مواقف قیامت چگونه است؟! چه کنیم که از سختیهاى مراحل قیامت رها شویم؟

باید دانست قیامت نیز همانند دنیا داراى نظام است؛ براساس روایات، قیامت داراى مواقف پنجاه گانه است و هر ایستگاهى به نوعى از اعمال رسیدگى می شود و در حقیقت عالم قیامت، پرده نمایش و ظهور اعمال و عقاید ما در دنیا است. همچنان که در دنیا ما در عرصه هاى مختلف زندگى شخصى، خانوادگى، اجتماعى و عبادت و... رفتارهاى گوناگونى داشتیم؛ در آنجا نیز ایستگاه هاى حقّ اللّه ، حقّ الناس و به طور جزئیتر، حق نماز، حق قرآن و... وجود دارد و از انسان بازخواست میکنند و در حقیقت جلوه اى از اجراى عدالت خداوند است که به نمایش در میآید. به هر میزان که در این دنیا به این حقوق بیشتر و آسان تر پرداخته شده باشد، در صحنه قیامت سریع تر آن ایستگاه ها طى می شود. بنا بر آنچه گفته شد، این گونه نیست که انسان در صف هاى طولانى بایستد تا نوبت او برسد؛ بلکه باید در صف هاى متعدد پاسخ گو باشد و چه بسا زمان پاسخ گویى هر کس طولانى باشد.با استفاده از آیات قرآن مجید، میتوان روز قیامت را در سه مرحله کلّى ترسیم کرد 1:مرحله اول: برانگیخته شدن همگانى:«وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَجَمَعْناهُمْ جَمْعاً »2؛«در صور دمیده می شود و ما همه آنها را گرد میآوریم» .مرحله دوم: حرکت به سوى ایستگاه هاى حسابرسى و سول:«وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِیدٌ »3؛«هر انسانى وارد محشر می گردد، در حالى که همراه او حرکت دهنده و گواهى دهنده اى است» .مرحله سوم: حرکت به سوى جایگاه کیفر و پاداش:«وَ سِیقَ الَّذِینَ کَفَرُوا إِلى جَهَنَّمَ زُمَراً »4؛«و کسانى که کافر شدند؛ گروه گروه به سوى جهنم رانده می شوند»«وَ سِیقَ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَراً »5؛«و کسانى که تقواى الهى پیشه کردند، گروه گروه به سوى بهشت برده می شوند» .این مراحل سه گانه داراى ایستگاه هاى بسیار و گردنه هاى سختى است که پیمودن هر کدام تا هزار سال طول میکشد، چنان که در قرآن مجید آمده است:«ثُمَّ یَعْرُجُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِمّا تَعُدُّونَ »6؛«سپس در روزى که مقدار آن هزار سال از سال هایى است که شما میشمرید؛ به سوى او بالا میرود» .حالت انتظار و بازخواست گناهکاران در قیامت، آن چنان سخت است و گرفتارى تبهکاران در آن روز به گونه اى شدید است که طى تمامى ایستگاه ها و مواقف، تا پنجاه هزار سال طول میکشد:«تَعْرُجُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ »7؛«فرشتگان و روح (که بزرگ فرشتگان است) به سوى او بالا میروند، در آن روزى که مقدارش پنجاه هزار سال است» .امام صادق علیه السلام در تأیید این معنا میفرماید: «الا فحاسبوا انفسکم قبل ان تحاسبوا فان فى القیامة خمسین موقفا کلّ موقف مثل ألف سنه مما تعدون، ثم تلا هذه الایه (فى یوم کان مقداره خمسین الف سنه)»؛ «آگاه باشید! پس به حساب خود رسیدگى کنید قبل از آنکه به حساب شما رسیدگى شود؛ به درستى که در قیامت پنجاه توقفگاه هست که هر کدام مانند هزار سال است از آنچه شما میشمرید». سپس [ آن حضرت] این آیه را تلاوت فرمود: «در روزى که مقدار آن پنجاه هزار سال است»8 .البته سختى روز قیامت براى مونان راستین، آسان می شود «و طول مدت آن» براى پرهیزگاران کوتاه می شود؛ چنانکه در قرآن مجید میخوانیم:«فَأَمّا مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ. فَسَوْفَ یُحاسَبُ حِساباً یَسِیراً »9؛«پس کسى که نامه اعمال او به دست راستش داده شود، به زودى از او حسابرسى آسانى می شود» .به هر اندازه ایمان و عمل انسان با اخلاص بیشترى باشد؛ از آسایش و آرامش زیادترى در آن روز بهره مند خواهد بود، تا آنجا که براى اولیاى الهى و اهل بیت پاک پیامبر صلیالله علیه و آله هیچ گونه گرفتارى و سختى نخواهد رسید:«فَوَقاهُمُ اللّهُ شَرَّ ذلِکَ الْیَوْمِ وَ لَقّاهُمْ نَضْرَةً وَ سُرُوراً »10؛«خداوند آنان را از شر آن روز نگه میدارد و آنها را شادابى و شادمانى عنایت فرماید» .براى توضیح بیشتر درباره چگونگى حضور در ایستگاه هاى قیامت، به دو مورد از تفاوت هاى مونان و تبهکاران در هنگام برپایى قیامت اشاره می شود:1 . ترس و وحشت و ایمنىبیتابى و آرامش انسان، در هنگام ورود به صحنه قیامت، بستگى کامل با چگونگى اعتقاد و اعمال او دارد؛ در حالى که میزان گرفتارى انسان در توقفگاه هاى قیامت، به مقدار سرپیچى او، از تکالیف پروردگار است:«وَ ما أَدْراکَ مَا الْعَقَبَةُ. فَکُّ رَقَبَةٍ. أَوْ إِطْعامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَةٍ. یَتِیماً ذا مَقْرَبَةٍ. أَوْ مِسْکِیناً ذا مَتْرَبَةٍ »11؛«و تو نمیدانى آن گردنه چیست! آزاد کردن برده اى یا غذا دادن در روز گرسنگى به یتیمى از خویشاوندان یا به مستمندى از خاک نشین» .انسان هاى مون، به تناسب انجام نیکیها و عمل به واجبات وترک محرمات، از آشفتگى و پریشانى روز قیامت در امان هستند:«مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ »12؛«کسانى که نیکى با خود بیاورند، پاداشى بهتر از آن خواهند داشت و آنان از وحشت آن روز در امان میباشند».«لا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ »13؛«وحشت بزرگ [ صحنه قیامت] آنان [مؤمنان] را اندوهگین نمیکند» .اما کافران و تبهکاران همراه با اضطراب و هراس شدید وارد صحراى محشر می شوند:«قُلُوبٌ یَوْمَئِذٍ واجِفَةٌ. أَبْصارُها خاشِعَةٌ »14؛«دل هایى در آن روز، سخت مضطرب است و چشم هاى آنان [کافران ]از شدت ترس فرو افتاده است».و در هنگام حسابرسى و سول، آنان را با شدّت و سختى توقیف میکنند:«وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْولُونَ »15؛«آنها را نگه دارید که باید بازپرسى شوند» .2 . سکوت و صحبت کردناز جلوه هاى حاکمیت مطلق خداوند در روز قیامت، این است که هیچ کس، بدون اجازه و فرمان او، حق سخن گفتن ندارد:«یَوْمَ یَأْتِ لا تَکَلَّمُ نَفْسٌ إِلاّ بِإِذْنِهِ »16؛«روزى فرا میرسد که هیچ کس جز به اجازه (او) سخن نمیگوید» .این بدان جهت است که پس از حضور مردم در صحنه قیامت، ذلّت و حقارت تبهکاران و عزّت و کرامت فرزانگان، بیشتر نمایان شود. از این رو در برخى از ایستگاه هاى قیامت، اجازه سخن گفتن به گناه کاران داده نمی شود تا با حقارت بیشتر به اعمال آنان رسیدگى شود:«الْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلى أَفْواهِهِمْ وَ تُکَلِّمُنا أَیْدِیهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ »17؛«امروز بر دهانشان مُهر مینهیم و دست هایشان با ما سخن میگویند و پاهایشان به آنچه که انجام میدادند، شهادت میدهند» .مُهر سکوت نیز خود عذابى خوارکننده است، چنان که خداوند به جهنمیان میفرماید:«اخْسَوا فِیها وَ لا تُکَلِّمُونِ »18؛«در جهنم گم شوید و با من سخن مگویید» .و اگر تبهکاران در بعضى دیگر از مواقف قیامت، اجازه سخن مییابند، یا براى اثبات جرم آنان است «یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ »19 و یا در جهت آشکار شدن دشمنى و تخاصم میان آنان «ثُمَّ إِنَّکُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ عِنْدَ رَبِّکُمْ تَخْتَصِمُونَ »20 و یا نمایانگر شدت نیاز و بدبختى آنان است:«یَوْمَ یَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِینَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِکُمْ »21؛«روزى که زنان و مردان منافق به مونان میگویند: نظرى به ما بیفکنید تا از نور شما پرتوى برگیریم» .اما سخن گفتن مونان و شایستگان، نشانه مقام والاى آنان نزد پروردگار است؛ چنان که درباره پیامبر صلیالله علیه و آله و مسلمانان میخوانیم:«وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَى النّاسِ وَ یَکُونَ الرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیداً »22؛«بدین ترتیب شما را امت میانه اى قرار دادیم تا بر مردم گواه باشید و پیامبر هم بر شما گواه باشد» .بنابراین، تنها کسانى توانایى سخن گفتن دارند که از سوى خداوند، اجازه داشته باشند و سخن حق بگویند:«لا یَتَکَلَّمُونَ إِلاّ مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً »23؛«هیچ کس جز به اجازه خداوند رحمان سخن نمیگوید و [ آن گاه که میگوید]درست و حق میگوید» .در نتیجه انجام دادن واجبات، ترک محرمات، ترک دلبستگیها و وابستگیها، پیروى قولى و عملى از آموزه هاى حضرت رسول صلیالله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام و خالص ساختن نیت و قصد، تنها راه یا راه هایى است که میتواند انسان را به آن مدارج عالى برساند و از سختیهاى مواقف قیامت نجات دهد.البته دانستن ترتیب مواقف براى ما چندان اهمیتى ندارد، اصل این است که بدانیم این عقبات یا مواقف هر کدام بنام یکى از فرائض و اوامر و نواهى نام گذارى شده، که براى وصول به بهشت باید با عبور از این مواقف به حساب یک یک تکالیف رسیدگى شود.مرحوم شهید دستغیب در کتاب معاد خود میفرمایند: اولین عقبه؛ شامل سه موقف: رَحِم، امانت، و ولایت، است و در توضیح آن چنین نوشته اند: «موقف اول؛ رحم است که انسان در این موقف باز داشته می شود چنانچه در قرآن کریم است:«وَ اتَّقُوا اللّهَ الَّذِی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ...»24؛«پس اگر یکى از ارحام شما مریض شد، عیادتش کنید، اگر محتاج شد...».موقف دیگر؛ «امانت» است...و موقف سوم: ولایت على ابن ابى طالب است، طبق آیه شریفه «وقفوهم انهم مسولون »25 که مفسرین میگویند یعنى از ولایت على ابن ابى طالب.موقف دیگر؛ «نماز» است. رسول خدا صلیالله علیه و آله فرمود: شفاعت من به کسى که نماز را ضایع سازد نمیرسد..موقف دیگر؛ «خمس و زکات» است حضرت صادق علیه السلام دارند: سخت ترین حالات مردم در قیامت وقتى است که مستحقین خمس برخیزند و مطالبه حق خود را از کسانى که به آنها نرسانده اند بنمایند.موقف دیگر؛ «روزه» است، ...موقف دیگر؛ «حج» است، که اگر کسى، مستطیع باشد و به حج نرود؛ در هنگام مردن به او میگویند: «مِت یهودیا او نصرانیا»؛ «مسلمان نمیمیرى؛ بلکه مخیرى بین اینکه) یهودى و یا نصرانى بمیرى!!!».موقف دیگر؛ «طهارت» است...موقف دیگر؛ «مظالم» است که به آن «حقّ النّاس» نیز میگویند.مابقى عقبات و مواقف نیز به همین ترتیب از واجبات و محرمات است».26پی نوشت:1. آشنایى با مفاهیم قرآن، 3 ص 238 - 233.2. کهف 18، آیه 99.3. ق 50، آیه 21.4. زمر 39، آیه 71.5. زمر 39، آیه 73.6. سجده 32، آیه 5.7. معارج 70، آیه 4.8. کافى، ج 8.9. انشقاق 84، آیات 7 - 8.10. انسان 76، آیه 11.11. بلد 90، آیات 16 ـ 12.12. نمل 27، آیه 89.13. انبیاء 21، آیه 103.14. نازعات 79، آیات 8و9.15. صافات 37، آیه 24.16. هود 11، آیه 105.17. یس 36، آیه 65.18. مؤمنون 23، آیه 108.19. نور 24، آیه 24: «روزى که زبان ها بر علیه آنان گواهى میدهند».20. زمر 39، آیه 31: «سپس شما روز قیامت نزد پروردگارتان به مبارزه و دشمنى برمیخیزید».21. حدید 57، آیه 13.22. بقره 2، آیه 143.23. نبأ 78، آیه 38.24. نساء 4، آیه 1.25. صافات 37، آیه 24.26. معاد، دستغیب ص 159.منبع: www.porseman.org .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه