با افرادي كه نسبت به نماز سهل انگاري مي‌كنند چه رفتاري مي‌توان كرد؟

هنگامي كه در حركت‌هاي آگاهانه و رفتار‌هاي انساني خود دقت مي‌كنيم در مي‌يابيم كه دو دسته از عوامل در آن‌ها نقش اساسي ايفا مي‌كنند:1. عوامل شناختيعواملي كه موجب مي‌شوند انسان مطلبي را بفهمد و بپذيرد.2. عوامل درونيشايد تأثير اين عوامل در رفتار ما بيشتر از عامل هاي شناخت باشد.احساسات، تمايلات و غرايز عواملي هستند كه ميل به حركت را در انسان به وجود مي‌آورند و عشق به انجام كار را ايجاد مي‌كنند. تا اين عوامل نباشند كار انجام نمي‌گيرد. انسان با اين که به يقين مي داند كه مثلاً فلان غذا براي بدن او مفيد است معمولا تا اشتها نداشته باشد سراغ خوردن آن غذا نمي‌رود. هرچند شخص بداند فلان حركت خوب است تا انگيزه براي انجام آن حركت نداشته باشد حركتي انجام نمي‌دهد.مشكل كجاست؟انساني كه نسبت به يك حركت اعم از عبادي، اخلاقي، اجتماعي، فرهنگي، خانوادگي و ... كوتاهي و سهل‌انگاري مي‌كند، قبل از اقدام به ارشاد و هدايت او بايد علت را ريشه يابي كرد؛ همان طور كه پزشك قبل از نسخه نوشتن به بررسي علائم، علل و زمينه‌هاي بروز آن بيماري مي‌پردازد.مشكل شناختيبايد بررسي کرد کسي كه نسبت به نماز سهل انگاري مي‌كند آيا از ناحيه شناخت دچار ضعف است يا نه؟ چقدر نسبت به نماز آگاهي دارد؟ آيا از نكات ذيل در رابطه با نماز آگاهي دارد؟:1. اهميت و جايگاه والاي نماز در ديننماز اولين سؤال در قيامت است؛ اگر پذيرفته نشود كارهاي ديگر نيز پذيرفته نمي‌شوند.[1]2. آثار و بركات نماز: نمازاهرم استعانت در غم‌ها و مشكلات است، خداوند مي‌فرمايد: «از صبر و نماز در مشكلات كمك بگيريد.»[2]3. آثار كم توجهي به نمازكوتاهي عمر، كمي روزي (مادي و معنوي)، كم ارزشي اعمال نيك، مرگ ذلت‌بار، از بين رفتن چهره معنوي، عدم استجابت دعا، ابتلا به بيماري سختي كه شخص با گرسنگي و تشنگي از دنيا مي‌رود، عذاب سخت در قبر، سخت‌گيري مأمورين حساب در قيامت، تنگي و تاريكي قبر، نزديك شدن شيطان به شخص بي نماز و ... از جمله آثار کم توجهي به نماز است.[3]4. آثار ترك نمازهر كه از روي عمد و توجه نماز را رها كند، از اسلام خارج شده و كافر است.[4]5. فلسفه عبادت و نمازچرا بايد عبادت كنيم؟ چرا بايد به صورت نماز عبادت كنيم؟اگر مشكل در اين قسمت باشد مي‌توان با جلسات صميمانه، شركت در مجالس سخنراني، تشويق به مطالعه كتب، شنيدن نوارهاي سخنراني، معاشرت با اهل علم و تقوا، اين مسأله را تقويت نمود.مشكل درونيممكن است كسي به همه مطالب فوق بلكه بيشتر آنها آگاهي داشته؛ اما مشكلات دروني و رواني ذيل گريبان او را گرفته باشد.1. غفلت و غرور2. ضعف اراده3. عدم تمرين دهي و تربيت ديني از طرف خانواده4. داشتن الگوهاي محبوب اما بي‌نماز5. عقده گشايي و مخالفت با ديگراندر اثر سخت‌گيري‌هاي بي­جا و يا شكستن عزت نفس و غرور و يا تحقير در مقابل ديگران سعي در عقده­گشايي مي­کند مثلاً پدر او سخت‌گير بوده و او را با ضرب و جرح به نماز وا مي‌داشته ، او هم براي مخالفت با پدر كه نسبت به نماز حساس بوده، نماز را كنار گذاشته است.6. خجالت و حياي نابجا به سبب تمسخر ديگران.موانع1. گناه: غرق شدن در گناهان و مفاسد، حال عبادت و ذكر را از انسان مي‌گيرد.2. دوستان ناباب و فاسد: گاهي دوستان بي‌نماز، انسان را از نماز خواندن باز مي‌دارند و او نيز براي همرنگي با آنان يا ضعف اراده و ... از آنان تبعيت مي‌كند.3. خستگي طاقت فرساي ناشي از كار زياد.مناسب‌ترين شيوه برخوردبرخورد انسان با شخص بي­توجه به نماز با در نظر گرفتن علل متعدد، متفاوت خواهد بود. پيداكردن مناسب‌ترين و مؤثرترين شيوه برخورد هنگامي ميسر خواهد بود كه علت را شناسايي كرده باشيم، از آنجا كه مشخصات شخص سهل انگار به نماز و علل آن براي ما مجهول است، ارائه راه مناسب ميسر نيست. ارتباط و سؤال مكرر شما به همراه معرفي شرايط سني و خانوادگي و ... شخص مورد نظر اين امر را ممكن مي­نمايد و ما را در ارائه مؤثرترين شيوه برخورد ياري مي‌نمايد.اصول كلي در برخورد1. اصل تدريجي بودن تربيت ديني: نبايد انتظار داشت که شخص، سريع متحول شود و بايد با صبر و حوصله كار را ادامه داد.2. اصل محبت: رفتار، گفتار و حتي نگاه انسان بايد محبت­آميز باشد تا در دل او نفوذ كند.3. اصل احترام: در خيرخواهي و نصيحت بايد مراقب بود لحن آمرانه نداشته باشيم.4. اصل تواضع: خود برتر بيني نداشته باشيم، او مطمئن مي­شود براي عشق به او مي‌خواهيد او را به نماز مقيد سازيد.5. اصل آماده سازي و ايجاد زمينه: از تذكر بي­جا، انتقاد صريح و زياد در مقابل ديگران پرهيز كنيم.6. اصل ملايمت و مدارا همراه با قاطعيت: توصيه‌ها و تذكرها نبايد تند و خشن باشد؛ بلكه با زبان نرم، شيرين و زيباترين الفاظ، منتها با قاطعيت باشد.7. اصل معرفي الگوها: با معرفي کردن الگوهاي خوب و بد و حذف الگوهاي بد، با افراد و خانواده‌هايي كه به نماز مقيد هستند معاشرت كنيد.8. اصل تقويت صفات مثبت و تكريم شخصيت فرد مقابل.9. اصل تعادل در انذار و تبشير: انسان بايد به موقع از بشارت‌ها (بهشت، قرب الهي و ... ) و انذارها (عذاب خدا، دوري از رحمت او و ...) استفاده كند.10. اصل تداوم و تكرار: ارشاد و هدايت بايد با يك برنامه منظم و منسجم و كارشناسي شده باشد.12. اصل استفاده از دو نيروي عقل و احساس: (مثلا مي‌توانيد از كرامات علما و عرفايي مثل مرحوم نخودكي اصفهاني با مطالعه كتاب نشان از بي‌نشان‌ها و ... او را تشويق كنيد).13. اصل مخاطب شناسي: برنامه تربيتي بايد متناسب با سن و جنس و سطح تحصيلات و ... باشد.14. اصل توكل به خدا: مؤثر واقعي خداست. خداوند متعال مي‌فرمايد: «چنين نيست كه هركس را بخواهي بتواني هدايت كني؛ لكن خدا هركه را بخواهد هدايت مي‌كند و او به حال آنان كه قابل هدايتند آگاه‌تر است.»[5]معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. هزار و يك نكته درباره نماز، حسين ديلمي، انتشارات پارسايان قم.2. قرآن و تبليغ، محسن قرائتي، مركز فرهنگي درس‌هايي از قرآن.3. سيره تربيتي پيامبر و اهل بيت ـ عليهم السلام ـ : تربيت ديني؛ محمد داوودي؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.4. روش هاي آسيب زا در تربيت ديني؛ محمد رضا قائمي مقدم؛ قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه