پرسش : در آیه دو سوره قدر ؛ ما اَدراکَ ؛ ما اَدرَیُ کَ ؛ تو را آگاه نکرد ؛ تو را نفهماند ؛ فعل ادری ؛ فعل ماضی مفرد مذکر غایب ؛ ثلاثی مزید بر وزن افعل است ؛ ( ریشه ، دری ، درا ، درو ) . و چهار بار در قرآن این فعل به این شکل آمده ؛ ولی همه ی مترجمها ؛ هر چهار بار ؛ تو چه درک می کنی یا تو چه می فهمی ، ترجمه کردند. در ترجمه ی به این شکل ؛ فعل مفرد مخاطب مضارع ، باید باشد و ک ( تو ) ؛ فاعل ، درحالی که ؛ ک مفعول است چون به فعل چسبیده ؛ و ریشه ادراک در آنصورت باید درک باشد ؛ ولی ( ریشه ادری ، دری ، درا ، درو ) است.

پاسخ : «ما أَدْراكَ» = ما + أدری + ک: «ما» در این جمله از آیه دوم سوره قدر ، «اسم استفهام و جمله سوالی » است (1) «ادری» از ریشه «دری» و مصدر معروفش: درایه، به معنای «علم» (آگاه شد و دانست) می‌باشد.(2) . و چون به باب إفعال رفته، متعدی، و به معنای «أعلم» (آگاه کرد، مطلع کرد) شده است. پس ترکیب «ما أَدْراكَ» به معنای «أَيُّ شي‏ء أَعْلَمَك» «چه چیزی تو را آگاه کرد» [به معنای چه چیزی می‌تواند تو را آگاه کند] می‌باشد.(3) بسیاری از مترجمان ترکیب «ما أَدْراكَ» را به صورت «چه می‌دانی» ترجمه کرده‌اند، که ترجمه دقیقی نیست و این عبارت، ترجمه «ما تدری» است. همچنین فعل «أدری» از افعال دو مفعولی است و به لحاظ نحوی، ضمیر «ک» مفعول اول، و جمله «ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ» در مقام مفعول دوم برای آن می‌باشد.(4) .

كانون گفتگوی قرآنی

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/27

لینک کوتاه