میخواستم اگه میشه شما یک برنامه ریزی برای من بکنید تا در طول شبانه روز کمتر بیکار باشمممنون

از مکاتبات متعددتان با این مرکز خرسندیم و خوشحالیم همچنان راه زیبای مشورت را برای رویارویی با دغدغه های ذهنی خود بر می گزینید. امیدواریم این طرز فکر مترقی همواره در وجودتان سکان دار رفتارهایتان باشد. * پرسشگر گرامی در مورد سوالتان باید بدانید که برنامه ریزی مهارتی شخصی، دقیق و نیازمند به شناخت از وضعیت و شرایط است که نیاز به زمان و تجربه دارد ، به این معنی که شما ابتدا باید مهارتهایی را در رابطه با برنامه ریزی کردن، آموزش ببینید و سپس با توجه به شناختی که از خود و نیاز ها و توانایی های خود دارید و با توجه به اهدافتان، برنامه ای طراحی کنید و پس از گذشت مدت زمانی و گرفتن بازخورد ها از برنامه ی طراحی شده و نتایجی که از آن بدست آورده اید ، اشکالات آن را برطرف کنید و حتی اگر لازم است برنامه ای از نو طراحی کنید و به این ترتیب بعد از گذشت مدت زمانی، در نوشتن برنامه دارای مهارت و تجربه کافی خواهید شد. وقتی برنامه ای درست، متناسب با توانایی ها و نیازهایتان طراحی کنید و دقیقاً به آن عمل نمایید، حداکثر استفاده را از اوقات تان خواهید برد. * پرسشگر محترم؛ بر اساس روندی که در بالا ذکر شد، مراحل اصلی برنامه ریزی به عهده خودتان است و البته ما نیز شما را در این امر با ارائه نکاتی با ارزش یاری می نماییم، تا با توکل بر خداوند و استفاده از آنها، برنامه ای مناسب و موفق برای خودتان طراحی کنید. بنابراین مطالب را در سه بخش «اصول برنامه ریزی»، «روش تنظیم برنامه» و «آسیب شناسی برنامه ریزی» مطرح می کنیم. امید است که با آگاهی و عمل به این اصول و با توکل بر خداوند منان، بهترین استفاده را از اوقاتتان ببرید و آینده موفقی را برای زندگی تان رقم بزنید. *** بخش اول؛ اصول برنامه ریزی : قبل از هر چیز بهتر است بدانید هر کسی ویژگی های مربوط به خود را دارد و نمی توان برای برنامه ریزی کردن، نسخه ای ثابت نوشت و گفت همه اینگونه عمل کنند تا موفق شوند. خداوند متعال انسان ها را شبیه به هم خلق نکرده است.برخی از آیاتی که به وجود تفاوت بین انسان ها اشاره می کند عبارتند از ( آیه 22 سوره مبارکه روم، آیه 13 سوره مبارکه حجرات ، آیه 32 سوره مبارکه زخرف و ...).همچنین در روانشناسی اصلی وجود دارد با نام اصل وجود تفاوت های فردی. انسان ها در بسیاری از خصوصیات رفتاری، جسمی، استعدادها، علایق و خواسته ها و .... با یکدیگر تفاوت دارند و این تفاوت های انسان هاست که باعث شده مسیر موفقیت برای همه یکسان نباشد. هر فردی خصوصیات خودش را بهتر می شناسد و با شناختی که از اصول برنامه ریزی صحیح کسب می کند می تواند برنامه ای متناسب با ویژگی های خودش تنظیم کند. ما در این بخش به طور کلی اصول مربوط به برنامه ریزی صحیح را خدمتتان ارائه می کنیم تا به این شناخت برسید؛ این دیگر به خود شما بستگی دارد که آن را با ویژگی های خود وفق دهید و پیاده کنید. این را نیز بدانید که اگر اراده و همتی پشت بهترین برنامه ریزی ها نباشد، آن ها تنها بر روی کاغذ می مانند و هیچ گاه عملی نخواهند شد. اصولی که در برنامه ریزی باید رعایت کنید و در این زمینه به شما کمک خواهد کرد بدین شرح است : 1. تعیین هدف : اهداف دو قسمند. گاهی کلی اند مثل رضای خدا، خدمت به مردم، بالا رفتن سطح آگاهی و امثال آن و گاهی جزئی اند مثل تخصص در یک رشته خاص، مطالعه یک کتاب، نوشتن مقاله یا امثال آن. لازم است هر دو هدف را مشخص کنید؛ یعنی همان طور که یک هدف کلی در نظر دارید، اهداف جزئی را هم دقیقا مشخص کنید و هر دو را محور فعالیت هایتان قرار دهید. 2. تشخیص نیازها وکاستی ها : باید خواست ها و احتیاجات اساسى خود را در زمینه ای که قصد دارید برای آن برنامه ریزی کنید شناسایی کنید. به عنوان مثال : در یک مقطع مشخص، چه درسى را باید مطالعه کرد. 3. تعیین زمان لازم : فرصت ها و اوقاتى که باید صرف تحقق اهداف برنامه شود را باید مشخص کرد تا در نهایت معلوم شود چقدر زمان در هر روز یا هفته به آن موضوع اختصاص خواهد یافت. به عنوان مثال اگر قرار باشد یک کتاب 300 صفحه ای در طول یک ماه خوانده شود لازم است حداقل روزی 11 صفحه از کتاب مطالعه شود و این نیاز به حداقل یک ساعت وقت دارد. 4. داشتن اهداف کوتاه مدت و بلند مدت : یکی از نکات مهم در امر برنامه ریزی داشتن اهداف کوتاه مدت و بلند مدت می باشد چرا که اگر تمام اهداف بلند مدت باشند احتمال اینکه شما با گذر زمان دچار خستگی و نا امیدی گردید زیاد است اما اگر اهداف کوتاه مدت و میان مدت نیز در نظرتان باشد بعد از مدت کوتاهی با رسیدن به اهداف کوتاه مدت بسیار تقویت گردیده و آن را پاداشی برای زحمات تان در نظر گرفته و با قوت و قدرت بیشتری برنامه هایتان را دنبال خواهید کرد. 5. طبقه بندی اهداف بر اساس اولویت : کارهایی را که می خواهید انجام دهید، برحسب اولویتها و میزان اضطرار و اهمیت آن، طبقه بندی کنید. بهترین زمانها و اوقات را برای مهمترین کارها قرار دهید. در این صورت اگر وقت کم داشته باشید و یا به هر دلیل نتوانید به همه اهداف و کارهایتان برسید، مطمئن هستید که اهداف و برنامه های اصلی را انجام خواهید داد. 6. داشتن تنوع در برنامه : برنامه حداقل باید سه بخش دین، وظایف و مسولیت ها و استراحت را داشته باشد. بر اساس روایات هر مسلمانی باید در زندگی خود طبق یک برنامه منظم به هر سه بخش دین ( عبادات و کسب علم و معرفت دینی و ...)، وظایف و مسولیت ها (داشتن کار که در مورد دانشجویان وظیفه اصلی درس خواندن می باشد) و استراحت (رسیدگی به خانواده، دیدار پدر و مادر و اقوام و دوستان، ورزش، تفریح و مسافرت و ...) بپردازد. این تنوع در برنامه مانع خستگی و دلزدگی می گردد و کارهای دنیایی و اخروی را همزمان به پیش می برد. 7. تناسب با توانمندی : برنامه باید در حد توان باشد نه خارج از توان. پس باید مطابق طاقت و توان جسمی و روحی تان برنامه را طرح ریزی و اجرا کنید و از حد تعادل خارج نشوید. اگر شما برنامه ای طرح کنید که در آن خودتان را موظف به روزی 18 ساعت کار و تلاش کنید حتما با شکست مواجه خواهید شد. 8. انعطاف پذیری : روحیه انعطاف پذیری را در خود تقویت کنید یعنی در عین حال که باید فردی منظم و دقیق باشید و کارهای خود ر ا بر اساس برنامه انجام دهید همواره به این نکته توجه کنید که همه شرایط و زوایای کار در میدان دید وشناخت م انیست. چه بسا اموری در تحقق یا عدم تحقق قسمتی از برنامه موثر است، ولی از دید ما مخفی است یا کنترل و تغییر آن در دست ما نیست و به وسیله محیط به ما تحمیل یا از ما دریغ می شود. در نتیجه همیشه آمادگی برای هرگونه تغییر و تاخیر در برنامه را داشته باشید و از این موضوع نگران و ناامید نشوید. شما نباید برنامه را طوری تنظیم کنید که جای هیچگونه تغییری در آن نباشد و یا اینکه زمانها را به گونه ای تنظیم کنید که حتی یک حادثه غیر مترقبه کوچک، مثل برخورد با یک دوست قدیمی و چند دقیقه احوالپرسی با او شما را از برنامه عقب بیندازد، بلکه برای هر کاری احتمال حذف شدن و یا جابجایی و یا کم و زیاد شدن زمان انجام را پیش بینی کنید. 9. عدم ایده آل نگری : ایده آل نگر و مطلق گرا نباشید، یعنی نخواسته باشید تمام خواسته ها و آرزوهایتان فوری و به شکل کامل و تمام برآورده شود هر چند در راه به دست آوردن آن تلاش می کنید. در نظر نگرفتن واقعیات برنامه را با شکست مواجه می کند. 10. بازخورد گرفتن و بررسی برنامه : پس از اجرا به ارزیابى فعالیت هاى انجام شده بپردازید تا میزان دسترسى به اهداف مشخص شود و میزان عدم موفقیت در رسیدن به برنامه را نیز معلوم نمایید. این مرحله که تحت عنوان بازخورد (فیدبک) نامیده مى شود، فرصتى به شما مى بخشد تا بتوانید عوامل ناکامى احتمالى را نیز بشناسید و از بروز مجدد آن در برنامه مورد نظر پیشگیرى نمایید.   *** بخش دوم؛ روش تنظیم برنامه : - به منظور داشتن یک برنامه منظم، لازم است برنامه خود را مکتوب کنید و یک نسخه از آن را همیشه همراه خود داشته باشید.برای نوشتن برنامه می توانید جدولى تهیه نمایید و ساعات شبانه روز را در ستون افقی و ایام هفته را در ستون عمودی یادداشت کرده و براى هر ساعتى در هر روز از ایام هفته کار و برنامه مناسب را در آن یادداشت نمایید. - ساعاتی را که در طول روز باید به کارهای مختلف (مطالعه و ...) اختصاص دهید را  مشخص کنید. - چه ساعتى از خواب بیدار شوید؟ شبها چه ساعتی بخوابید؟ همچنین اگر اهل خواب روزانه هستید ساعت آن را در برنامه معلوم کنید. - زمانی را به کارهای دینی مانند نماز و مطالعه و یا گوش دادن و پرسیدن معارف و احکام دین اختصاص دهید. - سعی کنید حتما برنامه را طوری بنویسید که هنگام نماز به راحتی به نماز اول وقت برسید که این خود تضمینی برای صحت و موفقیت برنامه است. - زمان خاصی را در هر روز برای ورزش قرار دهید. اگر تفریح خاصی دارید که خستگی را از شما می گیرد و روحیه شما را شاد می کند می توانید زمانی را برای آن در نظر بگیرید. - زمان رسیدگی به امور زندگی شخصی و خانوادگی مانند خرید، مهمانی، مسافرت و ... را نیز در برنامه مشخص کنید. - اگر یک برنامه درسی تنظیم می کنید، نباید به این صورت عمل کنید که تمام وقت ها را به مطالعه اختصاص دهید و از کارهای دیگر باز بمانید.   *** بخش سوم؛ آسیب شناسی برنامه ریزی : آگاهی از خطرات احتمالی که برنامه را تهدید می کند سبب می گردد که شما به راحتی با آنها مقابله کنید و یا حتی از بروز آنها جلوگیری کنید بنابراین دانستن آنها نه تنها مفید بلکه ضروری است. در ادامه به چند آسیب از آفاتی که ممکن است تأثیر برنامه ریزى را کم کند و برنامه را با شکست مواجه کند اشاره می کنیم : 1. فقدان تلاش و پشتکار : گاهی اوقات انسان به صرف داشتن برنامه، توقع موفقیت و دستیابی به اهداف را دارد در حالی که داشتن برنامه ای مناسب، گام اول برای موفقیت می باشد و رسیدن به اهداف مورد نظر در برنامه نیاز به تلاش و پشتکار دارد و هر عاملی که مانع این تلاش باشد در واقع عاملی برای شکست می باشد. 2. نا امیدی : شاید در ابتداى فعالیت به همه موارد مورد نظر دست نیافته و دلسرد شوید. در این حالت بهترین راه بررسی دوباره برنامه و میزان تلاشتان، برای پیدا کردن مشکل و راه حل آن است. 3. عدم سازگاری با برنامه : منظور از اولویت بندی در اصول برنامه ریزی این است که انسان بخاطر محدود بودن منابع و کمی وقت نمی تواند به تمام آنچه که می خواهد برسد. بی تردید عمل به برنامه، مستلزم چشم پوشى از برخى فرصت هاى فراغت، سرگرمى ها و تفریحات خارج از برنامه مى باشد؛ در این صورت باید خود را سازگار با برنامه نمایید تا بتوانید به نتیجه مطلوبى دست یابید. 4. کند پیش رفتن برنامه : ممکن است در ابتدا، برنامه ریزى با کندى مواجه شود ولى در جریان عمل به برنامه به آن عادت مى کنید و به مرور زمان جزء شخصیتتان مى شود. 4. عدم انعطاف پذیری : لازمه برنامه ریزى موفق، انعطاف پذیرى در برنامه و انعطاف پذیری در عمل به برنامه است. تا آنجا که می توانید سعی کنید طبق برنامه پیش بروید اما توقع نداشته باشید که حتی ثانیه ها را هم طبق برنامه عمل کنید، چون در این صورت با وجود کوچکترین مانعی احساس شکست خواهید کرد. 5. نداشتن نگاه واقع بینانه : نداشتن نگاه واقع بینانه به توانمندی ها و محدودیت ها و به کاستى ها و ضعف هاى موجود در فرد سبب می شود که برنامه به گونه ای غیر واقعی طراحی گردد و چنین برنامه ای در عمل با شکست مواجه خواهد شد. به عنوان مثال اگر فردی توانایی روزی ده ساعت مطالعه را ندارد و بدون در نظر گرفتن این موضوع برنامه ای طراحی کرده است، به احتمال زیاد شکست خواهد خورد.   *** نکات پایانی : - اگر پس از برنامه ریزی در اجرای برنامه ها به طور کامل موفق نشدید، نا امید نشوید و مطمئن باشید که به لطف الهی، و بازنگری و آسیب شناسی برنامه، به زودی موفق خواهید شد، و اگر با توکل بر خداوند در انجام آنها موفق شدید، به خودتان پاداش بدهید، به خود تبریک بگویید و شکر گزاری نموده، توفیق بیشتر را از خداوند متعال مسألت کنید. - الگو گرفتن از زندگی بزرگانی چون حضرت امام خمینی (ره) و ... برای یادگیری شیوه صحیح زندگی و استفاده بهینه از زمان، کار بسیار مطلوبی است . شما می توانید با مراجعه به کتاب هایی که به زندگی این بزرگان پرداخته اند، شناخت لازم را در این زمینه کسب کنید؛ اما به یاد داشته باشید که هر کسی توانایی ها و ویژگی های مربوط به خود را دارد و نوع نگاهش به زندگی با دیگران متفاوت است و باید با توجه به آن ها اقدام به برنامه ریزی برای زندگی خویش کند. شاید شما نتوانید آن گونه که امام (ره) و ... زندگی می کرده، زندگی کنید و البته شاید هم بتوانید؛ این دیگر به ظرفیت های وجودی خودتان بستگی دارد. به هر حال، با تلاش های خود می توانید در حد توان، به روش زندگی کردن این گونه افراد نزدیک شوید. - وقت کشی و تلف کردن فرصت ها مسلماً باعث خسران آدمی می شود و غم و اندوه را در پی دارد و انسان را از رسیدن به کمالات بالا و مقامات عالیه باز می دارد. اگر بخواهیم نیک بنگریم باید بگوییم یکی از ویژگی های انسان مؤمن این است که از لغو و باطل دوری می کند و عمرش را به بطالت نمی گذراند. اگر بیکاری و تلف کردن عمر را تقبیح کرده اند، از باب اتلاف است و بالاترین اتلاف در هدر دادن عمر می باشد، زیرا با ارزش ترین چیزی که انسان دارد عمر او است. البته از لحاظ فقهی، تا فرد اوقاتش را اختصاص به محرماتی که خداوند ما را به ترک  آن ها امر کرده، ندهد، در فضای شریعت گناهی مرتکب نشده است.   *** برای مطالعه بیشتر در این زمینه رجوع کنید به : - مقاله «بهره وری زمان» (مجله پرسمان، ش 5، بهمن 81، ص 27 - 25) - برنامه درسی و پرورش تفکر ، حسن ملکی - کلاس خلاقیت ،افشین سلیمانی - تکنولوژی موفقیت، حیدر محمدی   موفق باشید. این ارتباط با ما را قطع نکنید و همواره با ما مکاتبه کنید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه