در آیه آخر سوره مبارکه بقره آمده است: لا یُکَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاّ وُسْعَها سپس آمده است: لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْرًا کَما حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِنا آیا این جمله با جمله قبلی در تعارض نیست؟

وسع یعنی آنچه که در طاقت انسان می گنجد. قرآن کریم آنچه از تکالیف را که از باب اعتقاد هستند را با سمع (مثل ربنا سمعنا) و آنچه را که مربوط به اعمال جوارح است با اطاعت (اطعنا) آورده است و معلوم است که تکلیف به سمع و طاعت بیرون از طاقت امری ناشدنی و غیر معقول است، نمی توان کسی را که پر ندارد مکلف به پرواز کرد و یا کسی را وادار به عملی فوق قدرتش کرد. این سنت الهی است که در محدوده طاقت و وسع آدمی به او تکلیف نماید اگر چه ممکن است وسع به لحاظ واقع از قدرت هم کمتر باشد مثلاً اگر قدرت نهایی یک انسان آن است که 100 متر بدود وسع او 90 متر محسوب می شود، اما در مورد آیه دوم و ادامه آن که ما لا طاقَةَ لَنا در آن آمده است دو توضیح وجود دارد: الف: آنچه بیشتر از طاقت انسان تکلیف نمی شود همانا تکلیف ابتدایی است؛ ولی ممکن است انسان با سوء اختیار و عدم عمل به تکالیف ساده تکالیف سخت و کمرشکنی را متوجه خود کند مانند اهل کتاب و خصوصاً قوم یهود که با سرپیچی از فرامین حضرت حق خود را در دام تکلیف های سنگینی و فوق طاقت مانند کشتن همدیگر و... قرار دادند. ب: آیه " لا یُکَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاّ وُسْعَها" اشاره به مقام تکلیف است اما آیات بعد اشاره به باب تعذیب، عذاب هایی شامل حال قوم یهود شد که از وسع و طاقت آدمیان بیرون بود، عذابی مانند مسخ و تبدیل شدن به میمون، نزول صاعقه، رجز از آسمان و.... خلاصه این که تکلیف ابتدایی خداوند فوق طاقت آدمی نیست بلکه در وسع اوست ولی ممکن است آدمی با سوء اختیار خود دچار عذاب شده و یا جزای نافرمانی های او عمل ها و تکالیف سنگین و فوق طاقت باشد. و این آیه اول و مضمون آن منافات ندارد. [1] .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه