انقلابى بر محور ابزارهای طبیعی یکى از مطالب مهمّى که در میان آیات نورانى قرآن، بارها، مورد تصریح قرار گرفته، مسئله ى (قانون هاى حاکم بر جهان هستى و تاریخ و جامعه) است. طبق آیات فروانى، تاریخ بشر و سرنوشت انسان ها در دایره ى نظام خاصّى رقم مى خورد که در آن، هرگونه دگرگونى و انقلابى، تابعِ یک سلسله قوانین مشخّص و معیّنى است که به اراده ى خداوند براى تدبیر جهان به اجرا در آمده است. در تعابیر قرآنى، از آن ها، با عنوان (سنّت هاى الهى) یاد شده است.(۱)

انقلابى بر محور ابزارهای طبیعی یکى از مطالب مهمّى که در میان آیات نورانى قرآن، بارها، مورد تصریح قرار گرفته، مسئله ى (قانون هاى حاکم بر جهان هستى و تاریخ و جامعه) است. طبق آیات فروانى، تاریخ بشر و سرنوشت انسان ها در دایره ى نظام خاصّى رقم مى خورد که در آن، هرگونه دگرگونى و انقلابى، تابعِ یک سلسله قوانین مشخّص و معیّنى است که به اراده ى خداوند براى تدبیر جهان به اجرا در آمده است. در تعابیر قرآنى، از آن ها، با عنوان (سنّت هاى الهى) یاد شده است.(۱) شاید بتوان یکى از این سنّت ها را (سنّتِ دریافت پاداش به اندازه ى تلاش وکوشش) نامید. طبق این سنّت، بهره مندى از نعمت هاى الهى به میزان سعى وتلاش آدمى بستگى دارد واین انسان است که در پرتو اختیار، با عملِ خویش، یا جامعه را به پیش مى برد و تاریخ را تکامل مى بخشد و یا به خاطر سستى وعدم تلاش، قابلیّت دریافت نعمت هاى الهى را از دست مى دهد و در سرازیرى سقوط قرار مى گیرد. قرآن کریم، در رابطه با این سنّت، چنین مى فرماید: (وان لیسَ للاِنسانِ اِلاّ ما سَعى وان سَعیَهُ سوفَ یُرى ثم یُجزاهُ الجَزاءَ الأوفى)(۲)؛ (براى انسان، بهره اى جز سعى وکوشش او نیست، وتلاش او، به زودى، دیده مى شود سپس به او جزاى کافى داده خواهد شد). بنابراین، اعطاى نعمت هاى الهى، اعم از مادّى یا معنوى، در زندگى دنیا ویا در سراى آخرت، بسته به چگونگى تلاش وکوشش انسان است. این، قانونى است که براى تمامى امّت ها، یک سان است وهیچ قومى از این قانون استثنا نشده است. البته باید در نظر داشت که در کنار این سنّت، قانونِ امداد رسانى وتأییدات غیبى خداوند که در مواقع لزوم براى یارى انسان هاى پاک و مصلح به اجرا در مى آید، تحت الشعاع واقع نمى شود، بلکه هر گاه ایشان به وظایف خویش در قبال تکالیف الهى عمل کنند، آن سنّت نیز به اجرا در خواهد آمد. خداوند متعال، در آیه ى هفتم سوره ى محمّد (ص) مى فرماید: (یا اَیُّها الذین آامنُوا اِن تَنصرُوا اللّهَ یَنصُرکم ویثبّت اقدامکم)؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید! اگر (آیین) خدا را یارى کنید، شما را یارى مى کند وگام هایتان را استوار مى دارد). در این آیه ى شریفه، خداوند متعال، مرحله ى فعلیّت رسیدنِ سنّتِ نصرت ویارى مؤمنان را مشروط به انجام دادن وظیفه ى ایشان - که همان نصرت دین خدا و تحمّل سختى ها است - کرده است. بنابراین، یک انسان مؤمن، در عین حال که معتقد به امدادهاى غیبى و یارى رسانى خداوند متعال است، هیچ گاه این مطلب اساسى را فراموش نمى کند که جهان هستى، عالم اسباب و مسبّبات است وانسان براى رسیدن به مقصود خویش باید کمر همّت را ببندد و از طریقى که سنّت الهى است، مطلوب خویش را به دست آورد. امام صادق (علیه السّلام) در این باره مى فرماید: (ابى الله ان یجرى الاشیاءَ اِلا بأسبابٍ(۳)؛ اراده ى خداوند، چنین تعلّق گرفته که هیچ چیزى جز بواسطه ى اسباب اش محقق نشود..) بر همین اساس، شکستن شوکت متجاوزان ” شاید بتوان یکى از این سنّت ها را (سنّتِ دریافت پاداش به اندازه ى تلاش وکوشش) نامید. طبق این سنّت، بهره مندى از نعمت هاى الهى به میزان سعى وتلاش آدمى بستگى دارد واین انسان است که در پرتو اختیار، با عملِ خویش، یا جامعه را به پیش مى برد و تاریخ را تکامل مى بخشد و یا به خاطر سستى وعدم تلاش، قابلیّت دریافت نعمت هاى الهى را از دست مى دهد و در سرازیرى سقوط قرار مى گیرد “ واز بین بردن صاحبان ستم وگمراهى، محو کردن شبکه هاى دروغ پراکنى وانحراف و ویران ساختن مراکز بى دینى و بیدادگرى، هدفى است که جز با پیمودن مسیرى که قانون حاکم بر هستى پیش روى انسان هاى شایسته قرار داده، ممکن نخواهد بود. این قانون، همان فراهم کردن اسباب وشرایط پیروزى حق بر باطل است که به تحقیق، مسیرى است آکنده از سختى ها ودشوارى ها. در روایتى از امام باقر (علیه السّلام) چنین رسیده است: (..لیس مِنّا اهلَ البیت احدٌ یَدفعُ ضَیماً ولا یَدعوا اِلَى حق اِلاّ صَرَعتهُ البلّیه...؛(۴) کسى از ما خاندان نیست که به دفع ستم یا فراخواندن به سوى حقّى برخیزد، مگر این که گرفتارى دامن گیرش مى شود.) بنابراین، همان طور که حاکمانِ ستم پیشه ى دنیا، از ابتداى تاریخ تا کنون واز اینک تا هنگام برپایى حکومت عدالت پیشه ى حضرت مهدى (عج) با ابزار معمولى واز مسیر طبیعى حوادث (رویدادهاى) روزگار، به قدرت رسیده اند وتازیانه ى ستم هاى پنهان وآشکار خویش را بر گُرده ى انسان هاى پاک سیرت فرود آورده اند،(۵) سقوط ونابودى و ذلّت آنان به دست حضرت مهدى موعود (عج) نیز با ابزار و وسایل موجود در عالم هستى صورت خواهد گرفت. آخرین فرستاده ى خدا، پیامبر گرامى اسلام (ص) براى برپایى و تأسیس حکومت اسلامى خویش، همین مسیر را پیمود و با تلاش وکوشش، مشکلات وسختى ها را پشت سر نهاد وعزّت بندگان شایسته ى خدا را به ارمغان آورد. این، نکته اى است که امام باقر (علیه السّلام) در بخشى از سخنان خود به بشیر نبّال متذکّر آن مى شوند. بشیر مى گوید: هنگامى که به مدینه رسیدم، به امام باقر (علیه السّلام) عرض کردم: (آنان مى گویند: هنگامى که مهدى (عج) قیام کند، کارها، به خودى خود، براى او سامان مى گیرد وحتّى به اندازه ى حجامتى هم خون نمى ریزد).. حضرت فرمود: (هرگز چنین نیست! سوگند به آن که جان ام به دست او است! اگر قرار بود کارها براى کسى به خودى خود سامان بگیرد، هر آینه، براى رسول خدا سامان مى گرفت، در آن روز که دندان هایش شکست وصورت اش مجروح گشت! نه! قسم به آن که جان ام به دست او است! چنین نخواهد شد تا آن که ما وشما، عرق وخون را از چهره ى خود پاک کنیم).، سپس به پیشانى خود دست کشید. (۶) البتّه باید توجّه داشت که آن چه در این روایت شریف مورد اشاره قرار گرفته، گوشه اى از سختى ها ومشقّاتى است که یاوران امام زمان (عج) باید به جان بخرند؛ چرا که سنّت جارى بر عالم هستى چنین اقتضا مى کند که هدف، هر قدر بزرگ تر و با ارزش تر باشد، رسیدن به آن نیز سخت تر ومشکل تر خواهد بود وآدمى به اندازه اى که تلاش کند، نتیجه برداشت مى کند. اگر قرار باشد که انسان هاى صالح، به دنبال برپایى حکومت عدلى - که ولایت الهى را در سرتاسر جهان محقق سازد - باشند، باید به اندازه ى این هدف والا نیز تلاش کنند وسختى ها را هموار کنند؛ چرا که بدون شک، حکومتى با چنین آرمان بلند، آن هم در گستره ى جهان، به آسانى شکل نمى گیرد؛ زیرا، پر واضح است که حاکمان جهان خوارى که زیر سایه ى سرپرستى شیطان، در طول تاریخ، ظلم ها و بیدادگرى هاى خود را در پهنه ى زمین به اجرا در آوردند، در راه پایدارى واستمرار تشکیلات شیطانى خویش، از هیچ کوششى دریغ نکنند ودر برابر برپا کنندگان حکومت الهى به مخالفت برخواهند خاست و با ایشان به ستیز مى پردازند، آن هم در موقعیّتى که شبکه ى بیدادگرى متمردان ومستکبران دنیا، هر چه به زمان قیام امام عصر (عج) نزدیک تر مى شود، گسترده تر وقوى تر مى گردد. از سوى دیگر نیز هدف وآرمان لشکریان امام زمان (عج) به مراتب بزرگ تر از هدفِ اطرافیانِ پیامبر اکرم ” همانا، هنگامى که صاحب این امر (حضرت مهدى (علیه السّلام)) ظهور کند، از جانب مردم؛ با همان چیزى روبه رو مى شود که رسول خدا روبه رو شد، بلکه ناملایماتى را که او مى بیند بیش تر است “ (ص) است؛ چرا که انقلاب حضرت مهدى (عج) در ادامه ى همه ى انقلاب هاى انبیا است وتحقّق کامل همه ى آرمان ها، نویدها، وبشارت هاى آنان خواهد بود. در حدیثى از امام باقر (علیه السّلام) این نکته ى حایز اهمّیّت، چنین مورد اشاره قرار گرفته است: ابو حمزه ثمالى مى گوید: از امام باقر (علیه السّلام) شنیدم که مى فرمود: (همانا، هنگامى که صاحب این امر (حضرت مهدى (علیه السّلام)) ظهور کند، از جانب مردم؛ با همان چیزى روبه رو مى شود که رسول خدا روبه رو شد، بلکه ناملایماتى را که او مى بیند بیش تر است..) (۷) افزون بر این، باید دانست که تحمل این ناگوارى ها، براى کسانى که مى خواهند در دولت حضرت امام مهدى (عج) از جمله ى یاران نزدیک آن حضرت باشند، شبانه روزى و به طور مستمر خواهد بود واین طور نیست که فقط در ابتداى نبرد با ستمگران وخون خواران جهان، مدّتى سختى بکشند و بعد از استقرار حکومت، در خوشى ونعمت به سر برند. در حدیثی از امام رضا (علیه السّلام) این طور رسیده است: معمر بن خلاد مى گوید: در مجلس امام رضا (علیه السّلام) از امام قائم (علیه السّلام) یادى به میان آمد، آن حضرت فرمود: (شما، امروز (که امام تان قیام نکرده وحکومت را به دست نگرفته) در آسودگى وآسایش بیش ترى نسبت به آن روز (که امام تان قیام مى کند) قرار دارید).. از آن حضرت پرسیدند: (چه طور چنین است). فرمود: (هنگامى که قائم ما (اهل بیت) خروج کند، چیزى جز عرق ریختن و خون بسته شده اى (که از سختى کار بر پوست دست وصورت ظاهر مى شود) ونیز خواب واستراحت بر روى مرکب ها نخواهد بود..) (۸) بنابراین، جاى دارد کسانى که در انتظار فرا رسیدن روزگار رهایى از چنگال زورگویان خون آشام وخوار کنندگان انسانیّت هستند، با بصیرتى تمام، دیده به راه آینده اى زیبا وروشن داشته باشند وبا نور حاصل از این بصیرت، زیستن خویش را تکامل بخشیده وزندگى خود را مهیّاى درک آن زمان سازند؛ چرا که حکومت سربلند دولت حضرت مهدى (عج) نیز باید منزل ها ومراحلى را که قوانین وسنّت هاى الهى براى نظام آفرینش قرار داده است، طى کند، هر چند که در تمامى این مراحل، انقلاب وحکومت امام عصر (عج) توام با تأییدات غیبى نیز خواهد بود، همان طور که این امدادهاى الهى براى امّت هاى پیشین که همسو با دین خدا حرکت مى کردند نیز بوده است.(۹) پی نوشت: ۱- (قد خلت مِن قبلکم سنن فسیروا فى الارض فانظروا کیف کان عاقبه المکذّبین) آل عمران: ۱۳۷؛ احزاب: ۳۸؛.... ۲- نجم: ۴۱-۳۹. ۳- کافى، ج ۱، ص ۱۸۳؛ بحار، ج ۲، ص ۹۰؛ میزان الحکمه، ج ۴، ص ۳۵۴. ۴- الغیبه، نعمانى، باب ۱۱، ح ۳، ص ۲۸۳. ۵- امیر المؤمنین علیه السلام در خطبه ى ۹۷ نهج البلاغه خطاب به یاران خویش چنین مى فرماید: (والذى نفسى بیده! لیظهرَن هؤ لاء القوم علیکم، لیس لانهم أولى بالحق منکم ولکن لاسراعِهِم الى باطل صاحبهم وابطائکم عن حقّى).. ۶- الغیبه، نعمانى، باب ۱۵، ح ۲، ص ۴۰۸. ۷- الغیبه، نعمانى، باب ۱۷، ص ۴۲۴. ۸- الغیبه، نعمانى، باب ۱۵، ح ۵، ص ۴۰۹. ۹- آل عمران: ۱۲۵ (بلى ان تصبروا وتتّقوا ویأتوکم من فَورهم هذا یمددکم ربّکم بخمسه آلاف من الملائکه مسوّمین) وآیات دیگر. منبع: کتاب مقدمات ظهور - سید مجتبى فلاح .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه