آیا دعوای حضرت علی با فاطمه حقیقت دارد؟چه روایاتی موجود است؟

در برخی منابع اهل سنت آمده است که امیرالمومنین علی علیه‌السلام از دختر ابوجهل خواستگاری کرد و این کار به مذاق حضرت زهرا سلام الله علیها خوش نیامده به عنوان شکایت پیش پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه وآله رفت و ایشان هم بر بالای منبر رفت و نسبت این کار اعتراض نمود و حضرت را تهدید کرد اگر می‌خواهی دختر ابوجهل را بگیری باید از دختر من جدا شوی! اشکال های دلالتی و متنی این خبر این گزارش از جهت دلالتی و متنی در آن مناقشات فراوانی است که به برخی از آنها اشاره می کنیم: 1ـ چگونه ممکن است که بین علی و فاطمه«علیهما السلام»خصومت و اختلاف باشد، در حالی که علی«علیه السلام»و فاطمه«سلام الله علیها» به تصریح قرآن معصومندو علی نفس پیامبر است. 2ـ در برخی از روایات آمده که پیامبر«صلی الله علیه وآله» به علی«علیه السلام» امر کرد تا دخترش فاطمه«علیها السلام»را طلاق دهد، اگر می خواهدبا دختر ابی جهل ازدواج کند، با آن که پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله»در خطبه خود می گوید: من هرگز حلالی را حرام و حرامی را حلال نمی کنم. بدیهی است خداوند متعال طلاق را به دست مرد قرار داده و هرگز زن و پدرش حقّ طلاق گرفتن ندارند. از طرفی دیگر، در این روایت پیامبر«صلی الله علیه وآله» علی«علیه السلام»را منع می کند از ازدواج دوّم با آن که خلاف نصّ قرآن است که می توان تا چهار زن دائمی داشت. بر فرض که در زمان حیات فاطمه زهرا«علیها السلام» به طور خصوص ازدواج دوّم بر حضرت علی«علیه السلام» حرام باشد؛ این، از دو حال خارج نیست: یا در آن وقت حکم به علی«علیه السلام»نرسیده بود که این گونه آشکارا بر ضدّ علی«علیه السلام» سخن گفتن و تهدید کردن معنا نداشت و اگر حکم به او رسیده بود، چگونه می شود که علیّ«علیه السلام»اقدام بر کار حرامی کرده باشد، در حالی که طبق نصّ آیه تطهیر او از هر رجس و پلیدی معصوم است.3- -چنین رفتارى با شؤون پیامبر اکرم «صلّى اللَّه علیه وآله» تناسب ندارد، چرا که در سیره و روش آن حضرت آمده است:وقتى سخنى از کسى به حضرتش مى رسید، نمى فرمود: فلانى را چه شده که چنین مى گوید؟ بلکه مى فرمود: این مردم را چه شده است که چنین و چنان مى گویند.پیامبر خدا «صلّى اللَّه علیه وآله» به ندرت با کسى به شیوه اى رفتار مى کرد که آزرده شود.آن حضرت در سخنى فرمود:«من رأى عورة فسترها کان کمن أحیا مؤودة»[1]«هر کس عیب و بدى از دیگرى ببیند و آن را بپوشاند، بسان کسى است که دختر زنده به گور شده اى را از مرگ نجات داده است».البتّه ابن حجر متوجّه این نکته شده است، آن جا که مى گوید:پیامبر «صلّى اللَّه علیه وآله »به ندرت با کسى رو به رو مى شد و به گونه اى عمل مى کرد که موجب هتک حرمت او نشود.آن گاه براى توجیه آن چه به رسول خدا «صلّى اللَّه علیه وآله»نسبت داده شده است مى گوید: شاید پیامبر« صلّى اللَّه علیه وآله» عتاب با على را به خاطررضایت بیشتر فاطمه، به صورت علنى و آشکار مطرح کرد[2].ولى این توجیه و عذرخواهى به دلایلى چند مورد پذیرش نیست:الف- على «علیه السلام »کار ناشایستى انجام نداده بود.ب- آن چه که از پیامبر «صلّى اللَّه علیه وآله »صادر شد، بالاتر از عتاب و سرزنش بود.ج- تلاش براى رضایت فاطمه «سلام اللَّه علیها »هنگامى پسندیده است که مستلزم هتک حرمت مؤمنى نشود، تا چه رسد به هتک حرمت امیر مؤمنان على «علیه السلام»؛ اگر على «علیه السلام »در نزد پیامبر «صلّى اللَّه علیه وآله »عزیزتر از فاطمه زهرا «سلام اللَّه علیها» نبود، منزلتش از وى کمتر هم نبود.د- همان گونه که احکام شریعت اسلامى، سنّت نبوى و آداب محمّدى «صلّى اللَّه علیه وآله» این روایت را تکذیب مى کنند، همان طور اخبار صحیح دیگرى که وارد شده نیز آن را تکذیب مى کنند، آن جا که آمده است:خداوند، خود امیر مؤمنان على«علیه السلام »را براى ازدواج با فاطمه «سلام اللَّه علیها »برگزید؛ و این که پیامبر اکرم «صلّى اللَّه علیه وآله »بزرگان اصحاب را- که به خواستگارى زهرا «سلام اللَّه علیها» آمده بودند- رد کرد[3] پرواضح است که خداوند براى همسرى زهراى مرضیّه سلام اللَّه علیها کسى را انتخاب مى کند که وى را به کوچک ترین چیزى نیازارد.و-همچنین سیره و روش امیر مؤمنان على «علیه السلام» و حالات او با برادرش حضرت محمّد مصطفى «صلّى اللَّه علیه وآله »از دوران کودکى تا واپسین لحظات زندگى گرامى پیامبر« صلّى اللَّه علیه وآله »این روایت را تکذیب مى کند. چرا که در تمام این دوران، عملى از وى دیده نشد که مخالف با خواست پیامبر اکرم «صلّى اللَّه علیه وآله »باشد، یا رفتارى از او سر زند که پیامبر آن را دوست نداشته باشد.4 ـ سید مرتضی«رحمه الله»می گوید: اگر این قضیه صحت داشت، به طور حتم دشمنان علی«علیه السلام»از بنی امیه و پیروانشان، از این فرصت استفاده کرده بر ضدّ علی«علیه السلام»آن را ترویج می کردند، در حالی که ندید کسی از بنی امیه و دشمنان اهل بیت«علیهم السلام»این قصه را بر ضدّ علی«علیه السلام»به کار برند[4]. 5ـ چگونه پیامبر«صلی الله علیه وآله»از دختر ابی جهل به بنت عدوّ الله تعبیر می کند، در حالی که می دانیم در اسلام جایز نیست اگر کسی پدر یا مادرش بدکاره باشد، او را به پدر و مادرش با القاب بد نسبت داد، چرا پیامبر«صلی الله علیه وآله»چنین تعبیری به کار برده است؟ سیّد مرتضی این حدیث را ساخته و پرداخته کرابیسی بغدادی ـ مصاحب شافعی ـ می داند. شخصی که به نصب و عداوت اهل بیت«علیهم السلام» و انحرافش از امیر المؤمنین«علیه السلام»معروف بوده است[5].. [1]. این احادیث مورد اتّفاق همه هستند و همه نویسندگان صحاح ششگانه، این روایات را در بخش« الادب» و بخش هاى دیگر نقل کرده اند. به عنوان نمونه نگاه کنید به سنن ابى داوود: 3/ 278 شماره هاى 4891 و 4892. [2]. فتح البارى: 7/ 108 [3]. ر. ک: مجمع الزواید: 9/ 329 و 330 شماره هاى 15207 و 15208، وکنز العمال: 13/ 294 و 295 شماره هاى 37752- 37754، وذخایر العقبى: 69- 72، والریاض النضره: 3/ 142- 146، والصواعق: 141 و 142. [4] . تلخیص الشافی ،ج2، ص 279؛ تنزیه الانبیا، ص 169. [5].تنزیه الانبیا، ص 167؛ شرح ابن ابی الحدید، ج 4، ص 64 ـ 65. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه