سنی آمده ودر منابع شیعه ازجمله بحار الانوار(ج12، تهران دارالکتب الاسلامیه)ودر تفسیر مجمع البیان قول طبرسی(ره) و در تفاسیر دیگر گفته شده «یعقوب، راحیل را پس از اینکه لیا خواهرش (همسر یعقوب) از دنیا رفت، بگرفت و جمع میان دو خواهر نکرد.» اختلاف سن فرزندان حضرت یعقوب(ع) با یوسف(ع)( از جمله فرزند بزرگ حضرت یعقوب(ع) حدود 50 سال است و خداوند به حضرت یعقوب در 80 سالگی یوسف و بنیامین را عطا می کند، و در سن بالای 90 سالگی یوسف را از دست می دهد و در سن حدود 130 سالگی به مصر می رود و یوسف را می بیند و در سن حدود 147 سالگی در مصر فوت می کند)، موید همین مطلب است زیرا، اگر سن فرزندان حضرت یعقوب را کنار هم بگذاریم خواهیم دید لیا همسر اول حضرت یعقوب فوت کرده، سپس با راحیل ازدواج می کند و راحیل زنده مانده و یوسف و بنیامین پس از 10 اولاد دیگر به دنیا آمده و یکی از عامل های حسادت به خصوص شش برادر یعنی فرزندان لیا نسبت به یوسف نبودن مادر آنها، فوت کردن مادرشان و زنده بودن راحیل است و همچنین در تفسیر برهان، ج2، ص 243 و تفسیر راهنما و بقیه تفاسیر گفته شده راحیل زنده بوده و با یعقوب و 11 فرزند به مصر وارد می شوند.ب ) حرمت ذاتی و حرمت اعتباری: در مباحث اصول استنباط احکام شرعی آمده است. احکام فقهی از جهت حرام و حلال بودن وابسته به اعتبار شارع است و تکوینی نیست. البته احکام شرعی تابع مصالح و مفاسد می باشد. با این تفاوت که برخی مصالح و مفاسد به حسن و قبح عقلی متکی است و یا همیشگی و ذاتی است. مانند حرمت شرب خمر و یا قتل بی گناه، که مفسده آن همیشگی و ذاتی است. امابرخی مصالح و مفاسد وابسته به زمان و مکان و یا شرط خاص است. مانند صید در روزهای شنبه که برای بنی اسرائیل حرام شده بود. (سوره نساء، آیه 154) اما در دوران قبل از آن و بعد از آن حرام نبوده و نیست. این گونه موارد اعتباری و متغیر از ابتدای آفرینش انسان ها، نمونه هایی داشته است چنان که درباره ازدواج هابیل و قابیل با خواهرانشان، مرحوم طبرسی حدیثی از امام سجاد(ع) نقل می کند که آن حضرت در ضمن گفتاری که به مردی قریشی بیان داشت جریان ازدواج هابیل را با بلوزا خواهر قابیل هم چنین ازدواج قابیل را با اقلیما خواهر هابیل شرح می داد به او فرمود: این مطلب را انکار مکن چه آن که روش الهی بر این جاری شده است مگر نه این است که خداوند زوجه آدم را از خود او آفرید و سپس برای او حلالش کرد ... . (ر.ک: میزان الحکمه، ج 4، ح 3031)علامه طباطبائی در توجیه این نظریه می فرماید حکم ازدواج یک حکم تشریعی و تابع مصالح و مفاسد است و حکم تکوینی نیست که قابل تغییر نباشد زمام چنین حکمی به دست خداست از این رو ممکن است روزی به خاطر ضرورت از جانب خدا حلال گردد. در جامعه آن روز که فقط چند خواهر و برادر بوده اند با در نظر گرفتن مشیت خداوند عنوان فحشا صدق نخواهد کرد حال چه اشکالی دارد که به طور موقت برای گروهی به خاطر ضرورت این گونه ازدواج مباح باشد. (برای مطالعه بیشتر ر.ک: 1. ترجمه تفسیر المیزان، ج 4، ص 239؛ 2. سبحانی، جعفر، منشور جاوید، ج 4، ص 198)ازدواج هم زمان با دو خواهر نیز از این گونه موارد است که قبل از اسلام رایج بود. و در زمان حضرت یعقوب نیز جاری بوده است. (ر.ک: بحارالانوار، ج 10، ص 76) اما با ظهور اسلام به عنوان کامل ترین شریعت، پس از نزول آیه شریفه 23، سوره نساء، چنین ازدواجی تحریم شد. و این خود دلیلی است بر تکامل شرایع تا شریعت اسلام که دستورات آن سزاوار اجراء، برای جامعه بشریت تا هنگام برپایی قیامت است. (برای مطالعه بیشتر ر.ک: 1. تفسیر المیزان، ج 4، ص 283، ط عربی؛ 2. تفسیر نمونه، ج 3، ص 417)http://www.porseman.org/showarticle.aspx?id= .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه