اگر ممکن است رواياتي از رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ درباره جايگاه و مقامات ايشان، بيان کنيد؟

مقام اهل بيت در روايات رواياتي که از رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ درباره مقامات و فضائل ائمه اهل البيت ـ عليهم السلام ـ نقل شده است، به حدي وسيع و گسترده است که حتي ذکر نمونه از هرکدام، در قالب يک نوشتار مختصر و چند صفحهای نميگنجد. لذا ناگزير در اين مختصر، به نقل چند روايت از رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و ائمه طاهرين ـ عليهم السلام ـ بسنده ميشود. پیش از ذکر روایات طرح این مطلب لازم است که روایات وارد شده در مورد اهل بيت عصمت و طهارت ـ عليهم السلام ـ آن گونه که در منابع روایی آمده است ، از نظر موضوع به چند بخش اساسی بر میگردد، که مهم ترينِ آنها بدين شرح است: ـ روايات مفسر آياتِ مربوط به اهل بيت؛ ـ منزلت و جايگاه امام در نزد خداوند متعال؛ ـ علم ائمه و مرجعيت علمي آن بزرگواران؛ ـ عصمت و طهارت اهل بيت؛ ـ باب الله بودن و ولايت تکويني ائمه اطهار؛ ـ مقام امام در قيامت و عالم آخرت؛ ـ افضليت و برتري امام نسبت به همه مردم روي زمين؛ ـ اهميت شناخت حجت زمان و امام عصر؛ ـ لزوم تبعيت و پيروي از امامان؛ و ... . در اینجا گزيده هايي از این روایات نقل میشود و تفصیل آن به منابع دیگر ارجاع داده میشود. الف: روايات منقول از رسول گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ 1. پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: «اي فاطمه! ما خانداني هستيم که خداوند، هفت خصلت به ما بخشيده که به هيچ کس، پيش از ما و پس از ما عطا نفرموده است: من خاتم پيامبران و گراميترین ايشان نزد خدا و محبوبترین خلق نزد خداوند عزوجل هستم؛ من پدر تو هستم و وصي ما بهترين اوصيا و محبوب ترين ايشان نزد پروردگار است که همان شوهر توست؛ شهيدِ ما بهترين شهدا و محبوب ترين آنها نزد خداست که همان عموي تو حمزه بن عبدالمطّلب است و عموي پدر تو و عموي شوهر تو نيز هست؛ از ماست کسي که با دو بال سبز در بهشت به همراه فرشتگان به هر سو که بخواهد، پرواز ميکند، او همان پسر عموي پدر تو و برادر شوهر توست؛ از ماست دو نوه اين امّت که دو فرزند تو، حسن و حسين هستند، سَرور جوانان بهشتيان مي باشند و پدر آن دو، سوگند به آنکه مرا به حق برانگيخت! از آن دو بهتر است. اي فاطمه! سوگند به کسي که مرا به حق برانگيخت، مهدي اين امّت از همين دو تن است». 2. پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: «من، سَرور پيامبران و علي بن ابي طالب، سَرور اوصيا و حسن و حسين، دو سالار جوانان بهشتي اند و امامان پس از آن دو، سَروران پرهيزگاران اند. دوستدار ما دوستدار خداست و دشمن ما دشمن خدا، و فرمانبري از ما فرمانبري از خدا و سرکشي از ما سرکشي از خداوند عزوجل است». 3. امام علي ـ عليه السلام مي فرمايد: «پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به من فرمود: علي و دو پسرم از او، که پاک اند، از من اند و من از آنها. پس از مادرشان ايشان پاک اند، آنها کشتي هستند؛ هر که بر آن درآيد، نجات يابد و هر که از آن بازمانَد، هلاک گردند، رها يابنده در فردوس و هلاک شونده در آتش خواهد بود». 4. ابو سعيد خدري میگوید: «پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ با ما نماز ظهر خواند، و سپس صورت شريفش را به سوي ما گرداند و فرمود: اي گروه اصحاب من! اهل بيت من در ميان شما همچون کشتي نوح و باب حطّه در ميان بني اسرائيل هستند. پس از من به اهل بيت من و امامان رهيافته از ذرّيه من چنگ زنيد که هرگز گمراه نشويد. گفته شد: يا رسول الله امامان پس از شما چند نفرند؟ فرمود: دوازده تن از اهل بيتم». 5. پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: «مَثَل ايشان (اهل بيت من) در ميان امّتم همچون ستارگان است که هر گاه يکي از آنها ناپديد شود، ديگري پيدا شود. آنها اماماني رهنما و رهيافته اند. نه کينه کسي که بديشان کينه ورزد و نه ترک ياري کساني که از ياري ايشان دريغ ورزند، به آنها زيان رساند، بلکه خداوند به کساني که کينه آنها را در دل دارند و از ياري به ايشان دريغ مي ورزند، زيان ميرساند. آنها حجّتهای خدا بر زمين و گواهان اويند بر خلقش، هر کس از آنها فرمان بَرد، از خدا فرمان برده است و هر که از ايشان سر پيچد، از خدا سر پيچيده است. آنها با قرآن هستند و قرآن با آنهاست. نه قرآن از آنها جدايي پذيرد و نه آنان از قرآن. تا آنکه در کنار حوض کوثر بر من وارد آيند. نخستين امام، برادر من علي است که بهترين آنهاست. سپس فرزندم حسن و پس از او فرزندم حسين و در پي ايشان، نُه تن از فرزندان حسين». 6. امیر المومنین علیه السلام فرمود: پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مرا خبر داد، که نخستين کساني که به بهشت وارد مي شوند، من هستم به همراه فاطمه، حسن وحسين. من عرض کردم: يا رسول الله! دوستداران ما چه؟ فرمود: پشت سر شما به بهشت درخواهند آمد. 7. رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: «شناخت آل محمّد، برات رهايي از آتش است و دوست داشتن خاندان محمّد، پروانه عبور از صراط، و ولايت آل محمّد، موجب امان از عذاب است». ب: رواياتي از ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ رواياتي که از ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ، در فضائل اهل بيت نقل شده بسيار گسترده است که بخش از آنها در کتاب الحجه، از کتاب شريف کافي نقل شده است. اما یکی از بهترین متونی که در آن به معرفي ائمه ـ عليهم السلام ـ و جايگاه آن بزرگواران پرداخته شده است، زيارت جامعه کبيره است، که از امام علي النقي ـ عليه السلام ـ روايت شده است. در اینجا نخست چند فرازي از آن آورده میشود و سپس رواياتي چند، از امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ را در مورد فضائل اهل بيت، ذکر میگردد. زيارت جامعه کبيره سلام بر شما! اي خاندان نبوت و جايگاه امانتهای رسالت و محل نزول ملائک و هبوط انوار وحي و معدن رحمت و گنجهای علم و معرفت الهي و صاحبانِ منتهاي مقام حلم و اصولِ صفات کريمه و پيشواي امم و ممالک، و ولي نعمتهای روحاني و ارکان بزرگواري و نيکوکاري و عماد نيکويانِ عالم و بزرگ و قائد بندگان، و ستونهای محکم شهرهاي علم و درهاي ايمان و امين اسرار خداي رحمان ... خدا شما را به اشرف اهل کرامت و عاليترين منزلت مقربان و رفيعترين درجات پيغمبران خود نائل گرداند ... خدا به شما ايجاد عالم را افتتاح کرد و به شما نيز ختم کتاب آفرينش فرمود و به واسطه شما خدا بر ما باران رحمت نازل فرمود و به واسطه شما آسمان را به پا داشت تا بر زمين جز به امرش فرو نيافتد؛ و به واسطه شما غم و اندوه و رنجها، از دلها برطرف ميگردد و اسرار نازل بر پيغمبران و نزول فرشتگان نزد شماست ... خدا به شما مقامي عطا کرد که به احدي از اهل عالم عطا نکرد هر شخصي با شرافتي پيشِ شرف مقامِ شما سر فرود آورد، و هر سرکش متکبري به اطاعت شما سر نهاد و هر جباري گردن فرازي در مقابل فضل شما خاضع و همه چيز پيش شما فروتن گشت و زمين به نور شما روشن گشت و رستگاران عالم به ولايت و محبت شما رستگار شدند ... . اين بود فرازهايي از زيارت جامعه کبيره. البته براي درک بهتر و درست مضامين اين زيارت شريفه بايد به شرحهای آن که از سوي برخي بزرگان به تحرير درآمده است، رجوع شود. اما روايات 1. امام رضا ـ عليه السلام ـ، در حديثِ نسبتا طولاني مقام و جايگاه امام را، چنين تبيين ميکند: «منزلت امامت و شأن آن والاتر از اين است که مردم با عقول و آراي خويش بدان راه يابند يا با انتخاب خود امامي را برگزينند ... همانا امامت، مقام پيامبران و ميراث اوصياست ... امامت، زمام دين و مايه انتظام مسلمانان و رستگاري دنيا و عزت مومنان است؛ امامت ريشه بالنده اسلام و شاخه بلند مرتبه آن است، کمال نماز و زکات و روزه و حج و جهاد و فراواني غنيمت و صدقات و اجراي حدود و احکام و نگاهباني مرزها، به وسيله امام است ... امام هم چون خورشيد درخشان است که نورش جهان را فرا ميگیرد و خود چنان در افق بلند مرتبگي قرار دارد که دستها و ديدگان به او نرسد ... امام همدم همراه، پدر مهربان، برادر دلسوز و همچون مادر دوستدار کودک خويش و پناه بندگان خدا در گرفتاري و سختي است. امام، امين خدا در ميان مخلوقاتش و حجت او بر بندگانش و جانشين او در سرزمين هايش و دعوت کننده به سوي او و دفاع کننده از حقوق اوست. امام، از گناهان پاک و از نقايص بدور است و دانش ويژه دارد و خصيصه اش بردباري است ... امام، يگانه زمان خود است و کسي با او برابري نکند، و هيچ دانشمندي با او هم رتبه نباشد و جايگزين و بديلي ندارد. 2. امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: «امام زين العابدين ـ عليه السلام ـ فرمود: ما پيشواي مسلمانانيم و حجت پروردگاريم و رهبر و راهنماي پرهيز کارانيم، ما آقا و سرور مومنين هستيم. ما براي اهل زمين امان هستيم همانطور که ستارگان براي اهل آسمان امانند. ما کساني هستيم که خداوند به يمن برکت ما از فرود آمدن آسمان بر زمين نگهداري ميکند مگر به اجازه خود. به وسيله ما خداوند زمين را آرام نگه داشته تا لرزه بر پيکرش نيافتد. بواسطه ما، باران ميبارد و رحمت پروردگار نازل ميشود و زمين برکتهای خود را خارج ميکند. اگر از ما پيشوايان کسي در روي زمين نباشد زمين اهلش را فرو خواهد برد. از زمان آدم تاکنون خداوند زمين را خالي از حجت و راهنما قرار نداده يا امام ظاهر و آشکار و يا غايب و پنهان». 3. حارث میگوید: از علي ـ عليه السلام ـ درباره آيه: فاسئلوا اهل الذکر؛ پرسش کردم. فرمود: به خدا سوگند، همانا ماييم اهل ذکر، ماييم اهل علم و ماييم محل و معدن تأويل و تنزيل. از پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ شنيدم که مي فرمود: من شهر علمم و علي دروازه آن. هر که جوياي علم است، بايد از درِ آن بيايد. 4. امام علي ـ عليه السلام ـ در توصيف قيامت فرمود: «اوصيا صاحبان صراط هستند و بر آن ايستاده اند. به بهشت وارد نشود، مگر کسي که آنها را بشناسد و آنها هم او را بشناسند و به آتش در نيايد، مگر کسي که ايشان را نشناسد و آنها هم او را نشناسند؛ زيرا آنها کدخدايان خدايند و خداوند هنگام گرفتن پيمان از ايشان اوصيا را بديشان شناسانده است و در کتابِ خود چنين توصيف شان کرده است: و بر اعراف (بلندي هاي حايل ميان بهشت و دوزخ) مرداني هستند که همه را به نشاني شان ميشناسند. آنها گواهانِ دوستان خود هستند و پيامبر، گواه بر ايشان است». 5. امام باقر ـ عليه السلام ـ در روايت مفصلي مي فرمايد: «... همانا پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ باب معرفت خدا است؛ که جز از آن در نيايند و راه اوست که هر کس آن را بپيمايد، به خداوند عزوجل رسد. اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ نيز پس از او چنين است و همين طور است هر امام در پي ديگري. خداوند عزوجل آنها را، ارکان زمين قرار داده تا اهلش را نلرزاند و بنيانهای اسلام و مرزداران راه نجات آن، ساخته که هيچ کس جز به هدايت آنها ره نميیابد و بيرون رفته از هدايتي گمراه نميشود، مگر با کوتاهي کردن در حقّ ايشان. آنها معتمدان خدا هستند در علم و حجّتها و هشدارهايي که فرو فرستاده است. آنها دليل رسايي هستند براي زمينيان که براي آخرين آنها از سوي خدا همان جاري است که براي نخستين ايشان و هيچ کس جز به ياري خدا به اين حدّ نرسد ...». .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه