آیا پس از حکومت عدل امام زمان دوباره این عدل و نظم به هم میخورد و جهان پر از ظلم و فساد می شود؟؟

ابتدا باید بدانیم روایات بسیاری درباره تشکیل حکومت عدل الهی جهانی توسط حضرت مهدی(ع) از ائمه اطهار(ع) رسیده است که همه حکایت از این دارد که تاریخ با ظهور حضرت تازه شروع و آغاز می‌شود نه به پایان برسد، و شاید برخی ظهور را با قیامت خلط کرده باشند. ... قال رسول الله(ص) فی حدیث عن الله عزوجل یقول فی آخره عن المهدی(ع): و لانصرنه بجندی و لامدنه بملائکتی حتی یعلن دعوتی و یجمع الخلق علی توحیدی، ثم لادیمن ملکه و لاداولن الایام بین اولیائی الی یوم القیامة؛ در آخر حدیث طولانی پیامبر(ص) فرمودند: خداوند فرموده: امام مهدی(ع) را با لشگریان خود یاریش می‌کنم و با فرشتگانم به او مدد می‌رسانم تا آنکه دعوتم را آشکار کند و مردمان را بر توحید و خداپرستی گرد آورد. سپس ملکش(حکومتش) را تداوم بخشم و روزگار را در اختیار اولیای خود قرار دهد تا روز قیامت فرارسد. بنابراین با ظهور امام زمان(ع) نه تنها دنیا به پایان نرسیده بلکه شروع حکومت عدل جهانی است که خداوند وعده آن را به مردم داده است. در واقع پس از ظهورکل جهان تحت حکومت امام خواهد بود و حکومت واحد جهانی با یک بینش که همان اسلام است اداره خواهد شد و در نقاط مختلف دنیا یاران امام حکومت را به دست خواهند گرفت، آنان دستورات لازم را از امام گرفته و با فرمان و راهنمایی ایشان مردم را هدایت و رهبری خواهند کرد. همه مردم دنیا امتی واحده خواهند شد و ... بنابراین طبیعی است که مرزهای سیاسی کنونی ـ که ساخته دست سیاستمداران و گاهی ظالمان و کشور گشایان بوده بی معنا گردد و مردم دنیا مانند برادر دینی و اهل یک کشور، در همه جا کرامت و ارزش داشته و بیگانه و غیر بومی محسوب نشوند. خداوند در سوره توبه آیه 33 و در سوره فتح آیه 28 و در سوره صف آیه 8 بشارت داده است که دین اسلام، بر همه ادیان غلبه می‌کند. مراد از این غلبه برتری ظاهری است، بدین معنا که دین اسلام بر جهان سیطره می‌یابد که بنابرروایات این برتری در زمان امام مهدی(عج) خواهد بود. قرآن در آیه 55 سوره نور نیز وعده حکومت اسلامی را بر زمین می‌دهد که بنابر روایات این حاکمیت در زمان امام مهدی(عج) اتفاق می‌افتد. امام باقر(ع) درباره‌ آیه الذین ان مکناهم... فرمود: این آیه برای آل محمد(ص) مهدی و اصحاب او است. مشرق‌ها و مغرب‌های زمین (کل زمین) را در اختیار آنها قرار می‌دهد و دین را ظاهر می‌کند.(منتخب الاثر، فصل 7، باب1). اما درباره وضعیت جهان پس از حضرت مهدی عجل الله فرجه و جانشین آن حضرت، دیدگاه‌های متفاوتی ارائه شده است که برخی نیز مخالف یک دیگر است. از آن جایی که جهت‌گیری دیدگاه‌ها بین شیعه و اهل سنّت به طور کلّی مخالف یک دیگر است، به هر دو دیدگاه اشاره می‌گردد: الف). دیدگاه اهل سنّت دیدگاه اهل سنّت این است که پس از وفات مهدی علیه السلام هیچ خیر و برکتی در زندگی نخواهد بود[1]، و دنیا به صورت هرج و مرج تا قیامت ادامه خواهد داشت.[2] علی‌بن حسام در کتاب البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان بابی را با عنوان «فی موت المهدی علیه السلام و ذکر احوال تقع بعده» فراهم آورده و در آن به چگونگی وفات آن حضرت و رخدادهایی که پس از ایشان به وقوع خواهد پیوست، اشاره کرده است و به طور عمده روایاتی را نقل کرده که سخن از فتنه‌ها و شرها پس از وفات آن حضرت به میان آورده است.[3] مقدسی شافعی در عقد الدرر روایتی را از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به نقل از ابوسعید خدری آورده که در پایان آن چنین می‌خوانیم: ]حکومت مهدی[ هم چنان تا هفت یا هشت یا نه سال ادامه خواهد یافت، سپس هیچ خیری در زندگیِ پس از او نیست.[4] ب) دیدگاه پیروان اهل بیت علیهم السلام اگر چه سمت و سوی نگرگاه‌ها در بین ایشان، جهان پس از حضرت مهدی علیه السلام را به طور عمده بر خیر و صلاح معرفی نموده، به بیان‌های متفاوتی ذکر شده و البته غیر از این نیز از حکمت و لطف الهی انتظار نیست، چرا که چگونه می‌توان تصوّر کرد پس از انتظاری چندین صد ساله، یا چند هزار ساله، پس از حکومتی کوتاه مدت، فرجام زندگی بر زمین، به هرج و مرج پایان پذیرد. برخی از مهمترین آنها بدین قرار است: 1. وضعیت جهان پس از مهدی علیه السلام بر خیر بوده, و جانشینان آن حضرت از بین رجعت‌کنندگان خواهند بود.همان‌گونه که پیش از این اشاره شد، یکی از اعتقادات راسخ در میان شیعیان باورداشت رجعت و بازگشت دو گروه از مؤمنان خالص و کافران خالص است و یکی از مسائلی که در آن جا مطرح شده، حکومت برخی از رجعت‌کنندگان مؤمن خالص است. البته چگونگی این حکومت به روشنی بیان نشده است. کسانی که بر این دیدگاه پافشاری می‌کنند، افزون بر ادلة فراوانی که از آیات و روایات ارائه می‌نمایند،[5] می‌گویند روایاتی که می‌گوید هرگز زمین از حجت خالی نخواهد ماند، جهان پس از حضرت مهدی علیه السلام را ناگزیر به دو گونه تصویر خواهد کرد:الف) بی درنگ قیامت بر پا شود.ب ـ حجت‌هایی از طرف پروردگار، واسطة فیض باشند. از آن جایی که ائمه به تصریح پیامبر بیش از 12 نفر نخواهند بود، پس کسانی که بر مردم حکومت خواهند کرد، همانا ائمه علیهم السلام هستند.2. جهان پس از حضرت مهدی علیه السلام ، همواره با حکومت 12 مهدی، اداره خواهد شد. شیخ طوسی با ذکر سند از علی علیه السلام نقل کرده که در شبی که پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله و سلم رحلت فرمود، مطالبی را به ایشان املا نموده که در آن پس از اشاره به ائمه دوازده‌گانه، آن گاه که به واپسین پیشوا رسیده چنین فرموده است: «پس آنگاه که حضرتش (امام حسن عسکری علیه السلام ) را هنگام وفات فرا رسید، پس آن (امر امامت) را به فرزندش محمّد تسلیم می‌نماید. پس ایشان دوازده امام هستند. سپس بعد از او دوازده مهدی خواهد بود...».[6] شیخ صدوق نیز از ابوبصیر آورده است که به امام صادق علیه السلام عرض کردم از پدر شما شنیدم که فرمود: پس از قائم دوازده مهدی خواهد بود. امام صادق علیه السلام فرمود: «همانا ایشان فرمود دوازده مهدی و نفرمود دوازده امام؛ ایشان گروهی از شیعیان ما هستند که مردم را به دوستی ما و شناخت حق ما دعوت می کنند».[7] امام صادق علیه السلام به ابوحمزه فرمود: «ای ابوحمزه! همانا پس از قائم، یازده مهدی از ما، از فرزندان حسین خواهد بود».[8] 3. جهان پس از آن حضرت بر نیکویی است و تا برپایی قیامت، حکومت تنها در دست اولیای الهی خواهد بود.دلیل این دیدگاه روایتی است که در آن آمده خداوند در شب معراج به رسول گرامی اسلامصلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «پس هر آینه او را به سپاهیان خویش یاری خواهم کرد و او را به فرشتگان خویش مدد خواهم نمود تا آن که دعوتم برتری یابد و آفریدگان بر یکتاپرستی‌ام گرد آیند، آن گاه پادشاهی او را ادامه خواهم داد و تا قیامت، اولیایم چنین خواهند کرد».[9] 4. جهان پس از حضرت مهدی عجل الله فرجه به دست یکی از اهل‌بیت پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم ادراه خواهد شد. جابربن یزید جعفی می‌گوید از امام باقر علیه السلام شنیدم که می‌فرمود: «و به خدا سوگند، هر آینه مردی از ما اهل بیت به مدت سیصد و نه سال حکومت خواهد کرد.» جابر می‌گوید عرض کردم: این چه زمانی خواهد بود؟ آن حضرت فرمود: «پس از رحلت قائم...».[10] 5. روایاتی است که بدون اشاره به وضعیت جهان و جانشین حضرت مهدی علیه السلام ، آن را فقط در آگاهی خداوند دانسته است.[11] همان‌طور که مشاهده می‌شود، چهار دیدگاه اخیر نه فقط مخالفتی با دیدگاه نخست ندارد بلکه می‌تواند به نوعی مؤید دیدگاه نخست باشد. البته در میان روایات به سخنانی برمی‌خوریم که مخالف دیدگاه بالا است، و جهان پس از حضرت مهدی علیه السلام را جهانی بدون خیر و صلاح معرفی کرده است. که به طور عمده از منابع اهل سنّت نقل شده است.[12] [1] . ر. ک: ابن منادی, الملاحم, ص184. [2] . ر.ک: نعیم بن حماد, الفتن, ص207, 1071؛ ابن داود سنن, ج4, کتاب المهدی, ح4281. [3] . علی بن حسام, البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان, ص95. [4] . مقدسی شافعی, عقد الدرر فی اخبار المنتظر, ص220. [5] . ر.ک: نگارنده, بازگشت به دنیا در پایان تاریخ. [6] . «فَإِذَا حَضَرَتْهُ (الحسن) الْوَفَاةُ فَلْیُسَلِّمْهَا إِلَى ابْنِهِ محمّد الْمُسْتَحْفِظِ مِنْ آلِ محمّد فَذَلِکَ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً ثُمَّ یَکُونُ مِنْ بَعْدِهِ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِیّا...»؛ شیخ طوسی, کتاب الغیبة, ص150. [7]. «إِنَّمَا قَالَ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِیّاً وَ لَمْ یَقُلْ اثْنَا .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه