آيا امام حسن و امام حسين ـ عليهما السلام- در جنگهای دوره خلفا شرکت می کردند؟

امیرمومنان درفتح سرزمین ایران نقش مستقیم نداشتند، بلکه آن حضرت در مشورت خلیفه برای جنگ با سپاه ایران ؛ ازارائه ی نظر خیرخواهانه خود داری نکرد. اما در اسلام آوردن ایرانیان و فتح قلبهای ایرانیان با رفتار عادلانه و بدون تبعیض با آنان نقش اساسی داشته که در منابع تاریخی و سیره ی امام آمده است. درباره ی حضور فرزندان امام علی گفته های متفاوت هست که قابل بررسی است: امام حسن و امام حسين ـ عليهما‌السلام ـ دو ريحانه ی رسول خدا ـ صلي‌الله عليه و آله ـ هستند كه بعد از رحلت آن حضرت شاهد وقايعي بودند كه تحملش آسان نبود. با وجود اينكه حق خلافت از آن علي ـ عليه‌السلام ـ و اولاد آن حضرت بود و از جانب خلفاي ثلاثه ( ابوبكر, عمر و عثمان ) غضب شده بود، اين بزرگواران همواره و در همه جا كه احساس مي‌كردند اقدامشان به نفع اسلام و مسلمين است شركت جسته و به نفع مسلمين اقدام مي‌كردند. طبرستان كه از مناطق شمالي ايران محسوب مي‌شود، در حدود سال 29 هجري يا 30 هجري توسط مسلمين فتح شد. ياقوت حموي مي‌گويد: «بلاد طبرستان تا خلافت عثمان (29 هجري ) در دست ملوك فارس بود و افرادي كه در آن ولايت و حكمراني مي‌كردند، اسپهبذ ناميده مي‌شدند. تا اينكه دين اسلام به اين منطقه آمد و عثمان، سعيد بن عاص را كه حاكم كوفه بود، همراه سپاه اسلام كه عده‌اي زيادي از صحابه از قبيل ابن عباس, حذيفه بن يمان و حسن و حسين ـ عليهماالسلام ـ در ميان آنها بود، طبرستان را فتح كردند1. و همين مطلب در اكثر منابع كهن كه اشاره به فتح مناطق مختلف دارند و همچنين اشاره به شركت صحابه پيامبر ـ صلي‌الله عليه و آله ـ دارند، به اين نكته نيز اشاره دارند كه امام حسن و امام حسين ـ عليهما‌السلام ـ علاوه بر شركت در فتح طبرستان در فتوح شمال آفريقا نيز شركت داشتند2. البته برخي از اين منابع با ذكر سند به نقل مطلب پرداخته‌اند ولي برخي سند نمي‌آورند و مي‌گويند كه گفته شده امام حسن و امام حسين ـ عليهما‌السلام ـ نيز در فتح طبرستان شركت داشتند.3 و همچنين در منابعي درباره تاريخ جرجان (گرگان) و طبرستان نوشته شده به اين مطلب اشاره دارد و نام صحابي پيامبر و بزرگاني كه وارد طبرستان شده اند مي‌آورد و مي‌گويد: كه امام حسين ـ عليه‌السلام ـ نيز وارد طبرستان شده و در مورد ورود امام حسن ـ عليه‌السلام ـ به طبرستان از كلمه « گفته شده » استفاده مي‌كند كه گويا نويسنده به ورود امام حسن ـ عليه‌السلام ـ اطمينان نداشته است1. در تاريخ اخبار اصفهان نيز آمده است: حسن ـ عليه‌السلام ـ بعنوان رزمنده همراه سپاه اسلام وارد اصفهان شد و از آنجا به عزم ملحق شدن به مبارزان گرگان از اصفهان گذشت2. با توجه به منابع گفته شده تا اينجا مي‌توان گفت كه امام حسن و امام حسين ـ عليهما‌السلام ـ وارد طبرستان شده‌اند و در تأييد اين مطلب مورخ شيعي باقر شريف قرشي معتقد است كه: امام حسن و امام حسين ـ عليهما‌السلام ـ علاقه داشتند دامنه نفوذ اسلام گسترش و توسعه پيدا كند و از آنجايي كه اين فتوحات را در خدمت دين و در جهت گسترش و توسعه اسلام مي‌ديدند به صفوف مجاهدان پيوستند3. ولي در مقابل اين نظريه، علامه جعفر مرتضي عاملي معتقد است كه حسنين ـ عليهما‌السلام ـ در هيچ يك از فتوحات روزگار خلفاي ثلاثه شركت نداشتند و عدم شركت آنها هم به خاطر این بود كه فتوحات در آن روز اصلاً به نفع اسلام نبود بلكه بر عكس، اين فتوحات ضربه‌اي بر پيكرة اسلام بود و همچنين در جهاد ابتدايي بايد حكم امام معصوم باشد و لذا چون در اين زمان امام معصوم در رأس حكومت نيست اصلاً جهاد معني ندارد4. بنابراين با توجه به مطالب گفته شده كه اغلب در منابع كهن بوده و همچنين همكاري و مشورت دادن امام علي ـ عليه‌السلام ـ بر خلفا در دوره‌هاي مختلف كه به نفع اسلام بود و در اين موارد حضرت اختلاف را كنار مي‌گذاشتند و همچنين با توجه به شركت صحابي معروف در اين فتوحات به احتمال زياد دو ريحانة رسول خدا ـ صلي‌الله عليه و آله ـ نيز در طبرستان شركت داشته و در گسترش اسلام شركت جستند و اينكه مردم طبرستان در دوره‌هاي بعدي به علويان و سادات علوي ارادت داشته و علويان در ادوار مختلف در اين منطقه موفق به تشكيل حكومت مي‌شوند، شايد به خاطر بركت حضور امام حسن و امام حسين ـ عليهما‌السلام ـ بود و لذا مردم اين ديار به پاس آن حضور به احفاد و نوادگان اين حضرات احترام فراوان مي‌نمودند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه