متولّيان فرهنگي، با چه تفكر و ابزاري بايد مسئوليت خود را نسبت به جامعه ايفا كنند؟

متولّيان امر فرهنگ در جامعه دينى، مسئول تبليغ و رساندن پيام الهى هستند. تبليغ يعنى رساندن پيام از كسى به كس ديگر، و مرحله شناساندن وخوب رساندن را نيز شامل مى‏شود برخلاف امر به معروف و نهى از منكر كه مربوط به مرحله اجرا و عمل است. البته تبليغ و امر به معروف و نهى از منكر، از وظايف عمومى و واجب كفايى است. متوليان فرهنگ، در واقع كسانى اند كه با پذيرش مسئوليت تبليغ، پاى در جاى پاى پيامبران نهاده‏اند. آنان با سعى در انجام دادن موفقيت‏آميز اين وظيفه، به خوبى مى‏توانند وظيفه خود را در مقابل خدا و مردم عمل كنند. شرايط تبليغ شرايط موفقيت پيام، چهار چيز است كه اگر در يك جا جمع شوند، موفقيت آن پيام، قطعى است: 1. پيام، با عقل، فكر و نيازهاى بشر منطبق باشد. به عبارت ديگر، پيام در صورتى قرين موفقيت خواهد بود كه ابعاد مختلف وجودى انسان (عقلى، طبيعى، عاطفى و) را مد نظر قرار دهد. به اعتقاد ما مسلمانان، اسلام پيامى دارد كه از اين محتواى غنى برخوردار است.(1) رسول خدا (ع) فرمود: «الاسلام يعلو و لا يُعلى عليه» «اسلام غلبه پيدا مى‏كند و چيزى بر اسلام پيروز نمى‏شود».(2) شايد يكى از معانى اين حديث، اين باشد كه قانون اسلام، چون با نيازهاى بشرمنطبق‏تر است، راه خودش را عملًا بهتر باز مى‏كند و از اين جهت، بر ساير پيام‏ها برترى دارد. البته اين شرط، مربوط به پيام‏رسان (متولّيان امر فرهنگ) نيست بلكه مربوط به خود پيام است پيام رسان بايد به اين غنا و قدرت معنوى پيام اسلام آگاه باشد و با چنين تفكر و انديشه‏اى، به امر تبليغ بپردازد. 2. پيام‏رسان بايد از تمامى ابزارهاى مباح و مشروع با توجه به موقعيت‏ها و شرايط استفاده كند و در اين امر از افراط و از تفريط بپرهيزد. استفاده از امكانات و ابزارهاى ارتباطى نوين، به كارگيرى مقوله زيبايى و هنر چون شعر، موسيقى، فيلم، تئاتر و مى‏تواند در موفقيت پيام‏رسانى، نقش به سزايى ايفا كند. 3. از شرايط موفقيت در كار فرهنگى و تبليغ، انتخاب روش و اسلوب صحيح است يعنى: 1- 3. روش تبليغ بايد واضح و روشن باشد و اين همان « البلاغ المبين»(3) است كه قرآن بر آن تكيه مى‏كند. پيام رسان بايد پيام دين را ساده، بى‏پيرايه، صريح و خالى از پيچيدگى، به مردم برساند.(4) 2- 3. از به كار بردن الفاظ و لغات نامأنوس بپرهيزد و به دانستن مطلبى كه هنوز براى خود، توجيه نكرده است، تظاهر نكند.(5) 3- 3. پيام‏رسان، در رساندن پيام خود از خشونت، تحقير و زخم زبان بپرهيزد. خداوند به موسى و هارون آن گاه كه به سوى فرعون مى‏روند اين گونه خطاب مى‏كند: «فقولا له قولًا ليّنا لعلّه يتذّكر أو يخشى با اين مرد متكبر، به نرمى سخن بگوييد باشد كه متذكر شود و از خدايش بترسد».(6) و در توصيف روش پيامبر (ص) مى‏فرمايد: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَليظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ» «تو به موجب رحمت و عنايت الهى، با مردم نرم هستى و اگر آدم درشت‏خو و سنگين‏دل بودى، از اطراف تو پراكنده مى‏شدند».(7) 4- 3. پيام‏رسان در تبليغ دين، بايد از سبك و روشى استفاده كند كه در آن، ميان غنى و فقير فرقى نباشد و به تمامى افراد با اختلافاتى كه ممكن است داشته باشند نگاهى برابر بيندازد.(8) پى‏نوشت‏ (1) مرتضى مطهرى، حماسه حسينى، ج 1،) تهران: صدرا، 1374)، ص 791 (2) بحارالانوار، ج 39،) بيروت: 1403 ق (، ص 74 (3) نحل، آية 82 و 53 (4) مرتضى مطهرى، حماسه حسينى، ص 142 (5) همان، ص 244 و 542 (6) سوره طه، آيه 44 (7) آل عمران (2)، آية 951 (8) مرتضى مطهرى، حماسه حسينى، ص 252 452 .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه