تا آنجا که من اطلاع دارم، آیه ای در قرآن وجود دارد که طبق این آیه به مسلمانان سفارش شده که همواره توان نظامی خود را به حداکثر برسانند و دارای سلاحهای روز دنیا باشند؛ حال سوال اینجاست که چرا حکومت اسلامی ما با اینکه توانایی دستیابی به بمب اتمی را دارد(البته احتمالا) رسما اعلام نمی کند که ایران دارای این گونه سلاحهاست تا دیگر کشورهای گرگ صفت به خود اجازه تهدید نظامی ایران را ندهند؟ مطمئنا کلام قرآن برای ما حجت است پس چرا به این دستور عمل نمی شود؟ حتما می خواهید بگویید شرایط کنونی جهان و فشار افکار عمومی و این همه تبلیغات علیه ایران به ما اجازه چنین کاری را نمی دهد ولی من فکر می کنم این نمی تواند دلیل خوبی باشد چرا که به این بهانه می توان بسیاری از قوانین دین اسلام را اجرا نکرد و بسیاری از آنها را تغییر داد. آیا به نظر شما این برخورد دوگانه در اجرای احکام اسلامی، صحیح است؟

هر چند در آیات و روایات متعددى بر مشروعیت و حتى در مواردى وجوب مقابله به مثل تاکید شده اما در عین حال باید به این اصل اساسى مهم نیز توجه داشت که این امر تحت شرایط و ضوابط و محدودیتهاى متعددى است و در نظام هاى اصیل الهى که متکى به آموزه هاى وحیانى اند ، به هیچ وجه منافع مادى نمى تواند نقش تعیین کننده و منحصر به فردى در سیاستگذارى داخلى و خارجى نظام دینى داشته باشد و بلکه علاوه بر آن باید اصول و ارزش هاى الهى و انسانى را در نظر گرفت و به هیچ وجه دستیابى به هدف مجوز استفاده از هر وسیله اى هر چند غیر انسانى نمى شود . هر چند حفظ نظام اسلامى یکى از واجبات مهم مى‌باشد و از سوى دیگرخداوند در قرآن کریم مسلمانان را امر به قوى شدن در مقابل دشمنان نموده و فرمان داده تا جهت بازدارندگى از هجوم دشمنان به کارآمدترین وسایل دفاعى روز مجهز شوند . اما نگاهى به سایر آموزه هاى اسلامى و سیره بزرگان اسلام به خوبى مشخص مى کنند که منظور از این تجهیز ، مجهز شدن به ابزار متعارف دفاعى است و الا آماده نمودن تجهیزات کشتار جمعى ، با اهداف انسانى اسلام منافات داشته و از سوى دیگر چهره اى زشت و ناخوشایند از اسلام به جهانیان ارائه مى دهد که به هیچ وجه به صلاح اسلام و نظام اسلامى نیست . نکته اساسى این است که تعالیم و آموزه‌هاى دین اسلام و اهداف حکومت اسلامى - که همان احترام به حقوق انسان‌ها و تکریم بشریت مى‌باشد - با استفاده از روش‌هاى نامشروع و غیرانسانى براى حفظ حکومت ، سازگارى ندارد . دینى که بر اساس فطرت گام برمى‌دارد و به حقانیت خود معتقد است ، راه‌هاى مسالمت‌جویانه را مقدم مى‌داند و جز در موارد ضرورى ، دست به اسلحه نمى‌برد . حضرت على علیه‌السلام در فرمان خود به مالک اشتر فرمود : « با رحمت و محبت و لطف با مردم روبه‌رو شو آنها یا برادران دینى تو هستند یا همانند تو در خلقتند » . ( نهج البلاغه ، نامه 53 ) بر این اساس ، حتى در موارد ضرورى و دفاع مشروع نیز دین مبین اسلام بر رعایت اصول ارزشى تأکید مى‌کند . این اصول عبارتند از : . 1 اصل وفاى به عهد و منع از پیمان شکنى . 2 اصل حرمت آغاز جنگ قتل نفس و کشتن انسان‌هایى که همه گرامى داشته شده‌اند ، نیاز به مجوز دارد و فقط در چند مورد به حکم عقل و شرع ، چنین جوازى وجود دارد . قتل یک انسان ، همانند قتل تمام انسان‌هاست « من قتل نفساً بغیر نفس او فساد فى الارض فکانما قتل الناس جمیعا . ( مائده ( 5 ) ، آیه . 32 ) . 3 اصل عدالت و رحمت در جنگ بر این اساس ، در مقابل حمله و تجاوز دشمن ، مى‌توان مقابله به مثل کرد اما نباید از اصل عدالت ، خارج و به کشتار غیرنظامیان و تخریب ساختمان‌هاى غیرنظامى منجر شود . جنگ ، براى رفع موانع هدایت ، تشریع شده ، نه براى ظلم و تصدى و بر این اساس ، در تعالیم و آموزه‌هاى دین اسلام ، شکنجه و آزار دشمن ، بستن آب بر آنها ، کشتار افراد غیرنظامى ، کشتار نظامیانى که به اجبار به صحنه نبرد آورده شده‌اند ، کشتار اسیران ، مجروحان و امان خواهان ، مثله کردن دشمن ، تخریب و انهدام هدف‌هاى غیراساسى و غیرنظامى دشمن ، کشتن حیوانات اهلى ، محاصره اقتصادى غیرنظامیان ، نهى شده است . دین اسلام به رعایت کامل حقوق انسان‌ها و پرهیز از هر گونه ظلم و تعدى ، حتى در برابر دشمنان ، اهتمام خاص دارد . در جنگ صفین ، سپاهیان معاویه زودتر به محل جدال رسیدند ، شریعه را در اختیار خویش گرفتند و آب را بر روى سپاهیان امیرالمومنین ( ع ) بستند . امام ( ع ) طى عباراتى از ضرورت جهاد و مقابله با سپاه معاویه در جمع اصحاب خویش سخن گفتند و سرانجام با نبرد ، شریعه به دست یاران على ( ع ) افتاد . در این هنگام برخى از سرداران سپاه امام دستور دادند که آب باید بر سپاهیان معاویه بسته شود همانگونه که آنها بستند . هنگامى که امیرالمومنین ( ع ) از این مسئله آگاه شد ، به شدت مخالفت کرد و فرمود : « اى مردم ! همانا خداوند بزرگ شما را به علت ستمکارى و بدکارى آنان بر ایشان پیروز گردانید به راستى که اگر شما چنین کار زشتى را مرتکب شوید ، به مراتب بدتر است از اینکه آنها شما را از آب منع کردند . » حضرت سپس در نامه اى خطاب به معاویه نوشت : « همانا ما با تو معامله به مثل نمى کنیم . از آب استفاده کن . ما و شما در آن برابریم . » با توجه به مطالب فوق ، از دیدگاه اسلام ، در اغلب موارد ، حتى در مقابله به مثل وسیله نیز باید مشروع باشد زیرا تفکیک هدف و وسیله از یکدیگر دشوار است از این جهت ، نمى‌توان براى انفاق کردن ، دزدى کرد زیرا روح شریعت و سیماى کلى آن ، ویژگى‌هایى دارد که در صورت توجیه پذیر شدن به وسیله و هدف ، چیزى از آن باقى نخواهد ماند ولى این قاعده کلى در همه موارد جارى است . قانون اهم و مهم نیز از اصولى است که مطرح مى‌شود . مثلاً دروغ مصلحتى در برخى موارد ( مانند حفظ جان و آبرو ) ، مجاز شمرده شده است چون مسائل مهم‌ترى مطرح است که عقل و شرع بر اهم بودن آنها گواهى مى‌دهند . تشخیص اهم و مهم ، کار ساده‌اى نیست بلکه نیازمند آگاهى بر معیارها و موازین و روح شریعت است و در حقیقت ، مسئله‌اى اجتهادى است . در نظام دفاعى اسلام تاکید ویژه اى بر رعایت حقوق بشر و رفتار انسانى با دشمنان حتى در زمان جنگ شده است و بدین خاطر دست زدن به اعمال مختلفى که منجر به کشتار افراد غیر نظامى دشمن و اسیران جنگى و یا نابودى حیوانات و محیط زیست و . . . مى شود ممنوع گردیده است . ( . ک : اسلام و حقوق بین الملل ، محمد رضا ضیایى بیگدلى ، تهران : گنج دانش ، 1375 ، صص 146 - 153 ) در مورد استفاده از سلاح‌هاى کشتار جمعى ، مانند سلاح‌هاى هسته اى ، میکروبى ، شیمیایى و . . . براى حفظ نظام اسلامى نیز مطالب فوق قابل ملاحظه مى‌باشد زیرا در اسلام ، استفاده از سموم براى نابودى دشمنان - از آن جا که موجب انهدام جمعى مى‌شود و آسیب‌هاى غیرلازم به وجود مى‌آورد - ممنوع شده است . پیامبر صلى‌الله‌علیه‌وآله از این که در سرزمین مشرکان سم پاشیده شود ، نهى مى‌کرد به این خاطر که موجب کشته شدن کودکان ، زنان و پیران مى‌شود » . ( نجفى ، جواهرالکلام ، ج 21 ، ص . 68 ) و بر این اساس در دکترین دفاعى نظام مقدس جمهورى اسلامى بر اساس آموزه‌هاى اسلامى و اصول اخلاقى ، از ابتدا با تولید ، تکثیر و به کارگیرى سلاح‌هاى کشتار جمعى مخالف بوده ، ضمن پیوستن به قراردادهاى بین‌المللى ، حتى در سخت‌ترین شرایط ، مانند بمباران شیمیایى شهرهاى کشور توسط رژیم عراق ، تعهد خود را مبنى بر عدم استفاده از این سلاح‌ها ، به اثبات رسانده است . مقام معظم رهبرى در این زمینه مى فرمایند : « جمهورى اسلامى و ملت ایران بر اساس منطق اسلام به دنبال بمب اتمى نبوده و نیستند اما استفاده از دانش و فناورى هسته اى را حق مسلم خود مى دانند و دانشمندان پر توان ایران همراه با دولت و ملت به عنوان وظیفه اى ملى این هدف را دنبال خواهند کرد » ( کیهان ، 83 / 4 / 1 ( سخنرانى مقام معظم رهبرى در دیدار با دست اندرکاران جهاد دانشگاهى ) . و همچنین مى فرمایند « نه ، ما اعتقاد به بمب اتم نداریم ، به سلاح اتمى نداریم دنبالش هم نخواهیم رفت . برطبق مبانى اعتقادى ما ، مبانى دینى ما ، به کار بردن اینگونه وسائل کشتار جمعى اصلاً ممنوع است ، حرام است این ، ضایع کردن حرث و نسل است که قرآن آن را ممنوع کرده ما دنبال این نمیرویم . ما دنبال آن چیزى میرویم که قدرتهاى سلطه‌گر حقیقتاً از آن باید بترسند ، و من اعتقادم این است الان هم از همان میترسند و آن ، بیدار کردن روح حماسه و عزت اسلامى است در همه‌ى امت اسلام . ما این کار را خواهیم کرد این را بدانند . » ( بیانات در دیدار دست‌اندرکاران ساخت ناوشکن جماران 1388 / 11 / 30 ، ) بر این اساس راهبرد ایران در مقابله با موضوع هسته اى کاملاً شفاف بوده و تولید سلاح هاى کشتار جمعى و یا تهیه آن به هر عنوانى اعم از بازدارندگى , یا مقابله به مثل شرعاً حرام است و هیچ جایگاهى در دکترین نظامى نظام اسلامى ندارد . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه