در مطالب کتاب طوبای محبت، جمله ای از عارف کبیر جناب حاج محمد اسماعیل دولابی(ره) خواندم که تفسیر حدیث معروفی از نبی مکرم اسلام(صلی الله علیه واله وسلم) بود، پیامبر(ص) فرمود: خدایا بر تحیرم بیفزا( یارب زدنی تحیرا)حاج آقا دولابی: تحیر بالاتر از شوق و انس است، محبت که زیاد شد تحیر می آورد. سوال: لطفا کمی راجع به حدیث فوق و همین طور مطالبی عرفانی پیرامون شوق و انس و تحیر بفرمایید تا مفهوم مطالب فوق را درک کنم.

با سلام به شما که عازم دیار دوست هستید. در حیرت بودن در نزد سالکان، سرگردانی در بحر توحید و وادی عشق است. ثمره تفکر، تحیر است که بنده در دریای بیکران احدیت سرگردان شود و محو جمال و جلال جبروت الهی گردد. در دریای وجودش نظر به کنه نتوان کرد، که هر چه در وجود اوست همه نوری است از انوار قدرت عظمت او. بنده در مقام جلال و جبروت او گوید: خداوندا! شرمسارم، من را از این سرگردانی رهایی بخش.عطار گوید: در این منزل کسی کو بیشتر رفت به هر گامش تحیر بیشتر شد(1)تحیر حالتی است که بنده در اثر تفکر و تأمل، محو صفات جمال و جلال حق تعالی شده و هر چه بیشتر اندیشه می کند سرگردان تر شده و ره به جایی نمی برد. اللهم إنّ قلوب المخبتین إلیک والهة خداوندا! دل های خاشعان و خدا ترسان در تو واله و حیران است.(2)تحیر، خود مرتبه ای از کمال است. هر چه تحیر بیشتر شود انسان به کاستی خود و به بزرگی و جبروت ذات اقدس اله، بیشتر پی می برد و می فهمد که در مقابل او، بزرگ ترین گناه این است که وجود دارد. تا وقتی وجودی برای خود قائل است به هیچ نمی رسد اما هنگامی که همه چیز، «او» شد آن گاه بانگ «انا الحق» سر می دهد بدین معنا که من دیگر نیستم و هر چه هست اوست و این مرتبت فناست. بر همین اساس است که حضرت می فرماید: یا ربِّ زدنی تحیراً.در جوشن کبیر(بند 15) و در حرز امام زین العابدین علیه السلام در مفاتیح الجنان آمده «یا دلیل المتحیرین» ای راهنمای سرگشتگان. یعنی خداوند،خود، انسان را از این سرگشتگی بیرون خواهد آورد.تحیر پس از شوق و انس است. شوق در نزد عارفان، میل مفرط را گویند. وقتی سالک از شدت ارادت، لذت محبت را آمیخته با درد مفارقت می یا بد، این شوق است.(3) انس نیز لذت باطنی است که با مطالعه کمال محبوب به انسان دست می دهد(4). بدیهی است که تا وقتی شوق به محبوب و انس به او نباشد تحیر صورت نمی گیرد. ابتدا مشتاق او می شوی، سپس انس می گیری آن گاه متحیر و سرگردان در جمال و جلال او می مانی.«نکته ای بسیار مهم»گاهی اوقات انسان با برخی الفاظ عرفانی به دام می افتد. باید مراقب باشیم به نام عرفان دینی و اسلامی ما را منحرف نکنند. اگر احساس کردید حرکتی و حرفی با روح دین و کرامت انسان سازگار نیست، گرد آن نگردید.برنامه عبادی ما مسلمانان بسیار کامل است و با آن می توان مراتب عرفانی را پشت سر گذارد. نماز همراه با حضور قلب می تواند انسان را به لذات زیادی برساند. البته باید قبول کرد که یک باره نمی توان به نماز ایستاد و حضور قلب خوب و کاملی را انتظار داشت، بلکه مراقبه لازم است برای این که روح انسان آرام آرام آرامشی بدست آورده و تعلق کمتری به مادیات پیدا کند تا بتوان از شراب معنوی نماز به او نوشاند.مطالعه کتاب سر الصلاة حضرت امام خمینی(ره) برای درک اذکار و حرکات نماز و حضور قلب بسیار مفید است. اگر متن این کتاب سنگین است، کتاب تفسیر نماز آقای قرائتی را مطالعه نمایید.شما می توانید قدم به قدم پیش بروید. ابتدا تفسیر تکبیرة الاحرام را مطالعه نموده، چند روز تأمل کرده در نماز نیز به آن توجه داشته باشید. سپس مرحله بعدی تا انتهای نماز.برای شما که جویای کمال و رسیدن به محبوب حقیقی هستید از صمیم قلب آرزروی موفقیت داریم. باز هم با ما ارتباط داشته باشید.1- فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، دکتر سید جعفر سجادی، واژه تحیر2- زیارت امین الله3- فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، همان، واژه شوق4- فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، همان، واژه انس. با اندکی تصرف .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه