چرا در زمان حاضر مناظره با علماي اديان و مذاهب مطرح نيست؟

براي بيان جواب سؤال مي‌توانيم به امور ذيل اشاره كنيم: T}امر اوّل: انحاء برگزاري مناظره در زمان گذشته: 1. مناظره حضوري: در زمان گذشته مناظرة ديني و مذهبي در مراكز علمي و فرهنگي و گاهي هم در دربار سلاطين به صورت سازماندهي شده بين علماي مذاهب و اديان و به شكل حضوري، صورت مي‌گرفت و حتي گاهي بين خود حكّام و علماي دين مناظره انجام مي‌شد. به عنوان مثال مي‌توان از مناظره معاويه با ابن عباس درباره منزلت و مقام علي ـ عليه السّلام ـ و مناظره امام رضا ـ عليه السّلام ـ در دربار مأمون با علماي اديان مختلف و مناظرة امام محمد تقي ـ عليه السّلام ـ را با قاضي القضات وقت و همين طور مناظرة هشام بن حكم در مسأله امامت با مرد شامي در حضور امام صادق ـ عليه السّلام ـ نام برد. از مناظره‌هاي معروفي كه در قرون اخير انجام گرفته است، مناظره‌اي است كه بين مرحوم سلطان الواعظين شيرازي و عده‌اي از علماي اهل تسنن در شهر پيشاور پاكستان انجام شده است و متن اين مناظره در كتابي به نام «شب‌هاي پيشاور» ثبت و چاپ گرديده است. 2. مناظرة مكاتبه‌اي: شكل ديگر مناظره، مناظره‌اي است كه به صورت مكاتبه و نامه نگاري بين طرفين صورت مي‌گيرد. و نمونه خوب آن مناظره‌اي است كه سيد شرف الدين شيعه و بين شيخ الاسلام سليم سني از علماي بزرگ مصري تحقق پيدا كرد و امروزه اين مناظره در كتابي به نام «المراجعات» چاپ و منتشر شده است. 3. مناظرة داستاني: گرچه نمي‌توان حقيقتاً به اين نوع از مناظره، مناظره گفت، ولي به طور مسامحي مي‌توان آن را به عنوان مناظره تلقي كرد. و آن مناظره‌اي است كه يك شخص دو نفر متخاصم را در نظر مي‌گيرد و سؤال و جواب‌هاي طرفين خيالي را خودش بيان مي‌كند. براي اين قسم مناظره مي‌توان از كتاب مناظرة دكتر وپير تاليف شهيد هاشمي نژاد نام برد. امر دوّم: صورت‌هاي مناظره در عصر حاضر:{T در عصر حاضر با توجه به اوضاع سياسي جهان و با توجه به خصومت‌هاي آشكار استكبار جهاني و اسرائيل با امت اسلامي، شكل مناظره بين علماي اديان و مذاهب عوض شده است و براي اين منظور مراكزي براي تضارب آراء و تبادل افكار تأسيس گشته تا علماء بتوانند در آن مراكز به طور دوستانه و حق‌جويانه با بيان آراء و نظريات‌شان به تفاهم برسند، و يا لااقل برخوردهاي غير معقولانه‌اي كه احياناً در بين طرفداران مذاهب وجود دارد، كاهش پيدا كند. يكي از اين مراكز «مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي» است كه داراي شعبات متعددي در كشورهاي مختلف مي‌باشد. جهات مثبتي كه اين مؤسسات جهاني دارند، اولا اين است كه زمينه را براي علمايي كه داراي صلاحيت علمي هستند ر اجهت شركت در مناظره هاي مختلف فراهم مي‌كنند و بين آنها رابطة مناظره‌اي برقرار مي‌كنند و ثانياً از مناظره بين افراد غيرمسئول و فاقد توان علمي و از هرج و مرج در مناظره كه آثار منفي زيادي بر آن مترتب مي‌شود، جلوگيري به عمل مي‌آيد، از جمله آثار منفي آن تشديد اختلافات و بهره‌برداري دشمنان دين اسلام از آن مي‌باشد. امروز تلاش استكبار جهاني بر اين متمركز شده است كه اختلافات را از مسائل اعتقادي بين فرق اسلامي و حتي بين اديان الهي به مسائل سياسي سرايت بدهد و آنها را در عرصه سياست و مسائل اجتماعي در برابر هم قرار بدهند و از اين بحران به نفع خود بهره‌برداري كند. همچنين سازمان كنفرانس اسلامي و سازمان اقتصادي اكو و همين طور (تئوري گفتگوي تمدن‌ها) و لو مستقيماً ربطي به مسائل ديني و مذهبي ندارند، ولي در عين حال برخوردهاي ديني و مذهبي را كاهش مي‌دهند و موجب ايجاد روابط حسنه در ابعاد مختلف بين مسلمانان و كشورهاي اسلامي و علماي اديان و مذاهب مي‌شوند. علاوة بر اين امروزه مناظره‌هاي حضوري نيز در گوشه و كنار دنيا خصوصاً در شهرهايي كه عاري از تعصبات كور و حساسيت‌هاي غير معقولانه است، برگزار مي‌شود. مثلا در ماه رمضان سال 1381ه‍ ش مناظره جالبي به مدت سي شب بين علماي شيعه و علماي اهل سنت خصوصاً فرقه وهابيت در لندن برگزار شد كه توسط تلويزيون «المستقلة» مستقيماً از طريق ماهواره به سراسر دنيا پخش مي‌گرديد، و در اين مناظره دكتر «سيد محمد تيجاني تونسي» و دكتر «ابوزهرا» از طرف شيعه شركت داشتند و در موضوعات مختلف از قبيل قرآن، ولايت، تقيه، حكومت، ولايت فقيه، جمهوري اسلامي ايران، بحث كردند. علاوه بر اينها امروزه مناظره به نحو پيشرفته‌تري از طريق ارتباطات اينترنتي بين علماي اديان و مذاهب صورت مي‌گيرد و كتاب «الانتصار» كه در چند جلد در لبنان منتشر شده است، نتيجة چنين مناظراتي است كه بين علماي شيعه و وهابيون، توسط اينترنت انجام شده است. در نتيجه مي‌توانيم بگوييم كه در عصر حاضر مناظره بين علماي اديان و مذاهب، نه تنها به صورت‌هاي سنتي گذشته انجام مي‌شود، بلكه به شكل‌هاي پيشرفته‌تري نيز برگزار مي شود به گونه اي كه همه مردم دنيا امكان تماشاي جلسه مناظره را دارند. در نهايت بايد افزود كه عوامل زير مي‌توانند در ركود و عدم تحقق مناظره بين علماي اديان و مذاهب تأثير اساسي داشته باشند: 1. وجود اختلافات و تعصبات شديد و كور در جامعه و عدم برخورداري مردم و پيروان مذاهب از شعور و آگاهي كافي. 2. لزوم وجود تقيه نسبت به بعضي از گرايشات: مثلاً اگر در يك جامعه‌، شخصي به خاطر حفظ جان، مال و ناموس خود نتواند عقايد خود را ابراز كند، فرصتي براي مناظره باقي نمي‌ماند. 3. ترويج گرايشات مادي و عدم توجه به مسائل ديني و مذهبي: اگر در جامعه‌اي مسائل ديني و مذهبي كم رنگ شد و ماديت، اباحي‌گري و در نتيجه بي‌ديني و بي‌مذهبي در آن رونق پيدا كرد. در اين صورت خود دين و مذهب به فراموشي سپرده مي‌شود تا چه رسد كه به مناظرة بين اديان و مذاهب توجه شود. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه