تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه
در بررسي آيات قرآن نيز اين تقسيم بندي به چشم ميخورد. مثلا در آيات بسياري، مدح و تمجيد از دنيا شده و در بعضي، امكانات مادي به عنوان خير معرفي شده است. آيه 18 سوره بقره: «بر شما مقرر شده است كه چون يكي از شما را مرگ فرا رسد، اگر مالي بر جاي گذارده، براي پدر و مادر و خويشاوندان خود به طور پسنديده وصيت كند.» و در بسياري از آيات، نعمتهاي روي زمين را براي شما آفريده است، آمده: «خلق لكم في الارض جميعاً» (بقره / 19). و در بسياري از آيات تحت عنوان سخرلكم؛ آنها را مسخر شما گردانيد، ذكر شده است. ولي با اين همه، اهميتي كه به مواهب و نعمتهاي مادي شده است، تعبيراتي كه قوياً آن را تحقير ميكند در آيات قرآن به چشم ميخورد. در سورة نساء آيه 94 ميفرمايد: تبقغون عرض الحياة الدنيا؛ آن را متاع فاني ميشمرد، انسان مورد بهرهبرداري قرار گيرد از هر نظر قابل تحسين است. و اگر اين دنيا به عنوان يك هدف و نه وسيله، مورد توجه قرار گيرد و از ارزشهاي معنوي و انساني بريده شده كه در اين هنگام طبعاً ماية غرور، غفلت، طغيان و ظلم خواهد بود، و طبعاً در خور هرگونه نكوهش و مذمت است. و حضرت علي ـ عليه السّلام ـ چه زيبا فرمود: آن كس كه با چشم بصيرت به آن بنگرد، دنيا به او آگاهي ميبخشد، و آن كس كه به خود آن نگاه كند دنيا او را نابينا خواهد كرد. در حقيقت تفاوت ميان دنياي مذموم و ممدوح، همان چيزي است كه از 2 جمله « با چشم بصيرت به آن بنگرد» و «به خود دينا بنگرد» استفاده ميشود كه اولي هدف را ميرساند و دومي وسيله را. و علماي اخلاق اين گونه نظر دارند: «دنيا دو قسم است: يكي ممدوح و ديگري مذموم و ملعون و بيان اين آن كه: وصول به اعلا مراتب سعادات، و فوز به بساط قرب حضرت خالق البريات حاصل نميشود، مگر به صفاي دل، و حب خدا و انس به آن و سبب صفاي دل، باز داشتن نفس از شهوات دنيويه وعبادت كردن و طاعت نمودن است و سبب حب خدا، معرفت اوست و آن نميشود مگر به دوام فكر در آثار عجيبه و بدايع غريبه او. در سوره حديد آيه 20 دنيا را ماية غرور و غفلت، و بالحيوة الدنيا الغرور، و در سورة عنكبوت، آية 64 آن را وسيله شر و بازيچه شمرده ميفرمايد: و ما هذه الحيوة الدنيا الالهو و لعب... و در جايي ديگر مايه غفلت از ياد خدا، آن جا كه ميفرمايد: رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله اين تعبيرات دو گانه نيز در روايات اسلامي ديده ميشود، از يك سو، دنيا مزرعه آخرت، تجارت خانه مردان خدا، مسجد دوستان حق، محل هبوط وحي پروردگار، سراي موعظه و پند، شمرده ميشود (مسجد احباء الله و تصلي ملائكة الله مهبط وحي الله و متجر اولياء الله). و از سوي ديگر در برخي روايات دنيا را مايه غفلت و بي خبري از ياد خدا و متاع غرور و مانند آن معرفي ميكند. آيا اين دو گروه از آيات و روايات با هم تضاد دارند؟ پاسخ اين سؤال را در ضمن قرآن ميتوان يافت. چون آن جا كه از دنيا و مواهبش نكوهش ميشود، نوعاً كساني را ميگويد كه اين زندگي تنها هدفشان را تشكيل ميدهد، در سورة نجم آيه 29 ميخوانيم: «و لم يرد الا الحيوة الدنيا» كساني كه جز زندگي دنيا را نخواهند. بديهي است اين گونه افراد به زندگي به نگاه چند روزه و گذرا نگاه نميكنند. كه اگر هم در بعضي موارد به زبان ميگويند، لقلقه زباني است و دنيا را غايت و جاويدان ميانگارند. و ماوراي آن را يا قولاً و يا عملاً منكرند. آيه شريفه مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فِيها ما نَشاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلاها مَذْمُوماً مَدْحُوراً (اسراء / 18)؛ هر كس خواهان دنيا زودگذر است، به زودي هر كه را خواهيم نصيبي از آن ميدهيم.... اين آيه بيانگر اين مدعاست كه تنها هدفشان همين زندگي زودگذر مادي است. پس نوع نگاه و توجه برداشت و يا استفاده از اين مواهب و وسايل اهميت دارد، خود به خود نميتوان گفت ارزشمند است يا نه! زن، زندگي، فرزند، خانه و... في نفسه نميتوان حكم كرد كه كلاً باطل و يا كلاً خوب است ولي ميشود به طور قطع و يقين گفت كه اگر همه را به عنوان طريق و راه و وسيله انگاريم امري خوب و عقلايي و پسنديده است.. ولي اگر به عنوان هدف و يك قدرت جاويد تلقي كنيم، قطعاً غلط و باطل است. پس دنياي مذموم، همين دنيايي است كه آدمي را از ذكر خدا مانع شود، نه آن چه كه براي ادامة زندگي ضروري است. لذت بردن بيش از حد نياز از مناجات و تنعم در انباشتههاي طلا و نقره و اسباع داغ شده، اين همان دنياي مذموم است. پس، تعلق قلب و محبت دنيا عبارت از دنياي مذموم است، و هر چه دلبستگي به آن زيادتر باشد، حجاب بين انسان و دار كرامت او و پردة ما بين قلب و حق بيشتر و غليظ تر شود. و هر كه از دنيا از براي تحصيل آخرت بردارد و از اهل دنيا نخواهد بود بلكه دنيا در حق او مزرعه آخرت خواهد بود. .
تماس با ما
آدرس : آزمايشگاه داده کاوي و پردازش تصوير، دانشکده مهندسي کامپيوتر، دانشگاه صنعتي شاهرود
09111169156
info@parsaqa.com
حامیان
همكاران ما
کلیه حقوق این سامانه متعلق به عموم محققین عالم تشیع است.