این که خداوند ارحم الراحمین و حتی از مادر مهربان تر است امرى قطعى و مسلم است. بلکه مهربانى هاى پدر مادر و ... همه جلوه هایى ازرحمت و عنایت الهى است. چه اوست که این همه عشق و محبت را در ضمیر والدین به صورت غریزى نهاده است تاآنان با میل و علاقه تمام تلاش خود را در جهت رشد فرزندان خود به کار گیرند. لیکن باید متوجه این نکته بود که: ۱. بین محبت هاى الهى و غیر الهى تفاوتى عمده وجود دارد و آن این است که: محبت والدین و دیگر انسان ها غالبا احساسىبیش نیست و در برخى از موارد برخلاف حکم عقل حق و عدالت عمل مى کند.

این که خداوند ارحم الراحمین و حتی از مادر مهربان تر است امرى قطعى و مسلم است. بلکه مهربانى هاى پدر مادر و ... همه جلوه هایى ازرحمت و عنایت الهى است. چه اوست که این همه عشق و محبت را در ضمیر والدین به صورت غریزى نهاده است تاآنان با میل و علاقه تمام تلاش خود را در جهت رشد فرزندان خود به کار گیرند. لیکن باید متوجه این نکته بود که: 1. بین محبت هاى الهى و غیر الهى تفاوتى عمده وجود دارد و آن این است که: محبت والدین و دیگر انسان ها غالبا احساسىبیش نیست و در برخى از موارد برخلاف حکم عقل حق و عدالت عمل مى کند. در حالى که لطف و رحمت الهى هرگزجدا از عدل حکمت و سنت هاى حکیمانه پروردگار در نظام خلقت نیست. بنابراین در اجراى عدالت نباید احساسات و عواطف را به قضاوت کشاند چه آن خود موجب ظلمى بزرگ تر مى شود و فریاد مجرمین را در بسیارى از موارد بایدتنها با شمشیر عدالت پاسخ گفت وگرنه : ترحم بر پلنگ تیز دندان ستمکارى بود بر گوسپندان به علاوه خداوند افرادىرا که لایق باشند از طریق شفاعت توبه و ... مورد لطف و رحمت خویش قرار مى دهد. 2. سختی عذاب آخرت را باید با توجه به کل وضعیت ظام آخرت در نظر گرفت . عالم آخرت اساسا ادراکات قوی تر و خالص تر است و به همین لحاظ هم ادراک عذاب و هم نعمت در سطحی بسیار فراتر و برتر از این جهان است.3. نیز باید ماهیت عذابهاى اخروى را شناخت تا اساس آنها روشن شود ومعلوم گردد که تضادى با عدالت یا رحمت الهى ندارد. به طور خلاصه مى توان گفت: کیفر سه گونه است: 1- تنبیه و عبرت که جنبه اعتبارى و وضعى دارد و باید در آن رابطه بین جرم و کیفر ملاحظه شود. 2- مکافات که اثر وضعى عمل انسان در دنیاست. این گونه کیفرها تکوینى است نه اعتبارى و قراردادى و از همین روتفاوت هایى با نوع اول دارد. ازجمله این که اثریک گناه یک لحظه اى ممکن است عمرى انسان را گرفتار سازد. مانندمریضى که غذاى نامناسبى بخورد و چه بسا همواره گرفتار شود. 3- تجسم عمل .عذاب اخروى از این نوع است؛ یعنى چیزى جز خود عمل نیست که چهره ملکوتى اش در قیامت ظاهر مى شود و انسان با همان اعمالى که انجام داده و سرمایه اى که اندوخته زندگى مى کند. در این جا اگر خوب دقت شود دیگر جایى براى این سوءال نمى ماند که «چرا عذاب شدید یاابدى» است؛ زیرا انسان خود موجودى جاودانه است وعملش نیز به تبع او جاودانگى مى یابد. همان طور که اگر انسان لحظه اى براى کسب دانش صرف کرد و چیزى یادگرفت عمرى با آن دانش زندگى مى کند. بلکه حقیقت او با آن علم تغییر یافته و فرد جاهل دیروز با یک لحظه یادگیرىنسبت به آنچه آموخته عالم است. همین اعمال ملکات و روحیات فرد را مى سازند و خود چهره غیبى و ملکوتى ابدىدارند که در قیامت ظاهر مى شوند و از انسان انفکاک و جدایى ندارند. در واقع عذاب قیامت همان عمل انسان و خلقیات و روحیات پلید و ناری است که بر اثر تداوم و تکرار گناه کسب کرده است. 4. خداوند در قیامت همه گنهکاران را عذاب نمی کند بلکه به هر شکلی که کسی لیاقت و قابلیت رهایی داشته باشد از طریق توبه , غلبه حسنات , مغفرت و شفاعت مورد رحمت قرار می دهد. عذاب مخصوص کسانی است که همه درهای رحمت را به روی خود بسته اند و هیچ زمینه ای برای رهایی خود باقی نگذاشته اند.4. بسیاری از اهل عذاب پس از تحمل شدایدی اگر زمینه نجات پیدا کنند از عذاب رها می شوند و تنها نوادری هستند که هرگز قابلیت رهایی برای خود باقی نگذاشته اند و خدا در حد استحقاقشان آنها را عذاب می کند.براى اطلاع بیشتر ر . ک : عدل الهى. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه