دیدگاه اهل سنت و شیعه درباره بدعت های خلفا چیست؟

اولا، ائمه معصومین علیهم السلام به شدت با اینگونه بدعتها مخالفت کرده و شیعیان را در مواردی که تقیه جایز نبوده به صراحت امر به عدم تبعیت از این بدعتها نموده اند به طور مثال محمد بن مسلم از امام باقر و امام صادق علیهما السلام سوال می کند که آیا می شود مانند اهل سنت موقع نماز دست را روی دست بگذاریم؟ این دو امام بزرگوار به صراحت می فرمایند: این کار را انجام ندهید.( وسائل، ج4 باب15 من ابواب قواطع الصلاة ح1.)ثانیا تغییرات و تشریعاتی که از سوی خلفا, پس از رحلت رسول اکرم (ص ) صورت گرفت - مانند مسأله تکتف (دست بسته نماز خواندن ), عموما از زمان عمر و سپس عثمان مرسوم شد. به عنوان نمونه وقتی اسیران فارس را نزد وی آوردند, آنان مقابل عمر دست بسته ایستادند. وی علت این امر را جویا شد، گفتند ما مقابل امیران و بزرگان خود به جهت احترام این گونه می ایستیم. عمر از این نحوه اظهار ادب خوشش آمد و گفت خوب است ما هم در مقابل خداوند در نماز این گونه بایستیم (مستند العروه الوثقی , آیت الله خویی , ج 4, ص 445 - جواهرالکلام , ج 11, ص 19) با این حال بسیاری از صحابه با وی مخالف بودند اما کم کم وی توانست با تبلیغات و زور و تهدید مردم را با خود همراه کند اما این به معنای همراهی همه صحابه مانند امیرالمومنین با وی نیست. در مسأله وضو نیز آمده است که وضوی همه ی مسلمانان تا خلافت عثمان صورت واحدی داشته و مانند وضوی کنونی شیعه بوده است. اما عثمان آنرا تغییر داد. علت تغییر وضو این بود که عثمان در اواسط دوران خلافت خود نسبت به چگونگی وضوی پیامبر گرفتار تردید شد!!!، او سپس وضوی پیامبر را به شکلی که اکنون در میان اهل سنت مرسوم است اعلام نمود. با این حال این قضیه مورد مخالفت بسیاری از صحابه پیامبر واقع شد, لکن حکومت اموی بنا به اغراض سیاسی در نقاط مختلف اسلامی شیوه عثمان را تبلیغ کردند و شرایطی به وجود آوردند که برخی از صحابه جرأت مخالفت با روش دستگاه حاکم را نداشتند و در نتیجه این گونه وضو گرفتن کم کم رواج یافت. (برای آگاهی بیشتر ر . ک : وضوء النبی من خلال ملابسات التشریع , علی الشهرستانی , نشر مشعر.)با توجه به نکاتی که عرض شد معلوم شد که اینگونه نبوده که بدعتهای خلفا به یکباره مردم و صحابه را همراه خود کرده باشد بلکه بسیاری از صحابه با این گونه بدعتها مخالفت می کردند اما گذر زمان وتبلیغات و فشاری که از سوی دستگاه خلافت صورت می گرفت کم کم این بدعتها را نهادینه کرد اما هیچ گزاره یا روایتی نداریم که امیرالمومنین علی علیه السلام و ائمه معصومین علیهم السلام نیز به این بدعتها عمل کرده باشند بلکه برعکس حتی زمانی که امیرالمومنین علی (ع) به خلافت رسید دستور داد برخی از بدعتهایی که از سوی خلفا انجام می شد برداشته شود اما متاسفانه این بدعتها آنچنان در برخی افراد جاهل و مزدور اثر کرده بود که بسیاری فریاد وا عمرا سر دادند. با این حال امیرالمومنین به برخی از این بدعتها به صراحت اشاره کرده و آنها را مذموم و متروک شمرده است.( برای آگاهی از این بدعتها رک: نهج البلاغه، نیز از نشانه هایی که دلالت می کند که آن حضرت به هیچ وجه به این بدعتها عمل نمی کرده این روایت است:عمران بن حصین صحابی پیامبر در بصره وقتی پشت سر علی بن ابی طالب علیه السلام نماز می خواند، می گوید: نماز علی یاد آور نمازی است که با پیامبر گرامی به جای می آوردیم. (صحیح البخاری: (161 ح784) ، 1/200ط. دار الفکر ـ بیروت. باب إتمام التکبیر فی الرکوع من کتاب الأذان؛ مشابه این روایت را از مطرف بن عبد اللّه نیز نقل می کند: صحیح البخاری: (162 ح 786) ، 1/191 ، باب إتمام التکبیر فی السجود؛ همچنین در صحیح مسلم نیز شبیه به همین روایت ذکر شده است: صحیح مسلم: 2/8 طبعه دارالفکر ـ بیروت ، (1/ 169 ح 393) باب إثبات التکبیر من کتاب الصلاه).این روایت به خوبی نشان می دهد که آنحضرت در زمان خلافت خود به شیوه خودش نماز می خوانده نه به شیوه و روش و با بدعتهای خلفا.علاوه بر اینکه باید توجه داشته باشید که برخی بدعتها مانند دست بسته نماز خواندن حتی در میان خود اهل سنت نیز اتفاقی نیست و هیچیک از مذاهب اهل سنت دست بسته نماز خواندن را واجب نمی دانند بلکه تنها برخی از آنها مستحب می دانند.( فقه على المذاهب الخمسه، ص 110، محمد جوادمغنیه) با این حساب روشن شد که حتی این مطلب در بین خودشان نیز واجب نیست. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه