در تاریخ اسلام یک شخصیت ساختگی و جعلی برای دشمنی یا شبکه ساخته شده به نام عبدالله ابن سبا اما من چیزی خواندم که ادعا شده بود عمار یاسر همان عبدالله ابن سبا واقعی است! میشود در این مورد کمی توضیح دهید.

جواب اجمالی : خیر ارتباطی بین عبدالله ابن سبا و عمار یاسر وجو ندارد . در باره عبدالله سبا و یا عبدالله ابن سبا و یا ابن سبا در منابع تاریخی اختلاف بسیاری وجود دارد و از مبهم ترین چهره ای تاریخی است . اصلا از افسانه عبدالله ابن سبا سخن می گویند . برخی او را یهودی و برخی او را بنیانگذار شیعه و برخی او ار عمار یاسر و... دانسته اند . در منابع شیعه عبدالله ابن سبا متهم به غلو است و مورد لعنت قرار گرفته است .درباره ابن‌سبا تک‌نگاری‌های متعددی وجود دارد که مفصل‌ترینشان کتاب عبدالله بن سبا و اساطیر اخری اثر عالم شیعه، سید مرتضی عسکری (۱۲۹۳-۱۳۸۶ش) است.علامه عسگری در این کتاب به تفصیل در باره افسانه عبدالله ابن سبا سخن گفته است . توضیح بیشتر : آیا عبد الله بن سبأ همان صحابی معروف عمار بن یاسر است؟برخی از مورخین همانند دکتر علی وردی معتقدند که عبد الله بن سبأ همان عمار بن یاسر است. او در استدلال بر مدعای خود می گوید:۱. عبد الله بن سبأ معروف به ابن ابن السوداء بود که همین کنیه عمار نیز بوده است.۲. عمار از قوم سبأ در یمن است.۳. او محبت زیادی نسبت به علی بن ابی طالب ـ علیه السّلام ـ داشته و مردم را به بیعت با او دعوت می کرده است.۴. عماردر مصر مردم را به شورش بر علیه خلیفه تحریک می کرده است، همان گونه که همین کار را به عبد الله بن سبأ نیز نسبت داده اند.۵. نقل است که عبداله بن سبأ عثمان را خلیفه به ناحق معرفی می کرده، و صاحب خلافت شرعی را علی بن ابی طالب علیه السلام می دانسته است، که همین اعتقاد و عمل را به عمار بن یاسر نیز نسبت داده اند.دکتر علی وردی با ذکر ادله ای دیگر به این نتیجه می رسد که عبد الله بن سبأ کسی غیر از عمار بن یاسر نیست. قریش عمار را سر دسته انقلابیّون و شورشیان علیه عثمان می دانست، ولی از ابتدا نمی خواست که به اسم او تصریح کند، لذا به صورت رمزی به او کنیه ابن سبأ یا ابن السوداء می داد.این رأی را دکتر کامل مصطفی شیبی در کتاب « الصله بین التصوف و التشیع » پذیرفته است. و ادله او را قانع کننده و منطقی می داند.از عبارات دکتر علی سامی نشار نیز تمایل به این قول استفاده می شود. او در کتاب خود « نشأه الفکر الفلسفی فی الاسلام » می گوید: « محتمل است که عبد الله بن سبأ شخصیتی جعلی باشد، یا این که این اسمِ رمزی اشاره به عمار بن یاسر باشد... ». پاسخ به این که عبدالله سبا همان عمار یاسر است . این رأی و نظر تنها احتمالی است که نه تنها دلیل قانع کننده ندارد، بلکه می توان دلیل بر خلاف اقامه نمود، از باب نمونه:۱. این احتمال هنگامی صحیح است که روایاتی که درباره عبد الله بن سبأ وارد شده صحیح السند باشند، درحالی که به اثبات رسید که همه آنها وهمیّاتی بیش نیست.۲. مورّخین مواقف عمّار و معارضات او با عثمان را به طور صریح ذکر کرده اند، با این حال احتیاج به رمز گویی نبوده است.۳. مورخین عبد الله بن سبأ را به عنوان یهودیی که در عصر خلافت عثمان اسلام آورده معرفی کرده اند، در حالی که عمار از سابقین در اسلام است.۴. عبد الله بن سبأ را این گونه معرفی کرده اند که امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ او را بعد از دعوت به توبه و نپذیرفتن آن آتش زد یا به مدائن تبعید نمود، در حالی که عمار بن یاسر در جنگ صفین به شهادت رسید.۵. طبری در خبری عمار را از جمله کسانی معرفی می کند که دعوت عبد الله بن سبأ را پذیرفته و او را در تحریک مردم بر علیه عثمان و کشتن او مساعدت نموده است. مقدمه کتاب عبد الله بن سبأ، ص ۱۸.و وعّاظ السلاطین ص۲۷۴. و الصله بین التصوف و التشیع، ج۱، ص۳۶. و نشأه الفکر الفلسفی فی الاسلام، ج۲، ص۲۷.موضوع عبدالله بن سبا در تألیفاتی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کتاب‌هایی چون الفتنة الکبری اثر طه حسین (۱۸۸۹ -۱۹۷۳م) و وعاظ السلاطین اثر علی الوردی (متولد ۱۹۱۳م) از جمله آن‌ها است که در خلال مباحثشان عبدالله بن سبا را نیز بررسی کرده‌اند. برخی از کتاب‌های مستقل در این زمینه هم عبارت‌اند از:عبدالله‌ بن‌ سبا‌ و اسا‌طیر اخری: این کتاب اثر سید مرتضی عسکری (۱۲۹۳-۱۳۸۶ش) سیره‌نویس و تاریخ‌پژوه شیعه است که در سال ۱۳۷۵ق/۱۳۳۵ش منتشر است. این کتاب به زبان‌های انگلیسی، فارسی، اردو و ترکی ترجمه شده است. عنوان ترجمه فارسی آن عبدلله بن سبا و دیگر افسانه‌های تاریخی است.آراء و اصداء حول‌ عبدالله بن سبا‌ و روایا‌ت‌ سیف‌ فی‌ الصحف‌ السعودیة: در این کتاب نقدهای استادانِ دانشگاه‌های عربستان سعودی در نشریات این کشور بر کتاب عبدالله بن سبأ و اساطیر اخری و پاسخ‌های سید مرتضی عسکری به آن‌ها گرد آمده است.عبدالله‌ بن‌ سبا‌ من‌ منظور آخر:‌این کتاب نوشته اسد حیدر(۱۹۱۱ – ۱۹۸۰م) است. ترجمه فارسی آن نیز با عنوان نگا‌هی‌ نو به‌ عبدالله‌ بن‌ سبا‌ انتشار یافته است.عبدالله‌ بن‌ سبا‌ بین‌ الواقع‌ و الخیا‌ل‌، نوشته سید هادی خسروشاهی (۱۳۱۷-۱۳۹۸ش)عبدالله بن سبا حقیقةٌ ام خرافة، تألیف علی آل‌محسن. این کتاب با عنوان عبدالله بن سبا واقعیت یا خیال، به زبان فارسی ترجمه شده است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه