در کلامی از قنبر غلام حضرت علی(علیه السلام) آمده است که: (مولاى من آن‌کسى است ...دو مرتبه با رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بیعت کرد، دو مرتبه هجرت کرد...) منظور از دو بار بیعت و دو هجرت چیست؟

پاسخ: این عبارت به جز انچه فرمودید در جاهای دیگر آمده است از جمله در خطبه امام سجاد(علیه السلام) در شام که می فرمایند: «أَنَا ابْنُ مَنْ ضَرَبَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ بِسَيْفَيْنِ وَ طَعَنَ بِرُمْحَيْنِ وَ هَاجَرَ الْهِجْرَتَيْنِ وَ بَايَعَ الْبَيْعَتَيْنِ وَ قَاتَلَ بِبَدْرٍ وَ حُنَيْنٍ وَ لَم یَکفُر بِالله طَرفَه عَین‏» (1)ترجمه:من پسر آن کسی هستم که برابر پیامبر با دو شمشیر و با دو نیزه می رزمید، و دو بار هجرت و دو بار بیعت کرد، و در بدر و حنین با کافران جنگید، و به اندازه چشم بر هم زدنی به خدا کفر نورزید.در مورد "بايع البيعتين" ؛ اين جمله از امام علي(علیه السلام) در محاجه با معاويه آمده «وَ بَايَعَ الْبَيْعَتَيْنِ كِلْتَيْهِمَا بَيْعَةَ الرِّضْوَانِ وَ بَيْعَةَ الْفَتْحِ وَ أَنْتَ يَا مُعَاوِيَةُ بِالْأُولَى كَافِرٌ وَ بِالْأُخْرَى نَاكِثٌ» (2) كه من در دو بيعت شركت كردم كه تو نسبت به اولي "كافر" بودي و آن بيعت رضوان در سال ششم هجري در صلح حيبيه بود كه معاويه در اين زمان از مشركان و كافران به اين بيعت بود و بيعت دوم بیعت بعد از فتح مكه است كه گر چه معاويه هم در اين بيعت شركت داشته، ولي نسبت به آن ناكث و بيعت شكن بوده است منظور از دو هجرت: قطعا يكي از آنها هجرت امام علي(علیه السلام) از مكه به مدينه است. ولي هجرت ديگر ايشان كدام است، قطعي نيست زيرا ايشان از مهاجران به حبشه نبود و هجرت ديگري هم سراغ نداريم مگر هجرت از بدي كه امام در اين هجرت پيشقدم بوده و مرتبه اش قابل دستيابي نمي باشد. در بعضي نقل ها از ابن عباس رسيده كه امام علي(علیه السلام) با برادرش جعفر به حبشه هجرت كرده است و از حبشه به مدينه آمده است(3) ولي اين نقل ضعيف است چون در هيچ تاريخ معتبري از امام علي(علیه السلام) به عنوان هجرت به حبشه نام برده نشده است و علاوه اين كه امام از مكه به مدينه هجرت كرده و در سال هايي كه مهاجران در حبشه بودند، كنار پيامبر(صلی الله علیه وآله) بوده و اصولا از افتخارات امام علي(علیه السلام) اين است كه هيچ گاه از پيامبر(صلی الله علیه وآله) جدا نشده مگر در مأموريت هايي كه از جانب پيامبر(صلی الله علیه وآله) به ايشان واگذار مي گرديده است و ايشان تحت امر هيچ كس ديگري غير از پيامبر قرار نگرفته اند و در هجرت به حبشه برادرش جعفر امير بود. بعضي نيز هجرت اول را هجرت از مكه به شعب ابي طالب در سال هاي عسرت مسلمانان دانسته اند كه پيامبر(صلی الله علیه وآله) به همراه بني هاشم از مكه خارج شده و در شعب ابي طالب سه سال محصور بودند و هجرت ديگر همان هجرت از مكه به مدينه بود.(4) خود حضرت امير المومنين(علیه السلام) در بعضي سخنانشان به اين فضائل اشاره كرده اند: «أَنَا الَّذِي هَاجَرْتُ الْهِجْرَتَيْنِ وَ بَايَعْتُ الْبَيْعَتَيْنِ .‏»(5)؛ من كسي هستم كه دو هجرت كردم و دو بار بيعت كردم. .

كانون گفتگوی قرآنی

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/27

لینک کوتاه