آيا اثبات به امامت و ولايت رسيدن حضرت علي ـ عليه السّلام ـ در روز غدير خم داراي شاهدي در قرآن است؟

ولايت و امامت اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ به ويژه حضرت امام علي ـ عليه السّلام ـ در آيات متعدد قرآن كريم مورد تأكيد و سفارش قرار گرفته است، در آيه‌ي 67 سوره‌ي مائده ـ كه به آيه تبليغ معروف است ـ خداوند متعال به پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ دستور ابلاغ امامت و ولايت حضرت علي بن ابي طالب را پس از خويش مي‌دهد، و مي‌فرمايد: «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِين‏ » ؛ اي پيامبر! آنچه را از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است كاملاً (به مردم) برسان و اگر نكني، رسالت او را انجام نداده‌اي، خداوند تو را از (خطرات احتمالي) مردم، نگاه مي‌دارد و خداوند جمعيت كافران (لجوج) را هدايت نمي‌كند.حضرت امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: خداوند متعال به پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ وحي كرده بود كه علي را جانشين خود گرداند، ولي نگران بود كه اين كار بر گروهي گران آيد، تا اينكه اين آيه نازل شد ...[1]بنابراين، آيه ياد شده به مناسبت ولايت امام علي ـ عليه السّلام ـ و دستور ابلاغ آن به پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نازل شده است، برخي از مفسران اهل تسنن معتقدند كه آيه‌ي ياد شده درباره‌ي روز غدير خم به مناسبت ولايت و امامت امام علي ـ عليه السّلام ـ بر پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نازل شده است.[2]همه‌ي مفسران شيعه نيز معتقدند كه بر اساس روايات فراوان، آيه‌ي ياد شده درباره‌ي روز غدير و به مناسبت ولايت و امامت حضرت امام علي ـ عليه السّلام ـ بر پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نازل شده است.[3]از جمله آيات ديگر مورد اشاره، آيه‌ي سوم سوره‌ي مائده است كه معروف و مشهور به آيه اكمال مي‌باشد، خداوند متعال در آيه‌ي ياد شده مي‌فرمايد: «...ٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِينا...» امروز كافران از (زوال) آيين شما، مأيوس شدند، بنابراين از آنها نترسيد و از (مخالفت) من بترسيد، امروز دين شما را كامل كردم، و نعمت خود را بر شما تمام نمودم، و اسلام را به عنوان آيين (جاودان) شما پذيرفتم ... .كافران و منافقان اسلام را قائم به شخص پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌ديدند، و منتظر بودند كه با از ميان رفتن آن حضرت، وضعيت به حالت قبل از اسلام برگردد، هنگامي كه ديدند با معرفي مردي كه از نظر علم و تقوا و شجاعت و عدالت و قدرت و ... بعد از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ بي‌نظير بود، مأيوس شدند.بر اساس عقيده‌ي تمام مفسران شيعه، و برخي از مفسران اهل تسنّن آيه 3 سوره‌ي مائده (آيه‌ي اكمال) در روز غدير‌خم و به مناسبت معرفي امامت و ولايت امام علي ـ عليه السّلام ـ بر پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نازل شده است، چنان كه خطيب بغدادي در «تاريخ بغداد» معتقد است كه آيه‌ي 3 سوره‌ي مائده درباره‌ي ولايت حضرت علي ـ عليه السّلام ـ نازل شده است، و پس از معرّفي آن حضرت به وسيله‌ي پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ خليفه‌ي دوم خدمت حضرت علي ـ عليه السّلام ـ رسيد و عرض كرد: بخ، بخ لك يابن ابي طالب اصبحت مولاي و مولي كل مسلم ... مبارك باد، مبارك باد اي پسر ابي طالب مولاي من و مولاي همه‌ي مسلمانان گرديدي ...[4]در جريان غدير خم در گرماي شديد، پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مردم را براي امر مهمي دعوت به توقّف كرد، و بعد از خواندن خطبه‌اي با صدايي رسا و بلند فرمود: چه كسي از همه‌ي مردم نسبت به مسلمانان از خود آنان سزاوارتر است؟ گفتند: خدا و پيامبر داناتر است.پيامبر فرمود: خدا ولي و رهبر من است، و من مولا و رهبر مؤمنانم و نسبت به آنها از خودشان سزاوارترم، سپس فرمود: فمن كنت مولاه فعلي مولاه، هر كس من مولا و رهبر او هستم، پس علي مولا و رهبر او است، و اين سخن را سه بار فرمود، سپس به آسمان نگاه كرد و فرمود: خداوندا! دوستان او را دوست بدار و دشمنانش را دشمن، محبوب بدار آن كسي كه او را محبوب دارد، و مبغوض بدار آن كسي كه او را مبغوض مي‌دارد، يارانش را ياري كن و ...؛سپس فرمود: همه‌ي حاضران اين خبر را به غائبان برسانند، هنوز جمعيت متفرق نشده بود كه فرشته‌ي وحي نازل شده و آيه‌ي 3 سوره‌ي مائده را بر پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ خواند.پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: الله اكبر، همان خدايي كه آيين خود را كامل كرد، و نعمت خود را بر ما تمام كرد و از نبوت و رسالت من و ولايت علي ـ عليه السّلام ـ پس از من راضي و خشنود گشت، در اين هنگام جمعيت از جمله خليفه‌ي اول و دوم به امير مؤمنان تبريك گفتند.[5]بنابراين، بر اساس روايات فراوان، در منابع اهل تسنن و تشيّع، آيه‌ي سوم و آيه شصت و هفتم سوره‌‌ي مائده، به مناسبت روز غدير خم و جانشيني و ولايت حضرت علي ـ عليه السّلام ـ نازل شده است، و شاهد گويايي بر، به امامت و ولايت رسيدن حضرت علي ـ عليه السّلام ـ بعد از رحلت پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌باشند.[6]معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. مرحوم طبرسي، تفسير مجمع البيان، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1379 ق، ج2، ص 156.2. ناصر مكارم شيرازي و ديگران، نمونه، تهران، دار الكتب الاسلاميه، چاپ چهارم، 1367 ش، ج 4، ص 258.3. محمد حسين طباطبايي، الميزان في تفسير القرآن، تهران، دار الكتب الاسلاميه، چاپ سوم، 1397 ق، ج 5، ص 173. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه