ضرورت وجود بسیج

ضرورت وجود بسیج هر چند در زمان صلح، نیروهای مسلح (ارتش و سپاه و...) حراست از مرزها و همکاری در امنیت داخلی کشور (در حدود مقرر) را بر عهده دارند، اما زمان جنگ و بروز حوادث و اتفاقات فوق العاده، امکانات و توانایی های بیشتری می طلبد که جز با همکاری و همیاری مردم امکان پذیر نیست. این همکاری و همیاری متکی بر دو اصل ایمان و عمل شهروندان می باشد. بنابراین برای آن که بتوان از توانایی مردم در صورت لزوم استفاده نمود، باید به همه افراد آموزش های لازم دفاعی و تأمینی داده شود تا هنگام ضرورت به کار آید. تدوین کنندگان قانون اساسی با توجه به اهدافی که برای جمهوری اسلامی اعلام داشته و رسالتی که جامعه اسلامی به عهده دارد و اصولی که قانون اساسی بر آن پایه گذاری شده پیش بینی می کردند که خطرات زیادی متوجه امت اسلامی است و برای دفع این خطرات همه افراد کشور باید مشارکت داشته باشند. به همین مناسبت در اصل 110 جزء وظایف و اختیارات رهبری «بسیج نیروها» هم پیش بینی شده است و در این رابطه براساس اصل یکصد و پنجاه و یکم قانون اساسی به حکم آیه کریمه «واعدوا لهم ماستطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله و عدوکم و آخرین من دونهم...» دولت را موظف می دارد که برای همه افراد کشور برنامه و امکانات اموزش نظامی را بر طبق موازین اسلامی فراهم نماید، به طوری که همه افراد توانایی دفاع مسلحانه از کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند. بر این اساس پیرو فرمان حضرت امام مبنی بر ایجاد آموزش و بسیج ارتش بیست میلیونی جهت پیشگیری و مقابله با هرگونه تهدید و تجاوز، قوانین لازم برای تبیین جایگاه و ساختار تشکیلاتی بسیج، اهداف شرح وظایف و... تهیه شده براساس ماده 35 قانون مصوب 28/10/1359 مجلس شورای اسلامی «هدف از تشکیل واحد بسیج مستضعفین ایجاد توانایی های لازم در کلیه افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی به منظور دفاع از کشور، نظام جمهوری اسلامی و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلا و حوادث غیرمترقبه با هماهنگی مراجع ذی ربط می باشند». ماده 36 قانون یاد شده وظایف بسیج را بدین شرح پیش بینی نموده است: 1. آموزش نظامی در حد توانایی دفاع از جمهوری اسلامی ایران و تمامیت ارضی کشور. 2. تعلیم و تربیت در زمینه های عقیدتی، سیاسی و تخصص های مورد نیاز. 3. سازماندهی اعضاء بسیج. 4. طرح های دفاعی با هماهنگی سایر ارگان های ذی ربط (ر.ک: حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، سید محمد هاشمی، نشر دادگستر، چاپ پنجم، 1380، ج2، ص 355). بر این اساس با توجه به اهداف و وظایف قانونی بسیج باید در تبیین جایگاه بسیج در کشور به این نکته توجه اساسی داشته باشیم که بسیج یک نهاد چند جانبه است نه یک نهاد نظامی صرف، بلکه حتی مانند سایر نهادهای نظامی رسمی هم نیست بلکه نهادی مردمی است فراتر از جایگاه نظامی که در زمینه های مختلف، فرهنگی، عقیدتی، تربیتی و علمی نقش بسیار ارزنده ای می تواند در آموزش جوانان و سایر اقشار و اصناف مختلف جامعه داشته باشد از این رو با توجه به تمامی این کارهایی که می توانیم از نهاد بسیج به عنوان یکی از عوامل جامعه پذیری جوانان و اقشار مختلف جامعه اسلامیمان نام برد که موفقیت های بسیار زیادی نیز در زمینه های مذکور به دنبال داشته است؛ بررسی عملکرد بسیج در زمینه های مختلف دفاعی، علمی، فرهنگی، سازندگی و... از اول انقلاب تاکنون، به خوبی بیانگر اهمیت و ضرورت این نیروی مردمی برای جامعه اسلامی ماست به عنوان نمونه آیا پیروزی در مقابل توطئه های گوناگون استکبار جهانی و دشمنان ایران، از جنگ تحمیلی گرفته تا ایجاد اغتشاش و ناامنی در شهرها و... آیا بدون حضور نیروهای مخلص و جان بر کف بسیج امکان پذیر بود؟ آیا می توان نقش بسیار مؤثری که نیروهای بسیج در تضمین بقا و تداوم انقلاب اسلامی داشته و دارند را منکر شد؟!! کینه و دشمن عمیق مخالفان نظام اسلامی با بسیج به خوبی مؤید این موضوع است. آنچه که گره های کور نظام را در مواقع حساس باز کرده است همین حضور مؤثر و تشکل یافته نیروهای مردمی در قالب بسیج است. از سوی دیگر اگر مقایسه ای بین بودجه های هنگفتی که در قسمت های مختلف دولت، مصرف می شود با بودجه بسیار اندک بسیج داشته باشیم و دستاوردهای هر کدام را نیز در نظر بگیریم، به خوبی مشخص می شود که بسیج یکی از نادرترین مراکزی است که علی رغم تحمیل هزینه های بسیار ناچیزی بر دولت، دستاوردهای بسیار گران سنگی برای جامعه و نظام اسلامی داشته و دارد. به علاوه اگر بخواهیم کارکردهایی که بسیج هم اکنون انجام می دهد به تشکیلات نظامی کنونی بسپاریم و یا تشکیلات رسمی دیگری به وجود بیاوریم هزینه های بسیار کلانی بر دولت تحمیل می کند، لذا برخی کشورها مانند چین برخی فعالیت های مشابه را به نیروهای مردمی می دهند. از این رو نادیده گرفتن نقش و جایگاه حساس بسیج اقدامی غیر منصفانه و در تنافی با مصالح جامعه، منافع ملی کشورمان و آرمان ها و اهداف والای انقلاب اسلامی می باشد . و نکته آخر این که در نظر گرفتن مزایای ناچیزی به ازاء خدمات با ارزش نیروهای بسیج، اقدامی خردمندانه و مطابق با آموزه های اسلامی بوده تا ضمن اجرای عدالت اجتماعی، ارزش گذاری، تشویق و تقدیر از خدمات بسیجیان نیز باشد. بسیج چیست و بسیجی کیست؟ (از دیدگاه حضرت امام (ره) ) « بسیج لشگر مخلص خداست که دفتر تشکیل آن را همه مجاهدان از اولین تا آخرین امضاء نموده اند». امام خمینی حیثیت امروز نظام، تا حد زیادی مدیون بسیج و حضور همه جانبه مردم در آن بوده است، حتی تصاحب قدرت جهانی اسلامی با بسیج همه جانبه و فراگیر در جهان میسر خواهد بود به گفته امام راحل، این امر شدنی است و باید به دنبال تحقق یافتن آن بود. « بسیج لشگر مخلص خداست که دفتر تشکیل آن را همه مجاهدان از اولین تا آخرین امضاء نموده اند». امام خمینی حیثیت امروز نظام، تا حد زیادی مدیون بسیج و حضور همه جانبه مردم در آن بوده است، حتی تصاحب قدرت جهانی اسلامی با بسیج همه جانبه و فراگیر در جهان میسر خواهد بود به گفته امام راحل، این امر شدنی است و باید به دنبال تحقق یافتن آن بود.بسیج چیست و بسیجی کیست؟ اگر بخواهیم مفهوم بسیج و بسیجی را در ادبیات انقلاب اسلامی جستجو کنیم، چاره ای جز بیان مراد حضرت امام (ره) از بسیج و بسیجی نداریم. در اندیشه امام(ره) بسیج نهادی است اجتماعی با ابعاد متعدد. در این نگرش بسیج دیگر صرفاً سازمانی نظامی نیست که فقط در زمان جنگ و برای دفاع در مقابل دشمن شکل گرفته باشد، بلکه نهادی است وسیع و پاسخگوی نیازهای اساسی و حیاتی جامعه و با اجزای دیگر نظام، چنان هماهنگی و پیوند دارد که انفصال آن جز با انحلال جامعه اسلامی متصور نیست. بسیج در صورتی می تواند نهادی جامع و شامل جهات متعدد و پایدار شناخته شود که نیازهای دایمی و باورها و ارزش های فرهنگی پدید آورنده آن به روشنی تعریف شوند، این نیازها ممکن است اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و یا نظامی باشند. به فرموده امام(ره) « بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پر ثمری است که شکوفه های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می دهد، بسیج مدرسه عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامی است که پیروانش بر گلدسته های رفیع آن، اذان شهادت و رشادت سر داده اند. بسیج میقات پا برهنگان معراج اندیشه پاک اسلامی است که تربیت یافتگان آن، نام و نشانی در گمنامی و بی نشانی گرفته اند.»(1) از دیدگاه امام بسیجی کسی است که در عمل علاقه خود را به پیشرفت و حفظ و گسترش اقتدار نظام اسلامی و شأن و حیثیت ملت مسلمان نشان دهد. یعنی بسیجی بودن معیار و ملاکی است که بر اساس آن میزان تعهد اعضای آن به اصول و آرمان های انقلابی سنجیده می شود. تاریخچه و پیدایش بسیج از دیدگاه امام(ره) تاریخ و سابقه بسیج به بیداری قوم بنی اسراییل و قیام آن قوم بر ضد ظلم فرعونی به فرمان حضرت موسی علیه السلام و بسیج اصحاب پا برهنه و فقیر صفه در برابر ظلم و غارت اشراف بت پرست مکه، به دعوت رسول اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) و نیز اهتمام ائمه اطهار(علیهم السلام). که نگرش الهی داشتند و به تشویق مردم به هم پیمانی برای حل مسائل سیاسی و کاهش گرفتاری مسلمین باز می گردد. در عصر حاضر هم، بسیج مردم در جریان تحریم تنباکو و مبارزه بر ضد استعمار دولت انگلیس به فتوای مرحوم میرزای شیرازی و قیام پانزده خرداد در سال 1342 در برابر ظلم و خیانت رژیم پهلوی و استمرار مبارزه آنان تا سرنگونی حکومت شاهنشاهی در 22 بهمن 1357 ماهیت بسیجی دارد. «سنگ بنای بسیج بر حکم فقهی و جهادی استوار است؛ جهادی که مبتنی بر روحیه دفاعی باشد و نه تهاجمی یا جهان گشایی، بسیج در نظر امام مولودی جدید است که کارشناسان جهانی نمی توانند آن را بشناسند، هر گاه قوه ایمان در ملتی زنده شود، همگان را به قیام الله فرا می خواند و می تواند سرتاسر یک کشور را بسیج نماید، معیار حرکت بسیج هم همین اسلام و درک مفاهیم عالیه آن است».(2) از نظر حضرت امام برای پیدایش و تقویت روح ایمان در میان مردم که موتور حرکت بسیج هستند؛ دو عامل نقش بی بدیل و غیر قابل انکار دارد؛ یکی مساجد، دیگری روحانیت.(3) مساجد مرکز بسیج مردمی بر ضد اهداف شوم دشمن است. مسجد در اسلام و در صدر اسلام همیشه مرکز جنبش حرکت های اسلامی بوده، از مسجد، تبلیغات اسلامی شروع می شده است و حرکت قوای اسلامی برای سرکوبی کفار و وارد کردن آنها در بیرق اسلام از مسجد بوده است، همیشه در صدر اسلام مسجد مرکز حرکات و مرکز جنبش ها بوده است.(4) پیغمبر مسجد جیوش را برای کوبیدن قدرت ها تجهیز می کرد. روحانیت هم از این قدرت و توان بهره مند است که بتواند مردم را بسیج کند. مأموریت های بسیج مهم ترین مأموریت های بسیج را د رحال حاضر می توان بدین شرح خلاصه کرد: 1) مقابله با استکبار: در رأس مأموریت های بسیج و ستیز با جهانخواران و به ویژه دشمن اصلی این انقلاب، امریکاست. در یکی از پیام های امام(ره) به مناسب هفته بسیج در تاریخ 2 آذر 1367 می خوانیم: «من مجدداً به همه ملت بزرگوار ایران و مسئولان عرض می کنم چه در جنگ و چه در صلح بزرگ ترین ساده اندیشی این است که تصور کنیم جهانخواران خصوصاً امریکا و شوروی از ما و اسلام عزیز دست برداشته اند؛ لحظه ای نباید از کید دشمنان غافل بمانیم. در نهاد و سرشت امریکا کینه و دشمنی با اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و آله و سلم) موج می زند. در ادامه برای مقابله با آنان می فرماید: خلاصه کلام اگر بر کشوری نوای دلنشین تفکر بسیجی طنین انداز شد، چشم طمع دشمنان و جهانخواران از آن دور خواهد گردید والا هر لحظه باید منتظر حادثه ماند». بسیج باید مثل گذشته و با قدرت و اطمینان خاطر به کار خود ادامه دهد...(5) 2) قیام در مقابل انحرافات: «اکنون که به حمدالله تعالی دانشگاه از چنگال جنایت کاران خارج شده و بر ملت و دولت جمهوری اسلامی است، در همه اعصار که نگذارند عناصر فاسد دارای مکتب های انحرافی یا گرایش به غرب و شرق در دانش سراها و دانشگاه ها و سایر مراکز تعلیم و تربیت نفوذ کنند و از قدم اول جلوگیری نمایند تا مشکل پیش نیاید و اختیار از دست نرود و وصیت اینجانب به جوانان عزیز دانشگاه ها و دبیرستان ها آن است که خودشان شجاعانه در مقابل انحرافات قیام نمایند تا استقلال و آزادی خود و کشور و ملت خودشان مصون باشد».(6) 3) تحمل صبر و مبارزه علمی و عملی : من در اینجا به جوانان عزیز کشورمان به این سرمایه ها و ذخیره های عظیم الهی و به این گل های معطر و نو شکفته جهان اسلام سفارش می کنم که قدر و قیمت لحظات شیرین زندگی خود را بدانید و خودتان را برای مبارزه علمی و عملی بزرگ تا رسیدن به اهداف عالی انقلاب اسلامی آماده کنید... مبارزه علمی برای جوانان زنده کردن روح جستجو و کشف واقعیت ها و حقیقت هاست، و اما مبارزه عملی آنان در بهترین صحنه های زندگی و جهاد شهادت شکل گرفته است. 4) تعلیم و تربیت جوانان در جهت پاسداری از اصول و اهداف انقلاب و نظام «... بسیجیان در تعلیم و تربیت جوانان و نوجوانان مساعی جمیله خود را روز افزون کنند».(7) مسئولیت های بسیج با توجه به جایگاه بسیار حساس بسیج در نشان دادن چهره نظام جمهوری اسلامی و ایجاد جاذبه در درون جامعه برای مشارکت و جذب هر چه بیشتر جوانان و نوجوانان به سمت الگوهای سازنده مبتنی بر هویت ملی – مذهبی از دیدگاه مقام معظم رهبری، بسیج و بسیجی مسئولیتی سنگین را به عهده داشت و توانست یک ارتش معنوی مردمی را پایه ریزی کند. به طوری که امام خمینی(ره) در مورد بسیجیان قهرمان فرمودند: شما آیینه مجسم مظلومیت ها و رشادت های این ملت بزرگ، در صحنه نبرد و تاریخ مصور انقلابید. شما فرزندان مقدس و پرچمداران عزت مسلمین و سپر حوادث این کشورید. شما یادگاران و همسنگران و فرماندهان و مسئولان بیداردلانی بوده اید که امروز در قرارگاه محضر حق مأوا گزیده اند. من به طور جد و اکید می گویم که انقلاب و جمهوری اسلامی و نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که بحث از بزرگ ترین سنگرهای دفاع از ارزش های الهی نظام ما بوده و خواهد بود، به وجود یکایک شما نیازمند است چه صلح باشد و چه جنگ.(8) در طول 8 سال دفاع مقدس، بسیج آن چنان ظاهر شد که دشمنان اعتراف کردند که قدرتی که در بسیج نهفته، توان مقابله با یکایک ارتش های کلاسیک جهانی را دارد. دشمن که سودای فتح سه روزه را در سر می پروراند، در همان روزهای نخستین با مردمی مواجه گشت که با دست خالی اما با سلاح ایمان و اعتقاد به ارزش های الهی و انسانی به دفاع از کیان مقدس نظام اسلامی برخاسته بودند و از ایثار جان خویش دریغ نمی کردند. جوانان سلحشوری که به فرمان امام(ره) در پایگاه های مقاومت تحت عنوان بسیجی گرد آمده بودند و با کوچک ترین اشاره ایشان به جبهه های نبرد هجوم می بردند و تا آخرین قطره خون خویش ایستادگی و مقاومت می کردند وظیفه بسیج فقط به جنگ و مساله نظامی محدود نمی شود و امنیت داخلی کشور در سخت ترین شرایط یعنی دوران فعالیت منافقین و دیگر گروه های ضد انقلاب که با کمک کشورهای خارجی ذی نفع در ایران درصدد آشوب و تنش و تجزیه و جدایی قسمت هایی از خاک کشور بودند، به مدد نیروی بسیج و پایگاه های مقاومت حفظ شد. در حوادث طبیعی و بلایا، همچون زلزله، سیل و طرح واکسیناسیون فلج اطفال حضور بسیجیان گره گشای مشکلات و مایه دلگرمی مردم و مسئولان بوده است.کما این که در حادثه اسفبار زلزله رودبار در سال 1369 سرعت عمل و ایثار نیروهای مردمی در عملیات نجات به حدی بود که خارجیان حاضر در منطقه با اظهار تعجب از حضور گسترده بسیجیان اقرار کردند که به حضور آنان احتیاج نیست. در زلزله اسفبار استان قزوین، در همان ساعات اولیه، مردان بسیجی در منطقه زلزله زده در کنار نیروهای امداد هلال احمر و ... و زنان بسیجی در شهرها با تشکیل صف های بسیار طویل اهدای خون و اهدای کمک های نقدی و جنسی جهانیان را به تحسین واداشت. امام خمینی(ره) در مورخ 2/9/67 در هفته بسیج درباره خطر غفلت از بسیجیان و روحیه بسیجی گری به مسئولان پیامی را صادر می فرمایند. ایشان فرمودند: «من دست یکایک شما پیشگامان رهایی را می بوسم و می دانم که اگر مسئولان نظام اسلامی از شما غافل شوند، به آتش دوزخ الهی خواهند سوخت. بار دیگر تأکید می کنم که غفلت از ایجاد ارتش بیست میلیونی (بسیج) سقوط در دام دو ابرقدرت جهانی را به دنبال خواهد داشت. من از تمامی بسیجیان خصوصاً از فرماندهان عزیز آن تشکر می کنم و از دعای خیر برای این فرزندان با وفای اسلام غفلت نخواهم نمود».(9) آری، مسئولان در برابر حفظ روحیه ایثار و خدمت که از ویژگی های بسیجیان است، مسئول هستند، هر گونه تجمل گرایی و عدم کارایی در عرصه مسئولیت و بی توجهی به روحیه و عواطف مردم خطری است که می تواند به نهاد بسیج در عرصه های خطر، ضربه وارد کند. پی نوشت ها: 1. صحیفه نور، جلد 21، ص 195. 2 و 3 . صحیفه نور، ج 14، ص 475. ج 6، ص 175. 4. بیانات امام (ره) در جمع اعضای هیات نمایندگی عالی رتبه روحانی عربستان – 1/2/58. 5. صحیفه امام جلد 21، ص 54، 2/9/67. 6. صحیفه نور – جلد 21، ص 192. 7. صحیفه امام، جلد 15، ص 232. 8. صحیفه نور ، جلد 21، ص 18و19. 9. صحیفه امام، ج 21، ص 196.     شماره پیامک 30001619 آماده ی پاسخگویی به سؤالات دانشجویان محترم می باشد.   .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه