یک رییس جمهور خوب چه ویژگیهایی دارد؟

مقام معظم رهبرى در بیانات اخیرشان پیرامون اهمیت انتخابات ریاست جمهورى و ویژگى هاى بهترین نامزد ریاست جمهورى مى فرمایند : « . . . درست در نقطه‌ى مقابل خواست دشمنان ، همه‌ى ما باید در انتخابات حضور فعالى داشته باشیم . انتخابات آبروى ملى ماست انتخابات یکى از شاخصهاى رشد ملى ماست انتخابات وسیله‌اى براى عزت ملى است . وقتى ببینند که ملت ایران با شور و با شعور و با درک کامل و آگاهى پاى صندوقهاى رأى میروند ، معنایش چیست ؟ معنایش این است ملت براى خود حق و توان تصمیم‌گیرى قائل است میخواهد در آینده‌ى کشور اثر بگذارد و مسئولان کشور و مدیران اصلى کشور را انتخاب کند . انتخاب رئیس جمهور یعنى انتخاب رئیس قوه‌ى مجریه و کسى که اغلب امکانات کشور در اختیار اوست . و مى‌بینید اگر چنانچه رئیس جمهورى شور و نشاط و شوق و اراده داشته باشد ، چه خدمات بزرگى را براى این کشور انجام میدهد میخواهند این نباشد . من عرض میکنم : همه باید اصرار داشته باشید که در انتخابات شرکت کنید . به نظر من مسئله‌ى اول در انتخابات ، مسئله‌ى انتخاب این شخص یا آن شخص نیست مسئله‌ى اول ، مسئله‌ى حضور شماست . حضور شماست که نظام را تحکیم میکند ، پایه‌هاى نظام را مستحکم میکند ، آبروى ملت ایران را زیاد میکند ، استقامت کشور را در مقابل دشمنى‌ها زیاد میکند و دشمن را از طمع ورزیدن به کشور و از فکر ضربه زدن و توسعه و فساد و فتنه منصرف میکند . این یک مسئله‌ى بسیار مهم است پس مسئله‌ى اول ، شرکت در انتخابات است . مسئله‌ى بعدى در انتخابات این است که مردم سعى کنند صالح‌ترین را انتخاب کنند . آن کسانى که نامزد ریاست جمهورى میشوند و در شوراى نگهبان صلاحیت آنها زیر ذره بین قرار میگیرد و شوراى نگهبان صلاحیت آنها را اعلام میکند ، اینها همه‌شان صالحند . اما مهم این است که شما در بین این افراد صالح ، بگردید و صالح‌ترین را پیدا کنید . این جا جائى نیست که من و شما بتوانیم به حداقل اکتفاء کنیم دنبال حداکثر باشید بهترین را انتخاب کنید . بهترین کیست ؟ من نسبت به شخص ، هیچ‌گونه نظرى ابراز نمیکنم اما شاخصهائى وجود دارد . بهترین ، آن کسى است که درد کشور را بفهمد ، درد مردم را بداند ، با مردم یگانه و صمیمى باشد ، از فساد دور باشد ، دنبال اشرافیگرى خودش نباشد . آفت بزرگ ما اشرافیگرى و تجمل‌پرستى است فلان مسئول اگر اهل تجمل و اشرافیگرى باشد ، مردم را به سمت اشرافیگرى و به سمت اسراف سوق خواهد داد . . . . » ( بیانات مقام معظم رهبرى در جمع مردم استان کردستان 1388 / 2 / 22 ) در ادامه به دلیل اهمیت موضوع مطالبى ارائه مى گردد : در نظام اسلامى و اصولا براساس جهان بینى اسلام ، تمامى اعمال انسان مى باید متکى به عنصر « شناخت » و دانایى باشد و این موضوع در رفتارهاى اجتماعى و سیاسى خود ، به دلیل تبعاتى که بر جامعه و نظام اسلامى به دنبال دارد از اهمیت ویژه اى برخوردار است و شناختى صحیح و معتبر است که براساس معیارها و سوابق دقیق مشخص به دست آمده باشد . شیخ مفید در کتاب امالى روایتى را نقل مى کند : » حارث به آن حضرت ( على » ع « ) عرض کرد : پدر و مادرم فدایت باد ! کاش زنگار از دل هاى ما بزدایى و در این موضوع ( قضیه ى طلحه و زبیر در جنگ جمل ) و این که گروهى فکر مى کردند حق با آن دو است , ما را از بینش لازم برخوردارسازى « . امام على ( ع ) فرمودند : بس کن ! تو دچار شبهه شده اى . همانا دین خدا با موقعیت اشخاص شناخته نمى شود بلکه با معیار و نشانه ى حق شناخته مى گردد . پس حق را بشناس , تا اهلش را بشناس » فاعرف الحق تعرف اهله « , ( محمدى رى شهرى , میزان الحکمه , ج , 3 ص 1237 ) . حضرت بر این نکته تأکید مى ورزند که باید اول ملاک هاى تشخیص حق را شناخت , تا براساس آنها بتوان اهل حق را باز شناخت . در جامعه کنونى ما هم گاهى شرایطى پیش مى آید که انسان در تشخیص حق از باطل یا انتخاب گزینه صحیح درمى ماند بنابراین نیاز به شناخت ملاک هایى است که از نظر اسلام براى تشخیص و شناخت حق معرفى شده اند . البته در مسأله انتخابات - چه ریاست جمهورى و چه مجلس و . . . - تعبیر حق و باطل چندان صحیح نیست و در واقع تشخیص فرد اصلح از میان سایر افراد مورد نظر است اما در هر صورت در مسأله انتخابات دو نکته , مهم مى باشد : یکى مربوط به انتخاب کنندگان و دیگرى مربوط به شرایط انتخاب شوندگان . الف ) دو وظیفه بسیار حساس بر عهده انتخاب کنندگان مى باشد که اگر آنها را رعایت نکنند , وظیفه دینى خود را انجام نداده و در پیشگاه خداوند مقصر مى باشند : - یک , انتخاب کاندیداى اصلح فقط براى رضاى خدا و مصلحت امت اسلامى باشد و امیال نفسانى , روابط دوستى , گروه گرایى , تعصبات نژادى و محلى و قومى و قبیله اى وجود نداشته باشد . حضرت على ( ع ) مى فرماید : » انما اخاف علیکم اثنین : اتباع الهوى و طول الامل اما اتباع الهوى فیصتدعن الحق از دو چیز بر شما مى ترسم : یکى از پیروى هواى نفس و دیگرى آرزوى دراز . زیرا پیروى هواى نفس , انسان را از حق باز مى دارد . . . « . مرحوم علامه امینى در کتاب » الغدیر « از رسول خدا ( ص ) نقل مى کند : » من استعمل عاملا من المسلمین و هو یعلم ان فیهم اولى بذلک منه و اعلم بکتاب الله و سنه نبیه فقد خان الله و رسوله و جمیع المسلمین هر کس از بین مسلمانان عامل را بر سر کار بیاورد و بداند که در بین مسلمین فردى وجود دارد که او براى این کار سزاوارتر و به کتاب خدا و سنت پیغمبر ( ص ) آشناتر است , آن کس به خدا و رسول خدا و جمیع امت اسلامى خیانت کرده است « , ( الغدیر , ج , 8 ص 291 ) . - دو , وظیفه دوم این است که فردى را که مى خواهند انتخاب کنند , کاملا شناخته باشند و از دیانت , صداقت , توان انجام مسؤولیت و میزان کارآیى او را براى کارى که انتخاب مى کند . مطمئن باشند براى رسیدن به این تشخیص نیاز به شناخت معیارها و ملاکات تشخیص اصلح مى باشد و نمى توان به شرایطى که در قانون اساسى براى رئیس جمهورى یا نمایندگان ذکر شده , اکتفا نمود زیرا آنها حداقل شرایط مى باشد , حال آن که در اسلام , امر زعامت بسیار مهم است و کسى که عهده دار زعامت مسلمین مى شود , باید واجد بیش ترین شرایط باشد . در اسلام براى زمامداران و مسؤولین حکومت , شرایط بسیارى هست که نمونه هایى از آنها را ذکر مى کنیم : پیامبر ( ص ) مى فرماید : » امامت و پیشوایى ( ریاست بر مردم ) جز براى شخصى که در او سه خصلت باشد شایسته نیست : اول , اهل ورع و پارسایى است که او را از نافرمانى خدا باز دارد . دوم , حلم و بردبارى است که بتواند خشم خود را مهار کند . سوم , حسن سلوک و خوش رفتارى با مردم است . به طورى که براى ملت , مانند پدرى مهربان باشد « , ( اصول کافى , ج , 1 ص 407 ) . حضرت على ( ع ) در عهدنامه خود به مالک اشتر درباره روش انتخاب و صفات کارمندان و کارگزاران چنین مى فرمایند : » ثم انظر فى امور عمالک فاستعملهم اختیارا ولا تولهم محاباه واثره فانهما جماع من ثعب الجور والخیانه و توخ منهم اهل التجربه والحیاء من اهل البیوتات الصالحه والقدم فى الاسلام المتقدمه . . . در امور و کارهاى کارمندان و کارگزاران خود دقت کن و پس از این که آنها را امتحان نمودى , به کار بگمار و در تعیین آنان چنین کن : قبل از این که آنها را به کار بگمارى , آنان را مورد آزمایش و امتحان قرار بده . به سبب تمایل به شخص , کسى را به کارى منصوب مکن . خودسرانه و بدون مشورت و یا استبداد رأى , آنها را به کار مگمار زیرا این گونه انتخاب خود ظلم و خیانت است « . براى انتخاب کارمندان و کارگزاران دولت , این گونه افراد را انتخاب کن : افرادى که اهل تجربه اند و در کشاکش کارها , ساخته و پرداخته شده اند . داراى صیانت نفس و اهل شرم و حیا و عفت و از خاندان هاى پاک دامن و صالح باشند و حسن سابقه آنها در اسلام , بیش از دیگران باشد . چون این افراد با این صفات شایسته اند , از نظر فضایل اخلاقى در درجه اعلاى کرامت نفس قرار دارند و آبرومندند و داراى شخصیت و علاقمند به حفظ صیانت و پاکى نفس و روح خویشند و کم ترین طمع را دارند . مدیر و دوراندیشند و در کارها و مسائل عمیق و ژرف نگرند « , ( نهج البلاغه , نامه 53 ) . با مراجعه به آیات و احادیث و روایات ائمه معصومین ( ع ) مى توان شرایط ذیل را براى تشخیص کاندیداى اصلح بیان نمود : 1 - با تقوا و پرهیزکار , عادل و پارسا و پرهیز از هرگونه معصیت و گناه . 2 - داراى حلم و بردبارى و حسن اخلاق و خوش رفتارى با مردم و زیردستان . 3 - داراى زندگى ساده و بى آلایش و بى اعتنا به جلوه هاى فریبنده دنیا , توأم با رعایت عفت و پاک دامنى در خانواده . امام على ( ع ) مى فرمایند : » و ان عملک لیس بطعمه و لکنه فى عنقک امانه حکمرانى براى تو طعمه و خوراک نیست , بلکه برگردن تو امانت است « , ( نهج البلاغه , نامه 5 ) . 4 - پاى بند به اجراى سنت هاى دینى و انجام واجبات الهى . 5 - داراى دانش کافى و آگاهى از فقه اسلامى همراه با بینش عمیق سیاسى و مدیریت کافى و حسن تدبیر براى اداره امور جامعه . 6 - از اسباب نامشروع ( تخریب , اسراف در تبلیغات و . . . ) براى پیروزى بر رقیب استفاده ننماید . حضرت على ( ع ) در مقابل کسانى که پیشنهاد مى دادند براى جذب افراد و جلوگیرى از خطر احتمالى به بعضى از آنها سهم بیشترى از بیت المال بدهد , مى فرمایند : » اتأمرونى ان اطلب النصر بالجور فیمن ولیت علیه به من دستور مى دهید که با جور طلب یارى نمایم « , ( نهج البلاغه , خطبه 126 ) . 7 - در همه حال مصلحت نظام اسلامى , وحدت و منافع و امنیت ملى را بر مصالح گروهى و جناحى و شخصى خود , مقدم بدارد . 8 - براساس آیه کریمه » اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولى الامر منکم « , ( نساء , آیه 59 ) همیشه مطیع محض ولایت فقیه بوده , در راستاى خط امام و رهبرى قدم بردارد . 9 - دشمن ستیز , دوستدار حق و مخالف باطل باشد : » یا ایها الذین آمنوا لاتتخذوا الیهود والنصارى اولیاء « , ( مائده , آیه 51 ) » یا ایها الذین آمنوا لاتتخذوا آبائکم و اخوانکم اولیاء « , ( توبه , آیه 23 ) » اشداءح على الکفار , رحماءح بینهم « , ( فتح , آیه 29 ) 10 - رسول خدا ( ص ) مى فرماید : » من تقدم على قوم من المسلمین و هو یرى ان فیهم من هو افضل منه فقد خان الله و رسوله والمسلمین هر کسى خود را بر قومى مقدم بدارد در حالى که بداند در بین آن ملت فاضل تر از او براى آن کار وجود دارد , آن شخص به خدا و رسول و جمیع مسلمانان خیانت کرده است « , ( الغدیر , ج , 8 ص 291 ) . بنابراین اگر مسلمان متعهد و واجد شرایط لازم , نامزد ریاست شود , ولى رفیق و رقیب خود را از خود متعهدتر و شایسته تر براى تصدى آن مسؤولیت بداند , چه بسا وظیفه و واجب شرعى این باشد که به نفع او کنار برود . دومین مرحله بعد از شناخت معیارها و شرایط کاندیداى اصلح , شناسایى و تشخیص مصداق آن مى باشد . براى تعیین مصداق , باید بررسى شود : الف ) تشخیص وجود شرایط و ملاکات اخلاقى , دینى , تعهد و . . . در فرد مورد نظر و برترى او نسبت به سایر کاندیداها . در این باره باید گفت که شناخت کامل مسائل معنوى , اعتقادى , تقوا و . . . در افراد کار بسیار دقیق و حساس است . تا انسان بافردى معاشرت طولانى و نشست و برخاست کافى نداشته باشد , و او را در حالت هاى مختلف و زمینه هاى گوناگون آزمایش نکرده باشد , نمى تواند به نتیجه برسد لذا باید با مرور بر سابقه زندگى فرد و کسب اطلاعات از افرادى که او را در این زمینه ها کاملا مى شناسند , آگاهى لازم را به دست آورد . ب ) تشخیص میزان کارآیى , تخصص , توان مدیریتى و . . . براى این کار نیز باید با سوابق علمى و تحصیلى , سوابق اجرایى و . . . آشنایى کامل داشته باشد و یا از افراد مورد اطمینان و گروه هاى مطمئن کسب آگاهى نماید . در هر صورت , تشخیص حق و باطل و یا شناخت کاندیداى اصلح , با توجه به شناخت معیار حق و شرایط و صفات نمایندگان اصلح , ممکن مى باشد . اگر فردى نتوانست خودش مصادیق را تشخیص دهد , لازم است به آگاهان عادل و خبره مراجعه کند و براساس شناخت و معرفت کامل وظایف اجتماعى خود را سامان دهد . براى آگاهى بیشتر . ک : 1 - احمدرضا کشورى , اصول سیاسى اسلام در عهدنامه امام على ( ع ) 2 - على اکبر علیخانى , توسعه سیاسى از دیدگاه امام على ( ع ) 3 - انتخابات از نظر اسلامى و قانون اساسى , ماهنامه پاسدار اسلام .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه