سلام از چه راه هایی می توانیم دوستان نااهل را هدایت کنیم؟

پرسشگر گرامی؛ از اینکه می بینیم با فردی مهربان و دلسوز که برای آینده دوستش نگران است هم صحبت هستیم بسیار خوشحالیم . مطمئنا خداوند در این مسیر به شما کمک خواهد کرد. در این گونه موارد کار شما تذکر دادن و نشان دادن راه درست به دوستتان است. اگر ایشان به حرف های شما اهمیتی نمی دهند شما مقصر نیستید و مسئولیتی به گردن شما نیست. در ابتدا لازم است به این نکته توجه شود که گاهی ما یک رفتار را غیر دینی قلمداد می کنیم و نسبت به آن حساسیت نشان می دهیم و حال آنکه آن رفتار و کار اصلا خلاف شرع نمی باشد، پس در اولین گام همانطور که در شرایط امر به معروف بیان شده باید نسبت به مصادیق معروف ومنکر شناخت کامل پیدا کنید و پس از آن با به کارگیری روش های نو برای اصلاح نگرش دوست خود تلاش کنید. در زیر به بررسی سوال شما می پردازیم:1.مشکل کسانی که نسبت به مسایل دینی اهمال کار هستند و به وظایف دینی خود عمل نمی کنند، بیشتر ناشی از خواب غفلت است. خود فراموشی یا غفلت نوعی خواب معنوی است که باعث می شود اهل آن در راه کمال و سعادت خود گام برندارند و به دنیا و لذت های زود گذر آن مشغول و عمر خویش را تلف نمایند و در نهایت دست خالی به سوی جهان ابدی رهسپار گردند.ریشه اصلی غفلت در ناآگاهی و بی خبری است. ناآگاهی باعث خدافراموشی، ضعف ایمان و مسامحه در انجام وظایف دینی و عبادی و همچنین خودفراموشی، عدم توجه به خودسازی و در نهایت مانع آمادگی انسان برای مرگ و سفر آخرت خواهد شد.درمان این مسئله دادن آگاهی است. علم و آگاهی همان گونه که در روایات اسلامی تاکید شده، برای انسان واجب است (العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه) زیرا داروی اصلی دردهای بشر و مایه حقیقی حیات انسان دانش و آگاهی است.آگاهی های بیدار کننده عبارتند از، شناخت خداوند و مبدا هستی، شناخت معاد و رستاخیز و سرانجام انسان در عالم آخرت، شناخت فلسفه دین و کارکرد آن، آشنایی با فلسفه عبادات و اعمال دینی و اثر آن در ساخت شخصیت انسان و همچنین هدف بعثت انبیا و امامت امامان و رهبران الهی، شناخت جهان و زندگی و هدف آن، شناخت انسان، خود انسانی و جایگاه انسان در هستی، توان و استعداد خاص انسان در احراز مقام خلافت الهی و سایر ارزش های وجود آدمی، و همچنین آشنایی با زندگی و سیره اخلاقی و عملی معصومین(ع) و عالمان راستین و مومنان حقیقی.برای افزایش آگاهی فرد مورد نظر روش های زیر را به کار گیرید:الف) کتاب های مذهبی مناسب با سطح دانش فرد مورد نظر را به او هدیه دهید و از او بخواهید تا آنان را با دقت مطالعه کند.ب) او را تشویق کنید تا در مراسمات مذهبی شرکت کند و از این طریق نسبت به مسایل مذهبی آگاهی پیدا کند. به راحتی می توانید ایشان را به همراه خود به مجالس مذهبی ببرید و در شرایطی قرار دهید که ایشان به طور ناخواسته در معرض اطلاعات و جاذبه های دین قرار بگیرد و از مراسم دینی و روح معنوی حاکم بر این مجالس لذت ببرد. از این طریق شما می توانید ایمان را در وجود ایشان تقویت نمایید و راه سعادت و نجات رهنمون باشید.ج) چنانچه شبهه ای در مورد مسایل دینی دارد از او بخواهید تا از روحانیون دلسوز و آگاه سوال کند.2. بهترین راه این است که ما خودمان الگو و نمونه خوب و مناسبى از اسلام و عمل به آن باشیم قرآن در سوره بقره مى فرماید: (أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُم) «آیا دیگران را به نیکى دعوت مى کنید در حالى که خودتان را فراموش کرده اید». (البقرة : 44) حضرت صادق علیه السّلام فرمود: مردم را با غیر زبان خود (با اعمال و رفتار خود) براه حق دعوت نمائید . باید مردم از شما ورع و کوشش و نماز و اعمال خیر ببینند ؛ که این روش کاملا جلب کننده است. (بحار الأنوار ج 67 ص 303 ) البته علت اتخاذ چنین رویکردی نیز کاملا روشن است ؛ چراکه اگر اهل عمل نباشید ولو به ظاهر خود را متعبدهم جلوه دهید تأثیرگذارى شما خیلى کم مى شود. گذشته از اینکه چه بسا اگر فرد مورد نظرحساسیت خاصى به شما پیدا کرده باشد دعوت زبانى شما نه تنها او را بیدار و هدایت نمى کند بلکه لجاجت و سرپیچى او را ولو بخاطر ناراحت کردن شما بیشتر خواهد کرد .3. اگر شیرینى دین و عمل کردن به دستورات دینی را کسى بچشد دیگر لذت های مادی نمی تواند او را به سمت خود بکشد، پس سعی کنید به گونه ای برنامه ریزی کنید تا فرد مورد نظر با لذت عبادت و انجام وظایف دینی آگاه شود. 4. سعى کنید نقطه نظرات و دیدگاههاى خویش را بر دیگران تحمیل نکنید زیرا مردم سخن کسى را که بخواهد عقیده اش را بر آنان تحمیل کند نمى پذیرند و با کسى که همچون یک سرپرست با ایشان رفتار کند دوستى نمى ورزند و به او اعتماد نمى کنند. 5. هر شخصى یک نقطه پذیرش و به قول معروف «رگ خوابى» دارد، سعى کنید این رگ خواب و نقطه پذیرش را به دست آورید و از این کانال وارد شوید و هدف خود را تعقیب کنید و لذا به صرف این که باید شخصى را هدایت کرد بسنده نکنید بلکه با مطالعه بر روى خصوصیات وى ؛ راه نفوذ در او و جلب نظر او را به دست آورید سپس زیر بناهاى فکرى وی را مورد بررسى قرار داده و در اصلاح آن بکوشید. دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستى، انسان، معاد و امورى است که داراى نتیجه مستقیم بر عملکرد افراد می باشد. پس باید به تقویت و اصلاح این مبانى کوشید.دوست عزیز؛ مطالبی خدمتتان عرضه می شود که می توانید با توجه به آن ها دوستتان را راهنمایی کنید:آن چه که در این وضعیت به عهده شما می باشد این است که تلاش کنید تا به او کمک کرده و برای او خیرخواهی نمایید.تا جایی که می توانید به او محبت کنید و نقاط مثبتش را به او یادآوری کنید. شما میتوانید به او کمک کنید و برای نجات وی از خطراتی که احتمال دارد در این سن او را تهدید کند باید تلاش ها و دلسوزی ها ی خود را متناسب با اصول خاص خود پیگیری نمایید تا بتوانید تأثیر مناسب را داشته باشید ما کلیاتی را در زمینه چگونگی تأثیرگذاری بر جوانان و راهکارهای آن خدمتتان عرض می کنیم و امیدواریم با بهره گرفتن از آن اصول و راهکارها بتوانید به دوستتان کمک کنید.پرسشگر محترم، شما نباید خودتان را ملزم به نتیجه ی مطلوب کنید، شما وظیفه ی خودتان را انجام دهید و برای دوستتان دعا کنید و تا می توانید نمونه ی واقعی عاقبت این دوستی ها را به او نشان دهید. ضمنا لازم نیست از حد وظیفه تجاوز کنید.راهکارهای ارائه شده شامل دو بخش است: الف) راهکارهای ارتباط مؤثر که به شما این اجازه را می دهد تا رابطه عاطفی خود را با دوستتان تقویت کنید تا بتوانید تأثیر لازم رفتاری و فکری را بر او داشته باشید. نکته اصلی این راهکارها این است که خود شما باید دارای رفتارها و هیجانات درست (عقلی و دینی) و ثابت باشید تا تبعیت او از شما نیز مفید و ثابت باشد. ب) ترغیب به افزایش رفتارها و شناخت های دینی. افزایش رفتارهای دینی و توسعه همزمان و متناسب مطالعات اعتقادی این تأثیر شگرف را دارد که بنیه ذهنی او تقویت خواهد شد و در برابر وسوسه های بیرونی و درونی مقاومت بیشتری خواهد داشت و ارتباط قوی تری را با مبدأ هستی و ولایت، لمس خواهد کرد.ناگفته نماند که استقلال رای، هیجان افراطی، همانند سازی با دوستان و ... از اقتضائات این دوره ی سنی می باشد.در ادامه پاسخ برای شما راهکارهای تاثیر گذاری در دوستتان را بیان میکنیم .راهکارهای تأثیرگذاریبا رعایت اصول و نکات زیر، مى توانید میزان تأثیرگذارى خود را افزایش دهید:1- صمیمانه دوستتان را دوست داشته باشید و محبت قلبى خود را به او اظهار دارید. پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) فرموده است: «هرگاه یکى از شما به برادر [دینى ] خود علاقه مند شد، محبت خود را به او ابراز کند. این کار افراد را بیشتر به هم پیوند مى دهد»«اذا احبّ احدکم اخاه فلیعلمه فانّه اصلح لذات البین؛...». علاقه قلبى و ابراز آن مهم ترین گشاینده راه ارتباط مفید و مؤثر است.2- یک یا چند نکته مثبت و ارزشمند را در دوستتان شناسایى و برجسته سازید و با تحسین صادقانه به جهت وجود آن امر مثبت، ارتباط خود را با وى محکم سازید و هیچ گاه رابطه خود را با نکته اى منفى آغاز نکنید.3- در صورتى که اشتباه و لغزشى در دوستتان مشاهده کردید، به طور مستقیم از او گلایه نکنید و وى را مورد انتقاد مستقیم و سرزنش قرار ندهید. وقتى تذکر اخلاقى با کنایه و اشاره گفته شود، زودتر اثر مى بخشد تا اینکه با صراحت از گناه یا اشتباه نام برده و انتقاد گردد. چه بسا برخورد مستقیم و بى پرده با گناه و لغزش در مراحل اولیه، سبب گستاخى و جرأت بیشتر وى شود و زشتى کار در نظر او رنگ باخته و به توجیه آن بپردازد و یا به شکل دیگرى مقاومت کند. بنابراین باید مانند یک دوست دلسوز یا مشاورى دانا با او برخورد شود.امیرمؤمنان على (علیه السلام) مى فرماید: «موقعى که جوان نورسى را به سبب گناهانش، نکوهش مى کنى، مراقب باش که قسمتى از لغزش هایش را نادیده انگارى و از تمام جهات مورد اعتراض و توبیخش قرار ندهى، تا جوان به عکس العمل وارد نشود و نخواهد از راه عناد و لجاج، بر شما پیروز گردد»5- بکوشید شنونده خوبى باشید و زمینه اى فراهم آورید که دوستتان درباره خود، براى شما حرف بزند. اگر کسى احساس کند شنونده خوبى براى سخنان خود یافته است، به راحتى مى تواند افکار و احساسات خود را به او منتقل کند و به ایجاد ارتباط با او اقدام نماید. در این مرحله شنونده مى تواند به تأثیرگذار خوبى تبدیل شود. پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) شنونده بسیار خوبى بود. همین خلق نیکوى آن حضرت، یکى از مهم ترین عوامل مقبولیت و محبوبیت او بین مردم بود و موجب شد که آن حضرت بتواند تأثیرات عمیقى بر مردم به جاى گذارد.6- یکى دیگر از عوامل مؤثر در برقرارى ارتباط مؤثر، تشخیص دقیق احساسات دوستتان و برجسته کردن آنها است. با بازگردانى احساسات، به او القاء مى کنید که سخنانش را فهمیده و براى او ارج و احترام قائلید.شنونده خوب، آن است که با ابراز احساسات مثبت، به عنوان بازخورد، تأثیرگذارى خود را افزایش دهد. ابراز احساسات، نظیر حرکت سر به نشانه تأیید گفتار دوستتان، باز کردن چشم ها و کشیدگى صورت به موقع شگفت زدگى، تحسین زبانى واستفاده از بعضى تکیه کلام ها چون آفرین، چه جالب و... است.به عبارت دیگر به پیام هاى کلامى و غیرکلامى دوستتان، پاسخ و واکنشى صادقانه، عینى، دلسوزانه و همدلانه داشته باشید تا او دریابد شما به آنچه او مى گوید، گوش فرا مى دهید و صحبت های او را دنبال مى کنید.7- به دوستتان اعتبار بدهید؛ شخصیتش را ارج بنهید و کارى کنید که احساس اهمیت و شخصیت کنند.8- کارى کنید که دوستتان احساس کند او را به دلیل ارزش ذاتى اش پذیرفته اید و به او اهمیت مى دهید و به عنوان یک انسان مورد احترام صادقانه و خالصانه شما قرار گرفته است و بدون توجه به نکات ضعف و عیوبى که دارد مورد پذیرش شما است. این توجه و پذیرش مثبت، به دوستتان احساس ارزشمندى مى بخشد و تأثیر پذیرى اش را نسبت به شما افزایش مى دهد. بنابراین باید دوستتان را بدون قید و شرط و صرفاً به خاطر ارزش ذاتى و ماهیت انسانى اش، پذیرفت و به او احترام صادقانه گذاشت.9- نسبت به کار مثبتى که مى خواهید انجام دهید، میل شدیدى در دوستتان ایجاد کنید و فضاى روانى لازم براى انجام دادن آن را فراهم سازید. کوچک ترین پیشرفت را در دوستتان، تحسین نموده و با تشویق او کارى کنید که احساس کند به خوبى مى تواند مشکلات را حل و کاستى ها را جبران کند.10- رفتارهاى خوبى را که از دوستتان نسبت به خود انتظار دارید، با او در پیش گیرید. به عبارت دیگر آنچه را براى خود مى پسندید، براى وى نیز بپسندید و او را به سوى آن رهنمون شوید.11-گاهی لازم است از اهرم «هدیه دادن» استفاده شود. گفته شده است:«الانسان عبید الاحسان». تأثیرپذیرى دوستتان در پرتو نیکى و احسان، چندین برابر است. بنابراین دوستتان را براى کارى که مى خواهد انجام دهد، خشنود کنید. در روایتى از پیامبر اکرم ( صلى الله علیه وآله) آمده است: «تهادوا، فانّ الهدیة تضعّف الحبّ و تذهب بغوائل الصدر» به یکدیگر هدیه بدهید، زیرا هدیه دوستى را دو برابر مى کند و کینه هاى درون سینه ها را مى زداید.در پرتو محبت به وجود آمده، مى توان به جلب اعتماد دوستتان پرداخت و تأثیرگذارى خود را افزایش داد.12- سخن نیکو را به نوعى سحر تشبیه کرده اند که در جان و اعماق وجود افراد تأثیرگذار است. بنابراین در استفاده از کلمات و جملات براى ایجاد ارتباط و تأثیرگذارى، باید به اندازه کافى دقت و بهترین کلام در کوتاه ترین و زیباترین جملات و الفاظ بیان شود.13- از برخورد های مستقیم وحتی غیر مستقیم همراه با کنایه وطعنه، دوری کنید .14-فضای گفتگوی صمیمانه را با دوستتان فراهم کرده وبه عنوان یک دوست با او گفتگو کنید و اجازه دهید او صحبت کند و از مشکلاتش برایتان بگویید و شما با کمال ارامش او را درک کنید. چند توصیه:1. مؤثرین کار شما تقویت اعتقادات دینی دوستتان از طریق خدا شناسی و ارائه بحثهای اعتقادی با استدلالهای محکم و پرورش روح ایمان و تقوا در وی و تقویت ارتباط با خداوند است.2. ترغیب وتشویق دوستتان به شرکت در جلسات مذهبی مانند مساجد ، جلسات انس با قران وجلسات ذکر اهل بیت (علیه السلام).3.تشویق دوستتان به مطالعه کتابهای مفید ومذهبی. دقت کنید که کتابهای مورد نظر، متناسب با سن و علائق او باشد. کتابهایی که شکل مباحثه و داستان دارند، از اقبال بیشتری برای مطالعه برخوردارند.4. توجه به نماز اول وقت وجماعت وتشویق دوستتان به این دو امر، از آنجا که نماز نقش بسیار مهمی در دوری انسان از فساد وتباهی دارد قطعا اگر جوانان ما با نماز انس بگیرند ولذت ارتباط با خداوند را درک کنند هیچگاه حاضر نمی شوند خود را با لذتهای حرام الوده سازند. نماز انسان را می سازد،روح را تزکیه می کند ،قباحت منکرها را آنطور که هست به آدمی نشان می دهد، آدمی را از فساد وزشتی ها باز می دارد، نقشه های شیطان را نقش بر آب می کند و انسان را بر هوای نفس مسلط می سازد، ) ان الصلاه تنهی عن الفحشاء والمنکر) همانا نماز انسان را از بدیها وزشتی ها باز می دارد.5. سعی کنید در وی معرفت و بینش صحیح و کاملا اسلامی از خدا ، جهان ،هستی، انسان و... ایجاد کنید.6. از قبل با بیان مثالها و استدلال، وی را از آسیب های این دوستی ها آگاه کنید.خواهر گرامی، موفقیت در نیت خیرتان را از درگاه الهی آرزومندیم.منتظر مکاتبات بعدی شما هستیم. در این زمینه براى آگاهى بیشتر ر. ک: 1. آئین دوست یابى، دیل کارنگى2. دوستى و دوستان، سید هادى مدرسى، انتشارات آستان قدس رضوى 3. دوستى در قرآن، محمدى رى شهرى .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه