در مقابل افراد فخرفروش و متکبر چگونه رفتار کنیم؟

با تشکر از اعتماد و ارتباط مجدد شما با این مجموعه.تواضع و فروتنی از صفات برجسته ای است که مورد تأکید اسلام می باشد. چرا که انسان متواضع هیچگاه خود را برتر از دیگران نمی داند و با ابراز تواضع خود در پیشگاه بیکران الهی، مدام به تمرین بندگی می پردازد و صفت بنده بودن را به نمایش می گذارد. هرچند مزیّن شدن به این صفت کار آسانی نبوده و به تمرین بسیار نیازمند است، هدفی است که می توان با تمرین و مراقبت به آن نائل آمد.اما در مورد سؤالی که پرسیدید باید گفت: به لحاظ اخلاقی وجود صفت کبر و خودپسندی نوعی بیماری و چالش بزرگ اخلاقی و نفسانی تلقی می شود. بیماری که باید با تواضع و فروتنی معالجه گردد. در صورتی که منظورتان این است که چنین شخصی را چگونه باید راهنمایی کرد، باید گفت در صورتی که تحمل شنیدن انتقاد را دارد باید ابتدا به صورت غیرمستقیم یا مستقیم با او در زمینه رفتارش صحبت کنید و از او بخواهید که رفتار خود را ترک کند. چرا که در اکثر موارد که انسان ناخواسته به تکبر و خود برتر بینی مبتلا می شود، اگر از ناحیه دوستان و نزدیکان به بدی و زشتی این صفت آگاه و ملتفت شود، به راحتی می تواند این صفت را از بین برد. به عنوان مثال در شیوه غیرمستقیم می­توانید وقتی او دارد از خودش تعریف می­کند و یا کاری را انجام می دهد که نشان دهنده این صفت است، به شوخی به او بگویید: « شما که همیشه هوای خودتان را دارید»؛ یا «چقدر از خودتان تعریف می­کنید» و ... تا متوجه شود که رفتارش توجه دیگران را به خود جلب کرده و دیگران او را آدم خودبین و متکبری می­دانند؛ یا می­توانید گاهی که سر صحبت باز می­شود به او بگویید که خیلی از آدم متکبر و کسی که مدام از خودش تعریف می­کند بدتان می­آید و... .در شیوه مستقیم هم می­توانید برای اینکه ابتدا ظرفیت پذیرش انتقاد را در مخاطب به وجود بیاورید ابتدا از او تعریف کنید و از امتیازات و صفات خوبش بگویید و بگویید که به او علاقه دارید و قصد بدی ندارید. آنگاه اشاره کنید که این رفتار او باعث می­شود که دیگران نظر بدی نسبت به او داشته باشند و شخصیت او در نظر دیگران پایین بیاید و... .اما اگر امیدی به اصلاح او ندارید و راههایی را قبلا در پیش گرفتید و حالا می خواهید بدانید که چه واکنشی در مقابل این صفت انجام دهید، بهترین کار برای اینکه ناراحتی و درگیری پیش نیاید یا رفتار او به شما سرایت نکند این است که، در حد امکان ارتباط خود را با او کم کنید؛ تا هم تحت تأثیر رفتار او قرار نگیرید و هم اینکه حرفها و حرکات او باعث رنجش و ناراحتی شما نشود و همچنین با این کار به بدی و زشتی رفتارش پی برد.یکی از راههایی که در احادیث برای مقابله و برخورد با متکبر بیان شده است، روش مقابله به مثل می باشد. در این روش انسان با روشی مشابه آنچه که فرد متکبر در رفتارش سر می زند، با متکبر رفتار می کند و سعی می کند تا با این کار او را نسبت به زشتی عملش آگاه کند.پیامبر اکرم(ص) مى فرمایند: (اذا رایتم المتواضعین من امتى فتواضعوا لهم , رایتم المتکبرین فتکبروا علیهم , فان ذالک لهم مذله و صغا؛ آن گاه که به انسانهاى مؤمن متواضع برخوردید، با آنان تواضع کنید، ولى اگر به انسانهاى متکبر برخورد نمودید با آنان تکبر ورزید. زیرا این روش, براى آنان خوارى و حقارت مى آورد».( جامع السعادات , 1.363).همانطور که گفتیم هدف از تکبر در برابر متکبر متوجه کردن و بیداری بخشیدن به او در برابر این صفت ناپسند می باشد. در واقع با این کار می خواهیم این صفت بد در او برطرف شود. در منابع دینى از فروتنى در برابر فردى که خود را بزرگ مى پندارد و به دیگران به دیده تحقیر مى نگرد منع و نهى شده است زیرا این گونه تواضع , موجب پستى و ذلت مسلمان است. به علاوه تواضع در برابرانسان خودبین و متکبر، چه بسا عامل افزایش حالت تکبراو مى گردد و چنین گمان مى کند که واقعا بزرگ و برتر و لایق تکریم و احترام دیگران است . در نتیجه خوددارى از فروتنى در برابر متکبر موجب آن مى گردد که وى به خود آید و متنبه شود و دست از کارهاى ناپسندش بردارد و از بند اسارت نفس رهایى یابد. ازاین روى , نه تنها در برابر چنین انسانى نباید تواضع کرد, بلکه یکى از مواردى که تکبر براى مومنان جایز و روا شمرده شده است , تکبر در برخورد با متکبران است. بنابراین اگر امیدی برای هدایت و آگاه کردن متکبر نسبت به تکبرش ندارید، سعی کنید اولا با کم کردن ارتباط خود را از ترکشهای این صفت ناپسند مصون بدارید و ثانیا چناچه روایات نیز اشاره دارند، با رفتاری مشابه (متکبرانه) او را به زشتی و بدی عملش راهنمایی کنید.ما نیز امیدواریم در انجام وظایفتان پیروز و سربلند باشید و موفقیت روز افزونتان را از خداوند خواستاریم. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه