چگونه از از ريا و دوروئي و خودنمايي دور شويم؟

آشنايي انگيزه هاي خودنمايي مي تواند كمك بسيار خوبي براي درمان آن باشد پس بهتر است در ابتدا با اين انگيزه ها آشنا شويم و بعد متناسب با هر كدام راه حلي بيان داريم. البته قبل از بحث لازم است بگوييم كه خودنمايي مي تواند در لباس علم، مهمانداري، ورزش و عبادت و... ظاهر شود. 1. ستايش خواهي؛ ميل به خودنمايي، خواستاري جلب توجه، دوستداري سرشناس شدن و مقبوليت اجتماعي از نيازهاي عاطفي و رواني افراد به شمار مي رود اما در جوان اين ميل زنده تر و فعال تر است.[1] درمان كلي: ما بايد مراقب باشيم كه اين ميل را به مسائل عبادي و بندگي سرايت ندهيم اما در بقيه كارها تا حدي اين ميل پذيرفته شده است و حتي باعث رشد مي گردد. مثلاً اشكالي ندارد فرد مثلاً با كار هنري و يا درخشيدن در يك كار اين ميل را ارضا كند البته اين كار بايد به گونه انجام شود كه باعث خودخواهي و غرور نشود. 2. احساس حقارت: ضعف ها و زبوني ها، كمبودها و نارسايي ها، ناداري ها و ناتواني ها و بالاخره كاستي ها و عقب ماندگي ها در زندگي عموم افراد مسايلي هستند كه آنان را به احساس كمتري و كوچكي و حقارت وا مي دارد[2] حال گاهي افراد براي جبران اين كمبودها دست به «اعمال جبراني» مي زند تا اعلام كند كه من چيزي كم ندارم و... اما اغلب اين جبران مشكلاتي به پا مي آورد فردي كه از درون احساس پوچي مي كند به هر ترفندي چنگ مي زند تا از آن نجات يابد امّا همه بي فايده اند. او بيشتر تلاش مي كند به ديگران بنماياند كه او چيزي كم ندارد[3] و اين خودنمايي و تظاهر را در لباس، گفتار و نوع كلمات، شيوه هاي رفتاري حتي در عبادات نشان مي دهد. درمان: از منظر روان شناسي عقده حقارت از وجود نقص در بدن، محروميت روحي و مادي. رفتار خشن اطرافيان لغزش هاي اخلاقي و تداعي و تجديد خاطر آنها و وجود يك خاطره تلخ و حادثه غمبار رخ مي دهد البته هميشه عقده حقارت به شكل خودنمايي و تظاهر خود را نشان نمي دهد گاهي باعث گوشه نشيني، خودخوري و سرانجام افسردگي مي گردد.[4] در درمان بايد به اين نكته توجه داشت كه: توجه كنيم كه: 1. احساس حقارت: زنگ خطر و موهبتي است كه انسان را مي تواند آگاه كند تا او با اراده خود دنبال حل مشكل بر آيد. 2. عقدة حقارت: عقده حقارت وقتي است كه انسان در ابتدا احساس حقارت مي كند و بعد او در پي درمان بر نمي آيد و آن را قبول مي كند و براي خود بازگو مي كند. پس جلوي خطر را زودتر بگيريم: احساس حقارت ادراك حقارت عقده حقارت. دكتر ب رامينس مي گويد هنگامي كه به حقارت و عدم كفايت خود معتقد شديم خود را زنداني كرده ايم.[5] بهترين راه درمان : 1. انسان بايد از خود و استعدادهايش ارزيابي بالاي كند سرمايه توانائي هاي ما محدود نيست اگر نقصي در جسم و روحمان داريم. سعي كنيم استعدادهاي بالقوه مثبتمان را بسيج كنيم و به مسير خود حركت دهيم. موفقيت هاي جانبازان، معلولين و... سرمشق ماست. 2. گاهي فراموشي گذشته خود نعمت است. اين امر باعث آرامش خاطر انسان مي شود گاهي لازم است انسان با مشكلات كنار بيايد گذشته تلخ خود را فراموش كند و واقع بين باشد تا درمان شود. 3. جايگزين كردن افكار مثبت در ذهن، تلقين مثبت، استفاده از كلمات با بار هيجاني مثبت (عدم همنشيني با افراد منفي باف) 4. تلاش و كار (بهترين درمان است)، كار جسم را ورزيده، روح را بانشاط و... مي كند امروزه كاردرماني به عنوان يكي از درمان هاي موفق در افسردگي، اضطراب، حقارت و... به شمار مي رود.[6] 3. اختلال شخصيت نمايشي: ويژگي اصلي اين اختلال رفتار توجه طلبانه و هيجان پذيري «مفرط و فراگير» است اين الگو در اوايل بزرگسالي و در زمينه هاي گوناگون ظاهر مي شود از جمله اختلال هاي ديگري كه جنبه تظاهر دارد. اختلال شخصيت خودشيفته و اختلال ساختگي (تمارض) است.[7] درمان: اين بيماري ها با مراجعه به مشاوره هاي روان شناسي و انجام تمرين هاي خودياري اي كه مشاور به انسان مي دهد قابل درمان است اين قسم (اختلالات شخصيت نمايشي، خودشيفته و ساختگي) از موارد قبلي بسيار وخيم تر است كه روان درماني و گاهي دارودرماني مي طلبد. و اراده فرد و كمك اطرافيان در حل اين مشكل بسيار مهم است. 4. جلب منفعت و دفع ضرر: گاهي انسان بخاطر كسب منفعت و دفع ضرر در ديگران تظاهر و خودنمايي و ريا مي كند در كارهاي خير لازم به ظاهرسازي دروغين نيست اما برخي براي جلب منفعت و دفع خطر و ضرر از اين ترفندها كمك مي گيرند ( يكي از راه هايي كه دشمن و شيطان از آن براي فريب استفاده مي كند همين راه است) طبق آنچه گفته شده بايد بگوئيم ريا و تظاهر مذموم اغلب بخاطر احساس حقارت، عدم ارزشمندي و عزت نفس، غفلت از استعدادهاي بالفعل و بالقوه،و فزون خواهي و هواي نفس پديد مي آيد. حضرت علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايند: (نفاق المرء من ذل يجده في نفسه؛ دورويي و تظاهر فرد بخاطر احساس كوچكي اي است كه فرد در خود احساس مي كند)[8] برخي از راه هاي ديگر درمان 1. توجه به جايگاه و مقام و منزلت خود، خليفه الله، مسجود ملائك. رسد آدمي به جايي كه به جز خدا نبيند بنگر تا چه حد است مقام آدميت 2. صلوات بر پيامبر و اهل بيت ـ عليهم السلام ـ پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمودند صلوات بر من و اهل بيتم ـ عليهم السلام ـ نفاق را ذائل مي كند. الصلاة علي و علي اهل بيتي تذهب بالنفاق.[9] 3. توجه به اينكه ريا لذت آني و رضايت مخلوق را در پي دارد كه هر دو گذراست ولي اخلاص لذت عقلي و رضايت خداوند و كمال فرد را در پي دارد كه جاويد و ماندگار است. 4. توجه به توبيخ خداوند روز قيامت كه به بنده اش مي گويد ثواب عملت را از آن كسي بخواه كه برايش عمل انجام داديد (ر.ك: معراج السعادة) 5. فرد رياكار بخاطر تعارضي كه در درون (وجدان) و رفتار بيروني دارد اعمالش را به طور واضح (اغلب اوقات) مشخص است كه رياكارانه است به همين خاطر بيشتر مردم به او با ديد منفي نگاه مي كنند و او از محبوبيت دلخواه برخوردار نمي شود و برخي 6. مبارزه با خودخواهي صفات منفي همه ريشه در خودخواهي دارند[10] (مبارزه با خود صفت و مبارزه با خودخواهي اگر با خود صفت به تنهايي مبارزه شود و حس خودخواهي باقي مانده باشد باز هم صفت ريا از آن رشد مي كند) 7. كوشش در تقويت فضائل و انجام عبادات. چون بين فضائل و رذائل تلازم است هر قدر كفه فضائل سنگين تر شود كفه رذايل سبك تر و بي وزن تر مي گردد (تقويت فضائل = تضعيف رذائل)[11] 8. معاشرت با افراد مخلص (او باعث تقويت روحي انسان مي شود و خود يك الگو عملي زنده براي حركت ماست) 9. دعا و توسل به اهل بيت ـ عليهم السلام ـ جهت خلاصي از شرّ شيطان و هواي نفس و درخواست توفيق عمل خالصانه. 10. ازدياد بينش و آگاهي درباره هدف خلقت، حقيقت عبوديت، صفات خدا و... 11. خودتشويقي (هنگام انجام عمل خالصانه) و خودتنبيهي (هنگام تظاهر مثل انفاق كردن، كمك اضافي به پدر و مادر در كارهاي منزل) 12. تلقين اين كه عمل رياكارانه عمل پوچي است. 13. ذكر گفتن مدام (باعث غفلت زدايي مي گردد) صلوات، لا اله الا الله و... . 14. توجه به اينكه حقيقت ريا استهزاء و تمسخر خداست (نديدن و لحاظ كردن خدايي كه ناظر است)[12] منابع جهت مطالعه بيشتر:‌ 1. بازگشت از ريا به اخلاص، عباس خدايي، نشر جلي. 2. دوچهرگان، محمد حسيني، بوستان كتاب. پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمودند: صلوات و بر من و اهل بيت من ـ عليهم السلام ـ نفاق را از بين مي برد. ميزان الحكمه، ج 4، ص 3344--------------------------------------------------------------------------------[1] . دنياي جوان، دكتر علي قائمي، انتشارات سازمان ملي جوانان، ص 140. [2] . نيازهاي جوانان، احمد صادقي اردستاني، قم، نشر خرم، 1376، ص 231. [3] . آدلر مي گويد خودنمايي واكنش است در برابر احساس حقارت واقعي يا خيالي، ر.ك: خود و ناخود، محمود اكبري، نشر سماء 1381، ص 154. [4] . نيازهاي جوان، ص 232. [5] . همان، ص 249-245، (اقتباس). [6] . همان، ص 249-245، (اقتباس). [7] . اختلال هاي رواني DSM-4-IR، دكتر محمدرضا نيكخو، 1381، انتشارات سخن، ص 7680 و 1044 و 1039 اقتباس. [8] . ميزان الحكمه، محمدي ري شهري، چهار جلدي، ج 4، ص 3338، دارالحديث، قم. [9] . همان، ص 3344. [10] . اخلاق اسلامي، محمدعلي سادات، 1368، چاپ ششم، نشر سمت، ص 265 (اقتباس). [11] . همان، ص 266. [12] . خلاصه معراج السعاده، شيخ عباس قمي، مؤسسه در راه حق. .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه