بنام خدا سلام علت عدم عفت کلام چیست و درمان ان چیست با تشکر

تردیدی در این نیست که گفتن سخنان نیکو و پسندیده با مردم یکی از بزرگترین رموز موفقیت و بهترین ابزار و کلید برقراری ارتباط با مردم و نشانة شخصیت سالم و تربیت صحیح است و منشأ آثار ارزشمندی برای انسان می گردد.خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً» (1)؛ «و با مردم [به زبانِ ] خوش سخن بگویید». برخورد خوب و گفتار نیکو، نه تنها با مسلمانان، بلکه با همة مردم لازم است.امام باقر(علیه‌السلام) می‌فرماید:«قُولُوا لِلنَّاسِ أَحْسَنَ مَا تُحِبُّونَ أَنْ یُقَالَ لَکُمْ فَإِنَّ اللَّهَ یُبْغِضُ اللَّعَّانَ السَّبَّابَ الطَّعَّانَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ الْفَاحِشَ الْمُتَفَحِّشَ السَّائِلَ الْمُلْحِفَ وَ یُحِبُّ الْحَیِیَّ الْحَلِیمَ الْعَفِیفَ الْمُتَعَفِّفَ» (2)؛ «بهترین چیزى را که دوست دارید به شما گفته شود، به مردم بگویید؛ زیرا خداوند از شخص لعنتگر دشنام‌ده بد گوى مؤمنان و ناسزاگوى بد دهن و گداى سمج نفرت دارد و انسان با حیاى بردبار پاکدامن با مناعت را دوست دارد».امام سجاد(علیه‌السلام) نیز می‌فرماید:«حَقُّ اللِّسَانِ فَإِکْرَامُهُ عَنِ الْخَنَا وَ تَعْوِیدُهُ عَلَى الْخَیْرِ وَ حَمْلُهُ عَلَى الْأَدَبِ وَ إِجْمَامُهُ إِلَّا لِمَوْضِعِ الْحَاجَةِ وَ الْمَنْفَعَةِ لِلدِّینِ وَ الدُّنْیَا وَ إِعْفَاؤُهُ مِنَ الْفُضُولِ الشَّنِعَةِ الْقَلِیلَةِ الْفَائِدَةِ الَّتِی لَا یُؤْمَنُ ضَرَرُهَا مَعَ قِلَّةِ عَائِدَتِهَا وَ بُعْدِ شَاهِدِ الْعَقْلِ وَ الدَّلِیلِ عَلَیْهِ وَ تَزَیُّنُ الْعَاقِلِ بِعَقْلِهِ حُسْنُ سِیرَتِهِ فِی لِسَانِهِ» (3)؛ «حق زبان آن است که آن را از زشت‌گویی باز داری، به گفتار نیکو و ادب عادت دهی از گشودن زبان جز به هنگام نیاز و تحصیل منفعت دین و دنیا خودداری کنی و از پرگویی و بیهوده‌گویی که جز زیان در بر ندارد، دور کنی و بدانی زبان، گواه عقل و اندیشة توست و زیبایی و آراستگی به زیور عقل، نمودش به خوش‌زبانی توست».آن حضرت باز می‌فرماید: «حَقُّ اللِّسَانِ إِکْرَامُهُ عَنِ الْخَنَا وَ تَعْوِیدُهُ الْخَیْرَ وَ تَرْکُ الْفُضُولِ الَّتِی لَا فَائِدَةَ لَهَا وَ الْبِرُّ بِالنَّاسِ وَ حُسْنُ الْقَوْلِ فِیهِم» (4)؛ «حقّ زبان، منزّه داشتن آن از زشت‌گویى است و عادت دادنش به خوبى و فرو گذاشتن زیاده‌گویى‌هاى بیهوده و نیکى به مردم و با کلمات پسندیده با مردم گفتگو شود». فوائد و آثار خوش‌زبانی و عفت کلام1. مصونیت از بسیاری از خطاها و گناهانی که از طریق زبان ایجاد می شود؛ گناهانی مانند: هتاکی، بهتان، فحاشی، دروغگویی، هتک حرمت، پرگویی، شماتت و سرزنش، مسخره کردن و... .2. ارتقای اخلاق اجتماعی؛3. دوستی مردم؛4. احترام به شخصیت افراد؛5. نشاط دل و آسودگی؛6. کارگشایی برای خود و دیگران؛7. دلالت بر قوت ایمان می کند؛8. سپاسگزاری از نعمت بیان و کلام؛9. کلید طلایی ارتباط با مردم؛10. بزرگترین رموز موفقیت. چگونه خوب سخن بگوییم و عفت کلام داشته باشیم؟برای این که خوب سخن بگویید و در گفتگوها از واژگان خوب و نیکو استفاده کنید و خوش‌زبانی، خوش‌کلامی و گفتن سخنان نیکو و پسندیده را در خود نهادینه کنید دو راه عمده وجود دارد:الف) علمی1. توجه به آیات نورانی قرآن کریم که کلام الهی است و نیز مطالعه سیره حضرات معصومین(علیهم‌السلام)؛عفت‌بیان تعابیر قرآن درسی آموزنده دارد؛ مثلاً وقتی قرآن مى خواهد از قضاى حاجت سخن بگوید تعبیرى را انتخاب مى کند که هم مطلب را بفهماند و هم واژه صریح و نامناسبى به کار نبرده باشد و مى‌گوید: «أَوْ جاءَ أَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ الْغائِطِ» توضیح اینکه «غائط» بر خلاف مفهوم امروزى (مدفوع انسان) در اصل به معنى زمین گودى است که انسان را از انظار دور مى دارد و افراد بیابان‌گرد و مسافر در آن زمان براى «قضاى حاجت» آنجا مى رفتند، تا از دیدگاه مردم دور باشند، بنابراین معنى جمله چنین مى شود:«اگر یکى از شما از مکان گودى آمده باشد» که روى هم رفته کنایه از قضاى حاجت است و جالب اینکه به جاى «شما»، تعبیر «یکى از شما» به کار رفته تا عفت‌بیان آن بیشتر باشد. همچنین آنجا که از آمیزش جنسى سخن مى گوید با تعبیر «أَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ؛ یا با زنان تماس گرفته باشید» مطلب را مى فهماند و واژه «لمس» کنایه زیبایى از آمیزش جنسى است.(5)2. توجه به فوائد و آثار خوش‌زبانی که در آیات و روایات به آن اشاره شده است.3. توجه به آثار و پیامدهای منفی بد زبانی، گفتن سخنان ناشایست که در آیات و روایات به آن اشاره شده است.در آموزه های دینی و تعالیم اسلامی به شدت از هرزه‌گویی و بد زبانی، فحش و ناسزاگویی نهی شده است به گونه ای که ورود افراد بد زبان، فحاش و ناسزاگو به بهشت حرام شده است.امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «الْبَذَاءُ مِنَ الْجَفَاءِ وَ الْجَفَاءُ فِی النَّار» (6)؛ «هرزه‌گویی و بدزبانی از جفاکاری است و جفاکار در آتش است».پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در این خصوص می‌فرمایند: «الْجَنَّةُ حَرَامٌ عَلَى کُلِّ فَاحِشٍ أَنْ یَدْخُلَهَا» (7)؛ «ورود افراد فحاش و ناسزاگو به بهشت حرام است».امام کاظم (علیه‌السلام) نیز می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ الْجَنَّةَ عَلَى کُلِّ فَاحِشٍ بَذِی ءٍ قَلِیلِ الْحَیَاءِ لَا یُبَالِی مَا قَالَ وَ لَا مَا قِیلَ فِیه » (8)؛ «خداوند بهشت را حرام نموده بر کسانی که دارای زبانی فحاش‌اند و حیای آنها کم است، باک ندارند از این که خودشان چه می گویند و باک ندارند که درباره آنها چه گفته می شود».پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرمایند: «إِیَّاکُمْ وَ الْفُحْشَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا یُحِبُّ الْفَاحِشَ الْمُتَفَحِّش» (9)؛ «از فحش دادن بپرهیزید که خداوند فحش و کسی را که فحاشی می کند دشمن می دارد».ب) عملی1. تفکر کردن قبل از سخن گفتن؛2. پرهیز از دوستی و مجالست و معاشرت با انسان‌های بد دهن و بد گفتار؛3. مجالست و معاشرت با انسان‌های خوش‌گفتار و خوش‌بیان؛4. کمک خواستن از خدا؛5. سکوت اختیار کردن در غیر موارد ضروری؛6. تمرین و تکرار؛ برای این منظور می‌توانید از محیط‌های کوچک مخصوصاً محیط خانه آغاز نمایید و به‌تدریج خوش‌زبانی را به محیط‌های دیگر تسرّی بدهید.7. فراهم نمودن واژگان زیبا و به‌خاطر سپردن آنها و استفاده از آنها در مکالمات؛8. خود تشویقی؛می‌‌‌‌توانید برای هر مدتی که موفق به استفاده از کلمات خوب و واژگان نیکو در گفتگوها می‌‌‌‌شوید، به تشویق ذهنی ـ عملی موفقیت‌های خود در این خصوص بپردازید. با کمال سخاوت به تشویق خود بپردازید. خود تشویقی می‌تواند به صورت کلامی یا غیر کلامی باشد و سبب تقویت اعتماد به نفس‌تان برای تکرار رفتار خوب ‌گردد.9. خود تنبیهی؛می‌‌‌‌توانید تنبیهات و جریمه‌هایی نیز برای هر بار استفاده از کلمات ناشایست و واژگان زشت ‌‌‌برای خود قرار دهید تا به تدریج از این کلمات کمتر استفاده کنید. یادتان باشد اگر قرار باشد در هر بار استفاده از این قبیل کلمات، از حساب میلیونی شما مبلغ چند هزار تومان کسر شود، تا به کی حاضر هستید که به این رفتار خود ادامه دهید، پس تعیین جریمه و برخی تنبیهات می‌‌‌‌تواند بازدارندگی ایجاد کند و مانع استفاده از کلمات ناشایست و واژگان زشت گردد و در تقویت خوش‌کلامی شما مفید واقع شود.باتوجه به مطالبی که عرض شد، به کار بردن واژگان زشت و خلاف عفت به شوخی نیز چه با همسر و چه با دیگران صحیح نیست و لازم است با راهکارهایی که عرض شد نیکو سخن گفتن را در خود نهادینه کنید.همواره موفق و کامروا باشید. پی‌نوشت‌ها:1. بقره(2)، آیه 83.2. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحارالأنوار، بیروت : دار إحیاء التراث العربی، 1403ق، ج65، ص152.3. حرانی، ابن شعبه، حسین بن روح، تحف العقول، قم: جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه قم، 1404ق، ص256.4. حر عاملى، محمد بن حسن ، وسائل الشیعة، قم : مؤسسة آل البیت علیهم السلام، 1409ق، ج15، ص172.5. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374، ج3، ص400.6. وسائل الشیعة، ج16، ص35.7. ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى، مجموعة ورّام ، قم : 1410ق ، ج1، ص110.8. نورى، حسین بن محمد تقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ، قم : مؤسسة آل البیت علیهم السلام ، 1408ق ، ج12، ص83.9. بحارالأنوار، ج76، ص110. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه