چرا امام خميني (ره) پيش از سال 1341 و در زمان مرحوم آيت الله بروجردي (ره) نهضت خود را آغاز نكرد؟

علت هاي مختلفي مي توان براي عدم شروع نهضت بيان كرد ،مثل زمينه سازي زعامت و حاكميت مراجع ديني،عدم آمادگي مردم ، وجود متحجران در حوزه‌ها و ... كه به برخي از آنها اشاره مي گردد:1. زمينه سازي زعامت و حاكميت مراجع ديني :امام بر اين باور بود كه بايد زمينه را براي حاكميت مراجع ديني فراهم آورد و از اقتدار مرجعيت حمايت كرد. بر همين اساس، چه در زمان آيت الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري و چه در زمان آيت الله العظمي بروجردي، بر خلاف كساني كه لب به انتقاد از اين دو مرجع بزرگ شيعه مي‌گشودند، پيوسته از آنان حمايت مي‌كرد. او مي‌دانست كه اگر موقعيت مرجعيت تخريب و تضعيف شود، راه براي دين زدائي رژيم حاكم باز خواهد شد. در نگاه وي اصلاح امور مسلمانان تنها از دست كسي بر مي‌آمد كه بر مسند مرجعيت عامه تكيه زده و بيشتر مردم ولايتش را پذيرفته و در اجراي اهدافش از او پيروي مي نمايند. هر چند برخي از مراجع به دليل محدوديت‌هاي موجود، تحرك سياسي قابل توجهي نشان نمي‌دادند؛ اما امام معتقد بود كه تضعيف مرجعيت، فرصت بيشتري در اختيار رژيم حاكم قرار مي‌دهد، تا سياست ضد ديني خود را دنبال كند.2. وجود متحجران در حوزه‌ها:وجود متحجران در حوزه‌هاي علميه مانع ديگري براي شروع نهضت حضرت امام در زمان آيت الله بروجردي بود. فضاي آن روز حوزه، فضايي بيگانه با مسايل سياسي بود و بر چسب «آخوند سياسي» ابزاري براي منزوي كردن روحانيان آگاه به شمار مي‌آمد. خودكامگان وابسته كه حضور قدرتمند مراجع را مانع اقدامات سياسي خود مي‌ديدند، با طرح شعار جدايي دين از سياست، در پي تضعيف آن برآمدند. اين اقدام آنها در حوزه و روحانيت مؤثر افتاد. چنانكه امام مي‌فرمايد:«مهمترين حركت، القاي شعار جدايي دين از سياست است كه متأسفانه اين حربه در حوزه و روحانيت تا اندازه‌اي كارگر شده است تا جايي كه دخالت در سياست، دون شأن فقيه و ورود در معركه سياسيّون، تهمت وابستگي بر اجانب را به همراه مي‌آورد... عده‌اي مقدس نماي واپس گرا همه چيز را حرام مي‌دانستند... خون دلي كه پدر پيرتان از دست، اين متحجر ين خورده است، هرگز از فشارها و سختي‌هاي ديگران نخورده است.[1]بر اين اساس، امام شكستن جو تحجر در درون حوزه را گامي نخست براي مبارزه تشخيص داد؛ زيرا اگر سد متحجران كه به آميختگي دين و سياست اعتقاد نداشتند، شكسته نمي‌شد؛ مبارزه با خودكامگان دربار معنايي جز نبرد همزمان در دو جبهه‌ي دشوار نداشت. امام خميني در كتاب «حكومت اسلامي» از آن دوران چنين ياد مي‌كنند:«روزي مرحوم آقاي بروجردي، مرحوم آقاي حجت، مرحوم آقاي صدر و مرحوم آقاي خوانساري ـ رضوان الله عليهم ـ براي مذاكره در يك امر سياسي در منزل ما جمع شده بودند. به آنان عرض كردم كه شما قبل از هر كار تكليف اين مقدس نماها را روشن كنيد. با وجود آنها مثل اين است كه دشمن به شما حمله كرده و يك نفر هم محكم دست‌هاي شما را گرفته باشد. اين‌هايي كه اسمشان «مقدسين» است ـ نه مقدسين واقعي ـ و متوجه مفاسد و مصالح نيستند، دست‌هاي شما را بسته‌اند و اگر بخواهيد كاري انجام بدهيد، حكومتي را بگيريد، مجلسي را قبضه كنيد كه نگذاريد اين مفاسد واقع شود، آنها شما را در جامعه ضايع مي‌كنند.[2]3. ضرورت تربيت نيروهايي متفكر و انقلابي:امام خميني با درك اين ضرورت كه هرگونه تحول و انقلابي نخست بايد از حوزه روحانيت آغاز شود، براي ايجاد تحول و اصلاح در درون حوزه و ايجاد بستري مناسب براي شكل گيري مبارزه‌اي عميق و فراگير، به تربيت نيروهاي آگاه، متفكر و انقلابي پرداخت. يكي از پژوهشگران تاريخ انقلاب اسلامي در اين باره مي‌گويد: ايشان در كلاس درس فقه خود،‌كه معمولاًَ مهمترين موضوع در برنامه‌ي درسي حوزه‌ها محسوب مي‌شد، الهام بخش و تعليم دهنده‌ي نسل كاملي از علما بود كه بعداً به سازمان دهندگان انقلاب تبديل شدند. مشخصه بارز درس‌هاي او، توانايي عجيبش در ارتباط دادن فقه با عرفان و ملاحظات عقلاني و سياسي بود.[3]نتيجه تربيت نيروهاي متفكر، انقلابي و كارآمد در سال 56 و 57 آشكار شد. در اين سال‌ها كه اوج درگيري نيروهاي انقلابي و رژيم سلطنتي بود، امام توانست با بهره‌برداري از نيروهاي تربيت يافته، پيش از پيروزي انقلاب، نهضت را از انحرافات احتمالي حفظ كند و پس از پيروزي، راه نفوذ بيگانگان در ساختار شكل گرفته‌ي جديد را ببندد.معرفي منبع جهت مطالعه بيشتر:1- انقلاب اسلامي و ريشه هاي آن، نويسنده: عميد زنجاني2-زندگينامه سياسي امام خميني، نويسنده: محمد حسن رجبي3-در رابطه با انقلاب اسلامي، نويسنده: هاشمي رفسنجاني .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه