آيا امام حسنين ـ عليهما السلام ـ در جنگ هاي زمان امام علي ـ عليه السلام ـ شرکت داشتند؟ آيا امام حسين ـ عليه السلام ـ در جنگ زمان امام حسن ـ عليه السلام ـ شرکت داشتند؟

وقتي که امام علي ـ عليه السلام ـ بعد از قتل عثمان، پذيرفتند که امور حکومتي را بر عهده بگيرند و بيعت مردم را قبول کردند، گروهي از مردم پيمان شکستند و دسته اي ديگر شورش نمودند و طائفه اي ديگر از دين برگشته مرتد شدند. حضرت اميرمومنان علي ـ عليه السلام ـ مجبور شدند با هر سه گروه بجنگند و در تمام اين جنگ ها فرزندان آن حضرت به خصوص امام حسن و امام حسين ـ عليهما السلام ـ در رکاب پدرشان حضور داشتند. شيخ مفيد نقل مي کند: وقتي که به حضرت علي ـ عليه السلام ـ خبر رسيد طلحه و زبير به همراه عايشه عليه آن حضرت سپاه جمع کرده اند و قصد شورش دارند، فرزندش حسن و عمار بن ياسر را فراخواند و همراه نامه اي براي ابوموسي اشعري روانه کوفه کرد. که امام حسن ـ عليه السلام ـ در اين سفر براي دعوت مردم کوفه به مقابله با شورشيان تلاش هاي فراواني نمود. هم چنين در زماني که سپاه در نزديکي بصره مقابل هم قرار گرفت و عبدالله بن زبير، مردم را عليه امام ـ عليه السلام ـ فرا مي خواند، امام علي ـ عليه السلام ـ به امام حسن ـ عليه السلام ـ دستور داد که خطبه اي بخواند. امام حسن ـ عليه السلام ـ نيز بعد از حمد و ثناي خداوند و معرفي خود و بيان نسبتش با پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مردم را به حق دعوت کرد که مردم نيز با سرودن اشعاري سخنان حضرت را تأييد کردند. حضرت علي ـ عليه السلام ـ در اين جنگ بارها امام حسن و امام حسين ـ عليهما السلام ـ را نزد عايشه فرستاد تا شايد بخاطر نسبتي که ايشان با رسول الله داشتند، موجب بيداري عايشه باشد ولي متأسفانه هيچ کدام افاقه نکرد تا آنکه حضرت امير ـ عليه السلام ـ مجبور شد، سپاه را مقابل عايشه و همراهانش آرايش دهد و وضعيت جنگي بگيرد. طوري که محمد حنفيه مي گويد: پدرم پرچم را به دست من داد تا در جلوي سپاه بايستم و حسن را در ميمنه و حسين را در ميسره سپاه مستقر کردند. در جنگ صفين نيز جگر گوشه هاي رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ همراه پدرشان در برابر سپاه شام و معاويه حضور داشتند و با حضور خود مردم را به دفاع از حق و حقيقت فرا مي خواندند. در اين جنگ چون امير مؤمنان علي ـ عليه السلام ـ با مردم کوفه سخن گفت و آنان را به نبرد با معاويه برانگيخت، امام حسن ـ عليه السلام ـ را نيز فرمان داد تا با مردم سخن گويد، آن حضرت نيز با مردم سخن گفت، سپس به امام حسين ـ عليه السلام ـ فرمود: حسين جان تو نيز با مردم سخن بگو، امام حسين ـ عليه السلام ـ برخاست بعد از حمد و ثناي الهي گفت: اي کوفيان: شما دوستان بزرگواريد، شما چون لباس زيرين (خودي) هستيد، نه بيگانه، پس در احياي آنچه در ميان شما از بين رفته و آسان ساختن آنچه بر شما سخت افتاده است بکوشيد. بدانيد؛ شرّ جنگ، چابک و مزه اش بسيار ناپسند است، در حالي که جرعه هايش به ناچار سرکشيدني است. پس هر که آماده آن شود و ساز و برگ خود را براي آن آماده کند و در گرما گرم پيکار از زخم هايش ننالد...». دشمنان اهل بيت حتي در صحنه نبرد نيز مي خواستند بين امام علي ـ عليه السلام ـ و فرزندانش اختلاف بياندازد ولي با هوشياري و شجاعت آنان مأيوس شدند. چنان چه ابن اعثم نقل مي کند؛ عبيدالله بن عمر بن خطاب در جنگ صفين بر حسين بن علي ـ عليه السلام ـ پيام فرستاد که: با شما کاري دارم، هر زمان خواستي مرا ببين تا بگويم: امام حسين ـ عليه السلام ـ به سوي او رفت و او را يافته جلويش را گرفت. ابن عمر گمان کرد که امام مي خواهد با او بجنگد، لذا گفت: من تو را براي جنگ نخواستم ولي از من سخني بشنو که در آن خير تو هست، حضرت فرمود: هر چه مي خواهي بگو! گفت: بدان که پدرت در حق قريش بي انصافي کرد و مردم با او دشمني مي کنند و مي گويند: او عثمان را کشت اکنون آيا مي تواني او را بر کنار سازي و با او ناسازگاري کني تا ما خلافت را به تو واگذار کنيم؟ امام حسين ـ عليه السلام ـ با يک جواب دندان شکن فرمود: هرگز! به خدا سوگند من خدا و پيامبراکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و وصي پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را ناسپاسي نخواهم کرد. واي بر تو اي شيطان سرکش گمراه، از من دور شو! اين شيطان است که کردار زشت را آراسته و تو را فريب داده است.تا آنجا که با پيروي مرتدان و ياري اين برگشته از دين «معاويه»، تو را از دينت بيرون برده است...). البته برخي اين ديدار را بين امام حسن ـ عليه السلام ـ و ابن عمر ذکر کرده اند. در هر صورت هر کدام از امام حسن و امام حسين ـ عليهما السلام ـ باشند، حاکي از حضور ايشان در جنگ صفين بوده و نيز حمايت سرسخت و شجاعانه از روش و مرام پدرشان امام علي ـ عليه السلام ـ مي باشد. بعد از اينکه جنگ با معاويه و همدستانش با حيله و نيرنگ عمرو بن عاص و سادگي عده اي از سپاهيان امام علي ـ عليه السلام ـ به حکميت کشيد و در جريان حکميت هم ابو موسي اشعري فريب خورد، افراد ساده دل به جاي اينکه از کرده خود پشيمان شوند و خود را سرزنش کنند و به دعوت امام علي ـ عليه السلام ـ براي مبارزه و جنگ دوباره با معاويه جواب مثبت دهند، همه تقصيرات را گردن علي ـ عليه السلام ـ انداختند و در برابر آن حضرت موضع گرفتند. تلاش هاي امام علي ـ عليه السلام ـ و اصحاب جهت آگاه کردن اين گروه که بعدها خوارج ناميده شدند، بي نتيجه ماند لذا امام مجبور شد جبهه صفين و جنگ با معاويه را رها کند و جامعه را از خطرات اين گروه کوردل و متحجّر نجات دهد. در اين جنگ نيز امام حسن و امام حسين ـ عليهما السلام ـ نقشي فعال و حضوري پر رنگ داشتند. جمله اي که از امام حسين ـ عليه السلام ـ در منابع نقل شده است حاکي از حضور حضرت در اين جنگ بوده است: وقتي که امام علي ـ عليه السلام ـ خواست به نهروان رود به کوفيان دستور داد در مدائن اردو زنند. حضرت وقتي که رهسپار آنجا شد گروهي از منافقان نيز در آنجا رفته خواستند طعام بخورند، سوسماري بر ايشان ظاهر شد. آن را گرفته بستند و دست خود را روي آن مي کشيدند (و به اصطلاح با آن بيعت مي کردند). اميرمومنان علي ـ عليه السلام ـ به آنان فرمود: خدا شما را در روز قيامت با پيشوايتان (همين سوسماري که با آن بيعت کرديد) بر مي انگيزد. گويا در آن روز شما را مي بينم که آن شما را به دوزخ مي کشد. نقل اين مطالب از امام حسين ـ عليه السلام ـ و آن در اردوگاه امام علي ـ عليه السلام ـ که براي عده اي منافق روي داده بود، حاکي از آن است که امام حسين ـ عليه السلام ـ نيز در اين نبرد حضور داشتند. درباره اينکه آيا امام حسين ـ عليه السلام ـ در جنگ زمان امام حسن ـ عليه السلام ـ حضور داشته يا نه بايد گفت که: 1. سيره عملي امام حسين ـ عليه السلام ـ تا پايان زندگي امام حسن ـ عليه السلام ـ براين بوده که در کنار آن حضرت باشد و بعد از شهادت امام علي ـ عليه السلام ـ رهبري و امامت برادرش را پذيرفته بود. و تا زماني هم که امام حسن ـ عليه السلام ـ در عراق حضور داشتند، امام حسين ـ عليه السلام ـ کنار برادر بوده است و از مواضع امام در جنگ و صلح حمايت مي کرد مؤيد اين مطلب آن است که زماني که شيعيان طرفدار جنگ از صلح امام حسن ـ عليه السلام ـ ناراحت شدند، به سراغ امام حسين ـ عليه السلام ـ آمده و از ايشان خواستند تا رهبري آنان را در دست گيرد. امام در جواب اين عده فرمودند: برادرم در مورد جنگ و صلح راست مي گويد، هر يک از شما تا وقتي اين شخص (معاويه) زنده است، پلاس خانه خود باشد. اگر او مرد و شما زنده بوديد اميدوارم که خداوند آن را براي ما پيش آورد که رشد ما در آن باشد و ما را به خود وانگذارد. و نيز اين مطلب (که امام حسن ـ عليه السلام ـ در زماني که معاويه درخواست صلح نمود امام حسن ـ عليه السلام ـ اين پيشنهاد معاويه را با امام حسين ـ عليه السلام ـ و عبدالله بن جعفر که در اردوگاه امام حسن ـ عليه السلام ـ حضور داشتند، در ميان گذاشت و اهداف و برنامه هاي خود را به آنها اعلام نمود)، مؤيد حضور امام حسين ـ عليه السلام ـ درکنار برادرش امام حسن مجتبي ـ عليه السلام ـ در هنگام حرکت باسپاه شام مي باشد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه