مبانی انقلاب را نام ببرید؟

انقلاب که در معناى حقیقى خود به دگرگونى هاى سیاسى ، فرهنگى ، اجتماعى و . . . در هر جامعه اى اطلاق مى گردد در طول تاریخ و به اقتضا و فراخور برخى از جوامع و نیاز آنها و با انگیزه هاى مختلفى اتفاق افتاده است . بى تردید هر انقلابى بر اساس ظرفیت هایى که در آن شکل مى گیرد داراى مبانى و انگیزه هایى است که خاستگاه اصلى آن را شکل مى دهد . انقلاب ایران که در واقع انقلابى فرهنگى مى باشد طبعا در جامعه اى رخ نمود که آموزه هاى دینى براى مردمان آن از ارج و جایگاه بس بلندى برخوردار بوده است تا این که توانستند بدرستى و بر اساس همین آموزه ها دست رد بر تمام یاوه سرایان بین المللى زده و بزرگ ترین ابر مستکبرین عالم یعنى آمریکا را ( که سلطه شوم خود را بر ملت ایران تحمیل کرده بود ) به زانو درآورند . مبانى انقلاب : انقلاب اسلامى مردم ایران که توانست ریشه هاى پوسیده 2500 ساله نظام سلطنتى و موروثى را از جاى در آورد از یک پشتوانه قوى و قویم فکرى و به عبارتى از مبانى مستحکمى برخوردار بوده است و گرنه هیچ گاه بر چنین امر بزرگ و بى نظیرى فائق نمى گشت و دنیا ار متحول نمى نمود . در اصل دوم از قانون اساسى بدرستى به پایه ها و مبانى انقلاب و نظام اسلامى اشاره شده است که ما در این جا به بررسى برخى از این مبانى مى پردازیم : 1 : خداى یکتا و اختصاص حاکمیت و تشریع به او بر اساس جهان بینى اسلامى حاکمیت مطلق از آن خداوند است ( إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ لِلَّه انعام / 57 ) و هیچ کس بدون اذن مستقیم و یا غیر مستقیم او ، نمى تواند در آن دخالت نماید . به عبارتى از نظرگاه آموزه هاى اسلام ، در حاکمیت خداوند توحید وجود دارد بگونه اى که دیگر حاکمیت ها و حکومت ها در طول حاکمیت او قابل تعریف بوده و براى هیچ شخص حقیقى و یا حقوقى ، در عرض حاکمیت خداوند اصولا حاکمیتى پذیرفتنى نیست . پیامبران الهى که بطور مستقیم مامور به اجراى دستورات الهى در میان مردمان بوده اند گاه بر تشکیل حکومت موفق شده مثل حضرت سلیمان ، نبى مکرم اسلام ( ص ) ولى گاه این چنین نبوده اند مانند بسیارى از انبیاى الهى . این ولایت که پس از رحلت آخرین پیامبر خداوند به ائمه اطهار ( ع ) و در عصر غیبت به فقهاى جامع الشرائط منتقل گردیده است در عصر ما و در انقلاب اسلامى در شخص امام خمینى ( ره ) بعنوان رهبر این نهضت متبلور گشته و ایشان بر اساس این ولایت الهى به تشکیل حکومت اسلامى همت نمودند تا در این پرتو به احکام الهى و دستورات شرع مقدس توجه گشته و تا سر حد امکان و امکانات بدان عمل گردد . بنابراین یکى از مبانى مهم این نظام در حقیقت همان توحید در حاکمیت بوده و به تبع آن الزام و التزام به پیاده سازى احکام شریعت و تسلیم بودن در برابر خواسته هاى خداوند مى باشد بگونه اى که تمام آنچه در این نظام اجرا مى شود بر اساس اصل چهارم قانون اساسى مى بایست با احکام دین و شریعت اسلام برابرى داشته باشد و گرنه از هیچ اعتبارى بهره نخواهد برد . 2 : امامت امت و رهبرى بر اساس روایات اسلامى یکى از قویم ترین ارکان دین ، ولایت امر و امامت امت است « عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ بُنِىَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ . . . الْوَلَایَهِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَىْءٍ مَا نُودِىَ بِالْوَلَایَه » ( وسائل‌الشیعه ج 1 ص 17 ) که در حقیقت استمرار رسالت نبى اسلام ( ص ) بوده بطورى که اگر در واقعه غدیر به امت اسلامى ابلاغ نشده بود تمام زحمات 23 ساله رسول خدا ( ص ) از بین رفته « وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَه » ( مائده / 67 ) و گویا رسالتى انجام نپذیرفته است . لذا است که در اصول 5 ، 57 و 177 قانون اساسى بر ولایت امر و امامت امت تصریح و تاکید گردیده است . هرچند این خط سرخ ( ولایت ) بدلایلى در روزهاى اولیه پس از رحلت رسول اعظم ( ص ) از جایگاه اصلى خود خارج و به آنجا که نمى باید سوق داده شد ولى بر اساس اعتقادات شیعه این ولایت پس از رسول اکرم ( ص ) همچنان تداوم یافته و در زمان معصومین ( ع ) اعمال این ولایت از سوى آنان و در عصر غیبت بدستور ایشان بر عهده فقهاء مى باشد . تحقیقا اگر این ولایت امر و امامت امت ( که در امام تمثل عینى یافته بود ) نبود اساسا انقلاب اسلامى شکل نمى گرفت و همین مهم نیز ضامن استقرار و تداوم نهضت الهى مردم ایران بود بطورى که در این سى ساله پس از انقلاب توانست کشور را از بحران هاى مختلف و بن بست هاى بسیارى نجات بخشد و بدرستى بر اصول و باورهاى دینى تاکید نماید . 3 : اجتهاد مستمر فقهاى جامع‌الشرایط مکتب تشیع بر اساس ذات پویاى خود در پاسخ گویى به نیازهاى مختلف جامعه اسلامى در زمان ها و زمین هاى متفاوت و براى برون رفت از بن بست ها و مشکلاتى که در طول زمان براى جامعه اسلامى رخ مى نماید از ابزارى بس مهم به نام اجتهاد بهره مى برد . نقش اجتهاد مستمر در پیشبرد اهداف و آرمان هاى انقلاب از اهمیت بسیار بالایى برخوردار مى باشد بگونه اى که در مواضع مختلف با بهره گیرى از همین عنصر ، انقلاب توانسته است از بن بست هاى بسیارى برون رفته و موجبات رشد را فراهم آورد . 4 : نفى هر گونه : الف : ستمگرى و ستم‌کشى یکى دیگر از مبانى انقلاب که از همان ابتداى شکل گیرى بدان توجه تام شده بود دورى از هر نوع ستم گرى و ستم کشى مى باشد . همان گونه که در اسلام از ستم بر دیگران نهى فراوان شده است همین طور بر عدم پذیرش ستم نیز تاکید فراوان گردیده است . ملت ایران بر اساس همین آموزه توانست تمام مظاهر ستم را از خود دور ساخته و خود نیز به آن اقدامى نکند . ب : سلطه‌گرى و سلطه‌پذیرى از جمله مباحثى که از دیر زمان در تمام جوامع انسانى مطرح بوده است موضوع سلطه گرى و پذیرش آن مى باشد به این که برخى افراد بدلیل توهم برترى در برخى جهات و به عبارتى تعدادى از انسان هایى که دچار خود برتربینى مى شدند و براى دیگران حقوقى قایل نبودند بر آنان مسلط گشته و از تمام داشته هاى آنان در راستاى منافع نامشروع خود بهره مى گرفتند . این موضوع همان گونه که از لفظ آن بر مى آید به معناى تسلط همه جانبه عده اى محدود بر جمعى کثیر مى باشد که گاه در داخل مرزها و گاه در بیرون از مرزهاى یک نظام سیاسى شکل مى گیرد . در نظام اسلامى هر دو مظهر ( سلطه‌گرى و سلطه‌پذیرى ) مورد نهى قرار گرفته است و بر اساس آن ، امت اسلامى همواره باید در پى نفى و طرد آن بر آید در عین حالى که خود نیز بدان دچار نمى گردد . 5 : توجه تام به : الف : قسط و عدل از اساسى ترین مبانى اجتماعى تمام انبیاء الهى ، بر پایى قسط و عدل در میان مردمان بوده است که همواره از سوى خداوند بر آن سفارش مى شده اند . پیامبر اسلام مامور به برقرارى عدالت در میان مردم مى شود : « أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَیْنَکُم شورى / 15 » و در جاى دیگر چنین مورد خطاب واقع مى شود : « فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُما بِالْعَدْلِ وَ أَقْسِطُوا حجرات / 9 » از این رو و از آنجا که انقلاب ما بر گرفته از احکام نورانى اسلام و آموزه هاى انسان ساز آن مى باشد لذا یکى از مبانى مهم آن برپایى عدالت در تمام ابعاد و زمینه ها مى باشد که به اقتضاى توان و ظرفیت خود به آن اقدام مى نماید . ب : استقلال سیاسى ، اقتصادى ، اجتماعى و فرهنگى هر نظام سیاسى ، در هر سرزمینى که شکل مى گیرد براى تداوم حیات خود نیازمند این است تا در زمینه هاى مختلف سیاسى ، اقتصادى و . . . داراى استقلال بوده و در این عرصه ها از هرگونه وابستگى به قدرت هاى برون مرزى بى نیاز باشد تا در نهایت خود بتواند در معادلات بین المللى تاثیر گذار و در تعیین سرنوشت خود دخالت نماید . این حقیقت ترجمان عینى این آیه شریفه است که خداند در آن هر نوع وابستگى جامعه اسلامى را به بیگانگان نفى مى کند آنجا که مى فرماید : « لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلا » ( نساء / 141 ) لذا است که مى توان یکى از بنیادى ترین مبانى انقلاب را تلاش براى دست یابى و حصول این مهم یاد نمود . ج : همبستگى ملى یکى از رموز موفقیت در هر جامعه اى همبستگى و تعامل مثبت میان عناصر مختلف آن مى باشد که علاوه بر تشریک توانمندى ها به جلوگیرى از هدر رفت ظرفیت ها نیز کمک شایانى مى نماید . در قرآن کریم خطاب به امت اسلامى مى خوانیم : « . . . ولا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ » ( الأنفال / 46 ) ت . . . . و با یکدیگر به نزاع برمخیزید که ناتوان شوید و مهابت و قوت شما برود . و یا در جایى دیگر خداوند به این امت چنین سفارش مى نماید : « وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا » ( آل‌عمران / 103 ) ت . و همگان دست در ریسمان خدا زنید و پراکنده مشوید . این آیات به خوبى بیان گر این حقیقت است که اگر جامعه اى بخواهد به توفیات مختلفى دست یابد باید از یک اصل اصیل بنام وحدت و یکپارچگى بهره گیرد . از این رو انقلاب ما بر اساس همبستگى ملى میان اقوام و طوائف مختلف توانست یک جبهه واحد را بوجود آورد تا این که همگى دست در دست هم توانستند به بزرگ ترین انقلاب اقدام نمایند . بنابراین یکى از مبانى انقلاب در واقع شکل گیرى بر اساس وحدت ملى مى باشد که تا کنون از برکات فراوانى برخوردار بوده است . منابع : 1 : « قرآن کریم » 2 : « عاملى . شیخ حر . وسائل الشیعه . موسسه آل البیت علیهم‌السلام . قم . 1409 هجرى قمرى » 3 : « قانون اساسى » {L= .4http://www.tebyan-zanjan.ir/papers/subpapers.aspx?id. =L} 5 {L= SPcategory691 =L} درآمدى بر مبانى فکرى انقلاب اسلامى . محمد شفیعى فر . دفتر نشر معارف .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه