نظرتان در باره این گزارش تاریخی چیست:«عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ، قَالَ: صَنَعَ لَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَوْفٍ طَعَامًا، فَدَعَانَا، وَسَقَانَا مِنَ الْخَمْرِ، فَأَخَذَتِ الْخَمْرُ مِنَّا، وَحَضَرَتِ الصَّلاةُ فَقَدَّمُونِی، فَقَرَأْتُ «قُلْ یَأَیُّهَا الْکَافِرُونَ. لا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ» وَنَحْنُ نَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ، قَالَ: فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ یَأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَأَنْتُمْ سُکَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ»؛علی بن‌ ابی‌طالب گفت: عبدالرحمن‌ بن ‌عوف برای گروهی از ما غذایی درست کرد و دعوتمان نمود و به ما شراب داد؛ وقتی که شراب اثرش را بر ما گذاشت، وقت نماز شد. آنان من را مقدم کردند و من در نماز، سوره کافرون را به اشتباه این‌گونه خواندم: «لا اعبد ما تعبدون و نحن نعبد ما تعبدون». بعد از آن بود که خداوند این آیه را نازل نمود که: ای کسانی که ایمان آوردید مبادا در حال مستی به سراغ نماز بروید تا زمانی که بدانید چه می‌گویید!

در طول تاریخ تلاش‌های فراوانی از سوی دشمنان امام علی(ع) صورت گرفت تا با نسبت دادن برخی گناهان و اشتباهات به آن‌حضرت از عظمت و بزرگی ایشان بکاهند. در همین راستا با جعل حدیث تلاش کردند تا شأن نزول آیه‌ی «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ‏ سُکارى ...»،[1] را با وجود مقدس امیرالمؤمنین(ع) مرتبط نمایند!اما این اتهام که در راستای همان توطئه‌ی کثیف بنی‌امیه در تخریب شخصیت امام(ع) بود، به دلایلی قابل پذیرش نیست.یک دلیل آن است که در منابع مختلف، فردی که نماز را به اشتباه خواند، امام علی(ع)، عبدالرحمن بن عوف[2] و یا فرد دیگری بدون ذکر نام[3] گزارش شده است. از این‌رو نمی‌توان هیچ‌کدام از این گزارش‌ها را قطعی دانست.اما می‌توان احتمال قوی داد که اصل این ماجرا چیز دیگری بود؛ اما به عمد و با تحریف در روایت، به گونه‌ای دیگر – که در پرسش آمده - گزارش شده است تا امام علی(ع) به شراب‌خواری متهم شود!به عنوان نمونه، یک گزارش - که در منابع معتبر اهل‌سنت نیز نقل شده - آن است که امام علی(ع) در بیان شأن نزول آیه، خبر از شراب‌خواری و اشتباه در نماز از سوی فرد دیگری می‌دهد، نه آن‌که خود حضرت شراب خورده باشد:عن علیّ(ع) قال: ‌دعانا رجل من الأنصار قبل تحریم الخمر، فحضرت صلاة المغرب، فتقدّم رجل فقرأ: «قُلْ یا أَیهَا الْکَافِرُونَ لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ» فالتبس علیه، فنزلت: «لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُکَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ»؛[4]امام علی(ع) فرمود: قبل از اعلام حرمت خمر، مردی از انصار ما را دعوت نمود. زمان نماز مغرب فرا رسید و شخصی جلو افتاد (تا نماز جماعت بخواند) او آیه‌ی «قُلْ یا أَیهَا الْکَافِرُونَ لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ» را به غلط خواند. بعد از آن بود که خداوند آیه‌ی «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُکَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ» را نازل فرمود. یعنی ای کسانی که ایمان آوردید مبادا در حال مستی به سراغ نماز بروید تا زمانی که بدانید چه می‌گویید.این اصل روایت بود، اما بعدها توسط دشمنان، به ویژه خوارج تلاش شد تا خود امام(ع) فرد شراب‌خوار معرفی شود.[5]اصل این گزارش نیز دارای ضعف سند است؛ زیرا در سند آن، ابو عبدالرحمن سلمی قرار دارد که به دلیل تعصب بیش از اندازه به عثمان[6] مورد تضعیف قرار گرفته است.[7]در برخی منابع تاریخی، می‌توانیم به حقیقت این موضوع دست‌یابیم که ابوعبدالرحمن با چه انگیزه‌‌ای از امام علی(ع) رو گرداند!عطاء بن سائب نقل می‌کند که مردی به ابوعبدالرحمن گفت: تو را به خدا سوگند می‌دهم که پاسخ مرا بدهی! از چه زمانی کینه‌ی علی را به دل گرفتی؟! آیا آغازش از همان زمان نبود که او در کوفه اموالی را تقسیم کرد، امّا به تو و خانواده‌‌ات چیزی نداد؟! وی در جواب گفت: از آن جهت که مرا قسم داده‌‌ای، باید بگویم که بله؛ دلیلش همین است![8] به هر حال، از نظر شیعیان، شراب‌خواری امام علی(ع) حتی قبل از نزول آیه‌ی حرمت شراب، قابل پذیرش نیست؛ زیرا شیعیان، پیامبران و اوصیای آنان را برتر از آن می‌دانند که خود را در هیچ زمانی به شراب آلوده کرده باشند.[9]بهترین شاهد بر این ادعا، سخن خود امیر المؤمنین(ع) است که فرمود: «لَوْ وَقَعَتْ‏ قَطْرَةٌ فِی بِئْر فَبُنِیتْ مَکانَهَا مَنَارَةٌ لَمْ أُؤَذِّنْ عَلَیهَا و لَوْ وَقَعَتْ فی نَهر ثمّ جَفَت و نَبت فیه الکَلأ لم أرعه»؛[10]‏ اگر قطره‌ای از شراب در چاهی بیفتد و بر آن مکان مناره‌ای بلند بنا شود، بر آن مناره اذان نمی‌گویم، و اگر قطره‌ای از شراب در رودخانه‌ای بیفتد سپس آب آن خشک شود، و از زمین او سبزه‌زاری بروید، هیچ حیوانى را از آن سبزه‌ها نمی‌چرانم».[11] .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه