شيخ عباس قمي مطالب ضد و نقيضي دربارة قصاص ابن ملجم آورده است، حال آنكه اميرالمؤمنان فرمود: «او را با يك ضربت بكشيد»، آيا عبدالله بن جعفر پاي او را بريد و سيخي داغ كرد تا سرخ شود و در چشمان ابن ملجم كشيد؟

جريان كيفيت به هلاكت رسيدن عبدالرحمن بن ملجم (قاتل امام علي) در تاريخ به دو صورت نقل شده است؛ قول مشهور اين است كه امام حسن ـ عليه السّلام ـ ابن ملجم را با يك ضربة شمشير به هلاكت رساند. مطابق اين قول كه با وصيت امام علي (عليه السلام) كه در متن سؤال هم اشاره شد، سازگار است؛ ابن ملجم شكنجه نشده است بلكه با يك ضربه شمشير به عنوان قصاص يك ضربة شمشيري كه به فرق امام علي ـ عليه السّلام ـ زد، به هلاكت رسيده است. قول دوم، قول ضعيفي است كه در بعضي از منابع اهل سنت آمده است، مبني بر اينكه عبدالله بن جعفر (برادر زادة امام علي) ابن ملجم را با شكنجة شديد به هلاكت رسانده است. اين قول را اولين بار «محمد بن سعد» در كتاب «الطبقات الكبري» آورده است. پس از او «ابوحنيفة دينوري» ديگر مورخ اهل سنت در كتاب «الاخبار الطوال» تكرار كرده است.ددر مقابل ديگر مورخان بزرگ اهل سنت نظير طبري در «تاريخ طبري» و ابن ابي الحديد در «شرح نهج البلاغه» قول اول را صحيح دانسته اند. مورخان شيعه نيز عموماً قول اول را صحيح دانسته اندو بعضي از علماي معاصر همچون استاد «محمد باقر محمودي» در حاشية تصحيح «انساب الاشراف بلاذري» و «نجاح الطايي» در كتاب «سيرة الامام علي بن ابيطالب» صريحاً قول دوم را كذب و قول اول را به عنوان قول صحيح معرفي كرده اند. به نظر مي رسد قول اول بنا به دلايل زير صحيح است: 1. وصيت امام علي ـ عليه السّلام ـ : امام علي ـ عليه السّلام ـ در وصيت نامة خود كه پس از ضربت خوردن خطاب به فرزندانش نگاشته است؛ تصريح مي كند: انظرو اذا انامت من ضربته هذه، فاضربوا ضربة بضربة، و لا يمثل بارجل فانّي سمعت رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ يقول: اياكم و المثلة و لو بالكلب العقور»: «بنگريد اگر من بر اثر ضربت شمشير اين (ابن ملجم) از دنيا رفتم، پس او را فقط با يك ضربت در ازاي يك ضربتي كه به من زده است، بزنيد، و اصلاً او را مثله و شكنجه نكنيد چرا كه من خودم از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ شنيدم كه فرمود: از مثله و قطعه قطعه كردن اعضاء دوري كنيد اگرچه سگ وحشي باشد». 2. چنين رفتاري (شكنجه و مثله) رفتاري كاملاً به دور از سيرة اهل بيت است. 3. تعارض موجود در متن روايت به حدي است كه به ما اطمينان مي دهد اين روايت از طرف طرفداران خوارج جعل شده است. 4. اين روايت تلويحاً در مقام تبرئه معاويه نيز مي باشد؛ چرا كه معاويه «نزال بن عامر»را كه همدست ابن ملجم بود و در ترور معاويه ناكام مانده بود را به همان صورتي كه در اين خبر ساختگي مذكور آمده است، كشته است: دو دست و دو پاي او را قطع كرده و زبانش را بيرون كشيد». آنچه دربارة ابن ملجم گفته شده كه او را با شكنجه كشته اند درست نيست بلكه طبق وصيت حضرت علي ـ عليه السّلام ـ او را با يك ضربة شمشير قصاص كرده اند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه