چرا در قرآن چشم و قلب (ابصار و افئده) به صورت جمع آمده اما گوش (سمع) به صورت مفرد؟

در پاسخ به توضیح زیر توجه کنید:خَتَمَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ وَ عَلى سَمْعِهِمْ وَ عَلى أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیم ( بقره / 7 )- در آیه فوق مانند بسیارى دیگر از آیات قرآن، قلب و بصر به صورت جمع (قلوب و ابصار) آمده ولى سمع همه جا در قرآن به صورت مفرد ذکر شده است این تفاوت حتما نکته اى دارد، نکته آن چیست؟درپاسخ می توان گفت : درست است که کلمه سمع در قرآن همه جا بصورت مفرد آمده و بصورت جمع (اسماع) نیامده است ولى قلب و بصر گاهى بصورت جمع مانند آیه فوق و گاهى بصورت مفرد مانند آیه 23 سوره جاثیه آمده است: (وَ خَتَمَ عَلى سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَعَلَ عَلى بَصَرِهِ غِشاوَةً).عالم بزرگوار مرحوم شیخ طوسى در تفسیر تبیان از یکى از ادباى معروف چنین نقل مى کند که: علت مفرد آمدن سمع ممکن است یکى از دو چیز باشد:نخست: اینکه سمع گاهى بعنوان اسم جمع بکار میرود و مى دانیم در اسم جمع معنى جمع افتاده و نیازى به جمع بستن ندارد.دیگر: اینکه سمع مى تواند معنى مصدرى داشته باشد و مى دانیم مصدر دلالت بر کم و زیاد هر دو مى کند و نیازى به جمع بستن ندارد.بعلاوه مى توان وجه ذوقى و علمى دیگرى براى این تفاوت گفت و آن اینکه:تنوع ادراکات قلبى و مشاهدات با چشم نسبت به مسموعات فوق العاده بیشتر است و بخاطر این تفاوت قلوب و ابصار بصورت جمع ذکر شده ولى سمع بصورت مفرد آمده است.در فیزیک جدید نیز مى خوانیم امواج صوتى قابل استماع تعداد نسبتا محدودى است و از چندین ده هزار تجاوز نمى کند. در حالى که امواج نورها و رنگهایى که قابل رؤیت هستند از میلیونها مى گذرد (دقت کنید).                        تفسیر نمونه، ج 1، ص: 91 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه